Bệnh bạch hầu kiêng ăn gì? 7 nhóm thực phẩm nên tránh xa

Bạch hầu thường ảnh hưởng đến niêm mạc mũi, họn và đôi khi cả da. Do tác động trực tiếp đến niêm mạc và tiêu hóa, việc duy trì một chế độ ăn uống phù hợp, khoa học là yếu tố quan trọng giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng và giảm nguy cơ biến chứng. Bệnh nhân bạch hầu nên đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống hàng ngày, đồng thời tránh sử dụng một số loại thực phẩm có thể làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Vậy, bệnh bạch hầu kiêng ăn gì? Tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.

Vai trò của dinh dưỡng trong điều trị bệnh bạch hầu

Bạch hầu là bệnh truyền nhiễm không chỉ đe dọa nghiêm trọng đến hệ hô hấp và tim mạch, mà còn làm suy giảm sức đề kháng của người bệnh. Trong quá trình điều trị bệnh, bên cạnh dùng kháng sinh và huyết thanh kháng độc tố bạch hầu theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ, người bệnh còn nên chú trọng yếu tố dinh dưỡng để tăng cường hiệu quả điều trị, rút ngắn quá trình phục hồi.

Dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình điều trị và hồi phục cho bệnh nhân bạch hầu. Không chỉ cung cấp năng lượng cần thiết để cơ thể chống lại bệnh tật, một chế độ ăn hợp lý còn giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ các cơ quan quan trọng và hỗ trợ phục hồi tổn thương do vi khuẩn gây ra. Việc đảm bảo dinh dưỡng đúng cách cùng với phác đồ điều trị y tế sẽ giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm và cải thiện đáng kể khả năng hồi phục của người bệnh.

1. Vì sao chế độ ăn lại quan trọng trong điều trị bạch hầu

Chế độ ăn uống là yếu tố cốt lõi hỗ trợ điều trị bệnh bạch hầu, khi cơ thể đang phải đối mặt với các đợt tấn công không ngừng của độc tố do vi khuẩn bạch hầu tiết ra.

Bệnh bạch hầu thường khiến bệnh nhân chán ăn do đau họng, sốt cao, mệt mỏi kéo dài. Lúc này, cơ thể cần một lượng lớn năng lượng và dưỡng chất để đối phó với vi khuẩn, sửa chữa tổn thương mô đồng thời thúc đẩy hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả. Việc thiếu hụt dinh dưỡng, nhất là ở trẻ em có thể khiến cơ thể suy kiệt, suy yếu khả năng đề kháng, khiến bệnh kéo dài hoặc nặng hơn.

Mặt khác, bệnh bạch hầu không chỉ ảnh hưởng đường hô hấp mà còn có thể dẫn đến nguy cơ tử vong do các biến chứng tim mạch, thần kinh và suy hô hấp. Một chế độ ăn cung cấp đầy đủ protein, vitamin và khoáng chất có khả năng hỗ trợ phục hồi chức năng của các cơ quan tổn thương đồng thời giảm nguy cơ gặp các biến chứng nguy hiểm của bệnh bạch hầu.

Ngoài ra, độc tố bạch hầu còn làm tăng sự tiêu hao năng lượng của cơ thể, dẫn đến kiệt sức nhanh chóng. Một chế độ ăn giàu carbohydrate cùng các chất dinh dưỡng cần thiết giúp người bệnh nhanh bổ sung năng lượng, đồng thời cải thiện tình trạng tổng quát.

2. Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh bạch hầu

Để đảm bảo dinh dưỡng tối ưu cho việc hỗ trợ điều trị bạch hầu, chế độ ăn cho người bệnh cần được thiết kế dựa trên các nguyên tắc khoa học, cân đối và phù hợp với từng giai đoạn của bệnh.

