Biểu hiện của chó bị dại sau khi cắn người và cách xử lý khẩn cấp

Biểu hiện của chó bị dại sau khi cắn người không chỉ là yếu tố hỗ trợ chẩn đoán mà còn quyết định mức độ khẩn cấp của việc xử trí sau phơi nhiễm, giúp kiểm soát nguồn lây nhiễm bệnh dại để ngăn chặn nguy cơ bệnh lan rộng ra cộng đồng.

Chó bị dại lây bệnh sang người bằng cách nào?

Chó bị dại lây bệnh sang người qua việc truyền virus dại có trong nước bọt khi cắn, cào hoặc liếm lên vùng da tổn thương. Virus xâm nhập cơ thể thông qua da bị rách hoặc niêm mạc chưa lành, và từ đó bắt đầu hành trình tấn công hệ thần kinh. Ổ chứa tự nhiên của virus dại chủ yếu là các loài thú có vú, trong đó chó là nguồn lây phổ biến nhất ở người, đặc biệt tại các quốc gia chưa kiểm soát được tiêm phòng dại trên vật nuôi.

Sau khi xâm nhập, virus không đi vào máu mà gắn vào các đầu tận thần kinh, lan dần theo trục dây thần kinh về phía tủy sống và não. Tốc độ tiến triển âm thầm này khiến người nhiễm khó phát hiện cho đến khi xuất hiện các triệu chứng thần kinh, lúc đó bệnh đã không còn khả năng cứu chữa.

Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố: vị trí vết cắn, mức độ tổn thương mô, lượng virus, và cơ địa miễn dịch của từng người. Những vết cắn sâu, ở vùng đầu mặt cổ hoặc ngón tay, là những nơi nhiều đầu tận thần kinh, sẽ khiến virus tiếp cận hệ thần kinh trung ương nhanh hơn, làm rút ngắn thời gian phát bệnh và tăng nguy cơ tử vong nếu không được tiêm phòng kịp thời.

Biểu hiện của chó bị dại sau khi cắn người

Sau khi chó cắn người, việc theo dõi hành vi và sức khỏe của con vật trong 10 ngày tiếp theo là rất quan trọng để đánh giá nguy cơ bệnh dại. Bệnh không khởi phát đột ngột mà tiến triển theo từng giai đoạn lâm sàng, mỗi giai đoạn mang đặc điểm riêng biệt về hành vi và thần kinh. Dưới đây là các biểu hiện của chó bị dại sau khi cắn người cần được nhận biết sớm:

1. Giai đoạn ủ bệnh

Ở giai đoạn này, chó chưa có biểu hiện rõ rệt ra bên ngoài. Virus dại đã xâm nhập nhưng vẫn âm thầm di chuyển dọc theo dây thần kinh về phía não. Thời gian ủ bệnh ở chó thường kéo dài từ 2 tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào vị trí vết nhiễm và lượng virus tiếp nhận. Trong thời gian này, chó vẫn có thể sinh hoạt bình thường nên rất khó để phát hiện. Tuy nhiên, đây cũng là giai đoạn mà virus đã có thể hiện diện trong nước bọt, tạo nguy cơ lây nhiễm cao nếu cắn người.

2. Giai đoạn hung dữ

Khi virus bắt đầu tấn công hệ thần kinh trung ương, chó sẽ có những biểu hiện bất thường về hành vi. Một con chó vốn hiền lành có thể đột nhiên trở nên kích động, khó kiểm soát, thậm chí tấn công người quen. Ngoài hành vi hung dữ, chó còn có thể cắn phá đồ vật, ăn dị vật, mất phương hướng, hoặc trở nên sợ ánh sáng, âm thanh. Nước dãi chảy nhiều, nét mặt hoảng loạn là những dấu hiệu thường gặp. Đây là giai đoạn mà khả năng lây truyền virus sang người qua nước bọt là cực kỳ cao.

⇒ Tham khảo thêm bài viết chi tiết: Bệnh dại có lây qua đường nước bọt không? Xử lý khi nghi phơi nhiễm

3. Giai đoạn liệt

Sau giai đoạn hung dữ, hoặc đôi khi không qua giai đoạn này, biểu hiện của chó bị dại sau khi cắn người là chó sẽ chuyển nhanh sang tình trạng suy kiệt thần kinh. Cơ thể trở nên yếu ớt, liệt dần từ các chi đến vùng mặt và cổ. Chó có biểu hiện khó nuốt, chảy nước dãi liên tục, mất tiếng sủa, mệt mỏi, sau đó rơi vào hôn mê và tử vong. Giai đoạn này thường kéo dài không quá 48 giờ. Dù không còn hành vi hung dữ, nhưng nước bọt chó vẫn chứa virus, tiếp tục gây nguy cơ lây nhiễm cho người nếu tiếp xúc. (1)

Chó sau khi cắn người vẫn bình thường thì có thể bị dại không?