• Tăng cường thực phẩm giàu năng lượng và dễ tiêu hóa: Vì bệnh nhân thường suy nhược, cần bổ sung thực phẩm giàu calo như cháo, súp, hoặc các món ăn lỏng, dễ nuốt để cung cấp đủ năng lượng mà không gây áp lực lên hệ tiêu hóa. Mang lại cảm giác dễ chịu và tránh đau rát ở niêm mạc hầu họng, đây là lựa chọn tối ưu trong giai đoạn bệnh. Ngoài ra, cần lưu ý đến việc, người bệnh bạch hầu kiêng ăn gì để đảm bảo lên kế hoạch dinh dưỡng hiệu quả.
• Bổ sung đầy đủ protein chất lượng cao: Protein đóng vai trò quan trọng trong việc sửa chữa các tế bào bị tổn thương và tăng cường hệ miễn dịch. Các nguồn protein dễ tiêu hóa như thịt nạc, cá, trứng, sữa và các loại đậu là sự lựa chọn lý tưởng.
• Tăng cường vitamin và khoáng chất: Những vitamin như vitamin A, C, E và các khoáng chất như kẽm, sắt và selenium giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ cơ thể chống lại nhiễm khuẩn và phục hồi nhanh hơn. Các loại rau củ quả tươi như cam, bưởi, cà rốt và bí đỏ là nguồn cung cấp vitamin dồi dào.
• Chia nhỏ bữa ăn, đảm bảo lượng nước đầy đủ: Để giúp người bệnh dễ dàng tiếp nhận và hấp thụ dinh dưỡng, nên chia bữa ăn thành nhiều lần trong ngày, kết hợp với uống đủ nước (1.000 - 2.000ml/ngày) để hỗ trợ đào thải độc tố và duy trì sự cân bằng trong cơ thể. Sử dụng nước ấm thay vì nước lạnh để tránh kích ứng vùng hầu họng.
• Tránh thực phẩm gây kích thích và khó tiêu: Bên cạnh các thức ăn nên ăn, người bệnh bạch hầu kiêng ăn gì? Những loại thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, hoặc chế biến công nghiệp (đồ chiên, đồ ngọt, nước có gas…) cần được loại bỏ khỏi chế độ ăn của bệnh nhân bạch hầu. Những thực phẩm này có thể làm tăng tình trạng viêm niêm mạc hoặc gây suy giảm chức năng hệ miễn dịch, cản trở quá trình điều trị.
• Kiêng rượu, bia và các chất kích thích: Những chất này không chỉ làm tổn thương thêm niêm mạc đã bị viêm mà còn làm suy giảm khả năng miễn dịch trong khi cơ thể đang chống chọi với bệnh.

Mắc bệnh bạch hầu kiêng ăn gì?

Người mắc bạch hầu nên kiêng đồ cay nóng, thực phẩm cứng, chiên rán và đồ uống có cồn để tránh kích ứng vùng họng đang viêm. Ưu tiên ăn mềm, dễ nuốt, giàu dinh dưỡng giúp phục hồi nhanh hơn.

Ăn những loại thực phẩm không phù hợp với sức khỏe người bệnh có thể gia tăng áp lực lên cơ thể, làm nặng thêm các triệu chứng và ảnh hưởng xấu đến quá trình phục hồi. Dưới đây là những nhóm thực phẩm mà người bệnh bạch hầu cần kiêng để tránh những tác động tiêu cực kể trên.

1. Thực phẩm cứng, khó nuốt

Niêm mạc họng và thanh quản của bệnh nhân bạch hầu thường bị viêm, sưng và che phủ bởi lớp giả mạc bạch hầu trắng xám đặc trưng khi mắc bệnh. Việc nuốt thức ăn lúc này trở nên khó khăn và đau rát. Do đó, các thực phẩm cứng, dai hay có cạnh sắc nhọn có thể làm tổn thương thêm cho niêm mạc, khiến tình trạng viêm trở nên trầm trọng hoặc chảy máu.

Bệnh nhân cần tránh những loại thực phẩm như cơm cháy, hạt cứng như đậu phộng, hạnh nhân, thịt có gân, mực, cá khô, các loại rau sống. Vì đây là thực phẩm dễ cọ sát và gây tổn thương vùng viêm, đồng thời có khả năng kích thích các phản xạ co thắt cổ họng, gây đau và tăng nguy cơ sưng phù đường hô hấp.

2. Thực phẩm cay nóng, nhiều gia vị

Các món ăn cay, nóng nhiều gia vị như ớt, tiêu, hành tỏi, mù tạt không chỉ khiến bệnh nhân khó chịu mà còn gây kích ứng mạnh vùng niêm mạc họng. Lẩu cay, đồ chiên rán tẩm ớt, gà xào sả ớt, nước sốt cay, kim chi... là những món ăn nên tránh khi mắc bệnh bạch hầu là câu trả lời cho câu hỏi “bệnh bạch hầu kiêng ăn gì”.

Các gia vị cay như capsaicin trong ớt hoặc allyl sulfide trong tỏi có thể kích thích các dây thần kinh ở họng, tăng cảm giác đau. Ngoài ra, thực phẩm cay làm tăng tiết dịch nhầy và khiến bệnh nhân hô hấp khó khăn hơn trong trường hợp tắc nghẽn do giả mạc bạch hầu.

3. Thực phẩm chua, chứa acid cao

Thực phẩm hay đồ uống có tính acid cao có khả năng gia tăng kích ứng cho niêm mạc đang bị viêm và tổn thương, khiến bệnh nhân đau rát và kéo dài tình trạng viêm.

Bệnh nhân bạch hầu nên tránh ăn các loại thực phẩm chua, chứa acid cao như nước chanh đậm đặc, cam, xoài chua, giấm, cà muối, dưa chua, canh chua, nước sấu... Acid trong thực phẩm có thể làm mỏng lớp niêm mạc bảo vệ và mài mòn vùng tổn thương. Hơn thế nữa, chúng còn làm tăng sản xuất axit trong dạ dày, tạo cảm giác buồn nôn và khó chịu cho cơ thể.

4. Thực phẩm quá lạnh hay quá nóng

Thực phẩm quá lạnh hay quá nóng như kem, nước đá xay, các món nóng như súp đang bốc hơi hoặc lẩu nóng có thể tác động xấu đến niêm mạc hầu, họng đang bị viêm. Cụ thể, thực phẩm quá lạnh có thể làm co thắt cơ vùng hầu họng, gia tăng phản ứng viêm và giảm khả năng diệt khuẩn. Thực phẩm quá nóng có thể gây tổn thương nhiệt đến bề mặt niêm mạc vốn nhạy cảm và làm chậm quá trình lành bệnh.

5. Đồ ăn có nhiều dầu mỡ và chất béo

Đồ ăn chiên rán nhiều dầu mỡ hoặc chứa hàm lượng chất béo cao như gà rán, khoai tây chiên, thịt mỡ, xúc xích chiên, bánh ngọt nhiều bơ có thể làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa, gây khó tiêu, trong khi cơ thể cần tập trung năng lượng để chống lại nhiễm trùng. Ngoài ra, chất béo không lành mạnh từ đồ rán chiên có thể kích thích phản ứng viêm toàn thân, giảm khả năng miễn dịch.

6. Thực phẩm chế biến sẵn chứa chất bảo quản

Đồ hộp, thực phẩm công nghiệp chứa nhiều chất bảo quản, phụ gia, với hàm lượng muối cao có thể cản trở quá trình phục hồi bệnh. Cụ thể, hàm lượng muối cao và phụ gia hóa học gây mất cân bằng điện giải và tăng gánh nặng cho thận và gan. Hai cơ quan vốn cần làm việc tích cực để loại bỏ độc tố trong quá trình điều trị bệnh. Do đó, bệnh nhân bạch hầu cần tránh ăn những thức ăn chế biến sẵn chứa chất bảo quản như xúc xích, thịt nguội, mì ăn liền, lạp xưởng, đồ hộp đóng gói sẵn...

7. Đồ uống có cồn và chất kích thích

Bên cạnh các món ăn trên, người bệnh bạch hầu kiêng ăn gì nữa không? Đồ uống có cồn hoặc chất kích thích có khả năng làm suy giảm miễn dịch của bệnh nhân. Cồn có trong rượu bia có thể làm cơ thể mất nước, giảm khả năng kháng viêm của cơ thể. Chất cafein trong cà phê, nước tăng lực có thể kích thích thần kinh, làm tăng nhịp tim và áp lực lên tim mạch, vốn đã bị ảnh hưởng bởi bệnh bạch hầu. Do đó, bệnh nhân bạch hầu nên tránh xa các thức uống có cồn hoặc chất kích thích như bia, rượu, cà phê, trà đậm và nước tăng lực.

Người bị bệnh bạch hầu nên ăn gì?

Bên cạnh bệnh bạch hầu kiêng ăn gì, người bệnh cần bổ sung thêm các loại thực phẩm nên ăn có khả năng cải thiện sức khỏe, giảm triệu chứng khó chịu và rút ngắn thời gian hồi phục của bệnh. Dưới đây là những nhóm thực phẩm mà bệnh nhân bạch hầu nên bổ sung để nâng cao hiệu quả điều trị.

1. Thức ăn mềm, dễ tiêu hóa

Lớp giả mạc vùng hầu họng khiến bệnh nhân bạch hầu đau đớn, khó nuốt. Do đó, những thực phẩm mềm và dễ tiêu hóa là lựa chọn tối ưu, giúp giảm áp lực cho hệ tiêu hóa và vùng niêm mạc tổn thương.

Thức ăn mềm sẽ giúp người bệnh dễ nuốt hơn, hạn chế ma sát gây tổn thương thêm ở họng, đồng thời cơ thể hấp thụ dưỡng chất nhanh hơn để bù đắp năng lượng tiêu hao.

Cụ thể bệnh nhân bạch hầu nên ăn cháo, súp, bột yến mạch, khoai tây nghiền, trứng hấp. Đây là những món ăn không chỉ cung cấp đủ dinh dưỡng và năng lượng cho cơ thể, mà còn không gây kích ứng cơ học hoặc cảm giác đau rát khi dùng.

2. Nguồn đạm dễ hấp thụ

Đạm hay protein là nền tảng quan trọng trong tái tạo các mô bị tổn thương, tăng cường sản xuất kháng thể chống nhiễm trùng và hỗ trợ phục hồi sức khỏe toàn diện. Tuy nhiên, để tránh gây áp lực lên hệ tiêu hóa, người bệnh bạch hầu nên ưu tiên các nguồn thực phẩm chứa đạm dễ hấp thu.

Đạm chất lượng cao hỗ trợ xây dựng và duy trì mô tế bào, thúc đẩy quá trình tái tạo niêm mạc tổn thương. Bổ sung đủ protein còn giúp duy trì cân bằng nitơ ngăn mất cơ do cơ thể bị suy nhược. Bệnh nhân bạch hầu cần hấp thu nguồn protein dễ tiêu như thịt gà xay nhuyễn, cá hồi hấp, trứng gà, đậu phụ, sữa và các chế phẩm từ sữa.

3. Rau củ, trái cây

Rau củ và trái cây chứa nhiều vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa giúp cơ thể nâng cao đề kháng, kiểm soát tình trạng viêm, đồng thời hỗ trợ phục hồi.

• Vitamin A: trong cà rốt, bí đỏ, khoai lang giúp tăng miễn dịch và thúc đẩy tái tạo niêm mạc tổn thương.
• Vitamin C: trong kiwi, cam, dâu tây và bưởi tham gia vào quá trình tái tạo mô, tăng sản xuất bạch cầu và hỗ trợ chống viêm.
• Chất chống oxy hóa: trung hòa các gốc tự do sản sinh khi cơ thể chống lại nhiễm trùng, bảo vệ tế bào.
• Chất xơ: duy trì sức khỏe hệ tiêu hóa, đặc biệt trong trường hợp bệnh kéo dài kèm rối loạn tiêu hóa.

Bệnh nhân bạch hầu nên ăn các món rau củ luộc như bí đỏ, cà rốt thái nhỏ, súp lơ xanh, trái cây như táo, lê, chuối. Các món súp rau củ cùng thịt gà là sự kết hợp lý tưởng bởi nguồn dinh dưỡng phong phú và dễ tiêu.

4. Uống nhiều nước và bổ sung điện giải

Sốt cao, đau họng và chán ăn thường khiến bệnh nhân mất nước nghiêm trọng, dẫn đến mệt mỏi suy nhược cơ thể thậm chí làm rối loạn điện giải nếu kéo dài. Do đó, bổ sung đủ nước và điện giải là yếu tố quan trọng trong quá trình điều trị.

Uống đủ nước cung cấp đủ nước cho niêm mạc họng, giảm đau rát và cải thiện triệu chứng khô họng. Điện giải như natri, kali giúp duy trì cân bằng thể dịch và đảm bảo hoạt động của hệ tuần hoàn. Ngoài ra, uống đủ nước còn tăng khả năng thanh lọc độc tố, giúp vận chuyển dưỡng chất hiệu quả hơn.

Nên uống đủ 2 - 3 lít nước mỗi ngày, ưu tiên nước ấm, nước trái cây ít đường. Ngoài ra có thể uống thêm nước dừa để bổ sung kali và natri hiệu quả. Tránh uống nước có ga vì có chứa nhiều đường và khí CO2 có thể gây kích ứng họng.

Một số lưu ý khi chăm sóc người bệnh bạch hầu

Khi chăm sóc bệnh nhân bạch hầu, bên cạnh vấn đề dinh dưỡng cần lưu ý một số điều sau:

• Bệnh nhân cần được cách ly trong phòng riêng và hạn chế tiếp xúc với người khác, đặc biệt là trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người cao tuổi. Người bệnh cần đeo khẩu trang khi cần giao tiếp hoặc khi có người đến thăm để hạn chế lây nhiễm.
• Không gian nghỉ ngơi cần yên tĩnh, thông thoáng, sạch sẽ để người bệnh nhanh phục hồi. Khuyến khích bệnh nhân ngủ đủ giấc để cơ thể có thời gian nghỉ ngơi, hồi phục.
• Theo dõi tình trạng sức khỏe của người bệnh. Kiểm tra nhiệt độ thường xuyên 2 - 3 lần/ ngày để phát hiện sốt kịp thời. Chú ý các dấu hiệu bất thường như khó thở, thở khò khè, ho ra máu vì đây có thể là dấu hiệu biến chứng.
• Lưu ý vệ sinh cơ thể sạch sẽ bằng việc tắm rửa, thay quần áo để phòng nguy cơ nhiễm khuẩn thứ phát. Khuyến khích bệnh nhân súc miệng bằng nước muối sinh lý, nước ấm để làm sạch miệng họng, giảm viêm, ngăn nhiễm trùng.
• Khi điều trị tại nhà, cần đảm bảo người bệnh nghỉ ngơi tuyệt đối, tránh các hoạt động thể chất nặng nhọc. Nghỉ ngơi không chỉ giúp cơ thể phục hồi mà còn giảm nguy cơ biến chứng, đặc biệt là với tim và phổi.
• Uống thuốc đúng liều lượng và thời gian theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc hay thay đổi liều lượng khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ. Tái khám định kỳ theo lịch tái khám để kiểm tra sức khỏe.
• Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người bệnh bạch hầu hồi phục nhanh chóng. Người bệnh nên được ăn các món mềm, dễ nuốt như cháo, súp và uống nhiều nước ấm để làm dịu cổ họng. Đồng thời, bổ sung thực phẩm giàu protein (thịt nạc, cá, trứng), vitamin A, C, và các khoáng chất như kẽm để tăng cường hệ miễn dịch.
• Người tiếp xúc gần với bệnh nhân cần được kiểm tra y tế và tiêm vắc xin nếu chưa hoàn thành các mũi tiêm phòng đầy đủ. Việc tiêm nhắc lại vắc xin bạch hầu cho các thành viên trong gia đình là phương án phòng ngừa chủ động, đảm bảo hạn chế nguy cơ lây lan dịch bệnh.

Bệnh bạch hầu kiêng ăn gì? Để tránh làm nặng thêm các triệu chứng xấu, làm ảnh hưởng đến quá trình phục hồi, bệnh nhân bạch hầu cần tránh ăn các loại thực phẩm cứng, khó nuốt, đồ cay nóng nhiều gia vị, thực phẩm chua, quá lạnh hay quá nóng, nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn hay đồ uống có cồn. Thay vào đó, bệnh nhân cần ăn thức ăn mềm, dễ tiêu hóa, thức ăn giàu đạm, rau củ, trái cây và uống nhiều nước.