Chó sau khi cắn người vẫn bình thường thì vẫn có khả năng bị dại. Lý giải về vấn đề này, chuyên gia cho biết, thời gian ủ bệnh của virus dại có thể kéo dài từ 10 ngày đến một năm hoặc lâu hơn. Ở chó, thời gian ủ bệnh thường dao động từ 2 tuần đến 4 tháng. Trong giai đoạn này, chó có thể không có bất kỳ biểu hiện nào nhưng virus dại đã xâm nhập vào cơ thể.

Tốc độ phát triển các dấu hiệu lâm sàng của bệnh phụ thuộc vào ba yếu tố chính: vị trí nhiễm trùng (vết cắn càng gần não và tủy sống, virus càng nhanh chóng xâm nhập vào mô thần kinh), mức độ nghiêm trọng của vết cắn và tải lượng virus xâm nhập qua vết cắn. Do đó, ngay cả khi chó có vẻ bình thường sau khi cắn, virus dại vẫn có thể tồn tại trong cơ thể và có thể phát bệnh sau một khoảng thời gian ủ bệnh.

Theo dõi chó sau khi cắn người

Theo dõi chó sau khi cắn người là bước quan trọng giúp đánh giá nguy cơ mắc bệnh dại. Dưới đây là những điều cần lưu ý trong quá trình theo dõi.

1. Thời gian theo dõi

Theo dõi chó sau khi cắn người là rất quan trọng để đánh giá nguy cơ mắc bệnh dại. Thời gian theo dõi chó thông thường là 10 ngày. Trong thời gian này, nếu chó vẫn bình thường và không xuất hiện dấu hiệu của bệnh dại, khả năng lây nhiễm là rất thấp. Tuy nhiên, nếu chó có các triệu chứng như thay đổi hành vi, mất kiểm soát, chảy dãi, hoặc liệt, người bị cắn cần ngay lập tức tìm kiếm sự can thiệp y tế. Trong trường hợp chó không thể được theo dõi hoặc không rõ tình trạng sức khỏe, người bị cắn nên tiêm phòng dự phòng dại càng sớm càng tốt.

⇒ Tham khảo thêm: Bị chó cắn sau 15 ngày vẫn sống có khả năng mắc bệnh dại không?

2. Trường hợp chó bỏ trốn hoặc chết sau khi cắn người

Trường hợp chó bỏ trốn hoặc chết sau khi cắn người được xem là tình huống nguy cơ cao và bắt buộc phải xử lý y tế ngay lập tức. Khi không thể theo dõi tình trạng sức khỏe của con vật trong vòng 10 ngày sau khi cắn, như trường hợp chó bỏ trốn hoặc chết, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo phải khởi động phác đồ tiêm phòng dại càng sớm càng tốt, không chờ đợi dấu hiệu lâm sàng.

Nếu con vật chết do bệnh dại, virus đã có thể được bài tiết qua nước bọt trước đó vài ngày, và nguy cơ lây truyền sang người là hoàn toàn có thật. Trong mọi trường hợp không thể giám sát con vật sau khi cắn, tiêm phòng chủ động là biện pháp duy nhất để bảo vệ tính mạng.

Người bị chó cắn nên làm gì để phòng bệnh dại?

Khi bị chó cắn, việc xử lý đúng cách ngay từ đầu có thể giảm nguy cơ nhiễm virus dại. Dưới đây là các bước quan trọng mà người bị cắn cần thực hiện càng sớm càng tốt.

1. Xử lý vết thương

Khi bị chó cắn, việc đầu tiên cần làm là xử lý vết thương đúng cách càng sớm càng tốt. Đây là bước quan trọng nhất để ngăn chặn virus dại có thể xâm nhập sâu vào cơ thể. Không nên xem nhẹ hay trì hoãn, vì ngay cả những vết cắn nhỏ hoặc liếm vào vùng da trầy xước cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ lây truyền virus nếu con vật mang mầm bệnh.

Ngay sau khi bị cắn, người bệnh cần rửa vết thương dưới vòi nước sạch và xà phòng liên tục trong khoảng 15 phút. Việc làm này có thể giúp làm giảm đáng kể lượng virus nếu có trong vết thương. Tiếp theo là bước sát trùng bằng dung dịch sát khuẩn như cồn hoặc iod, nhằm giảm nguy cơ nhiễm trùng và ức chế virus phát triển.

Không nên áp dụng các biện pháp dân gian như đắp lá, bôi thuốc lạ hay can thiệp không đúng cách, vì không chỉ không hiệu quả mà còn có thể làm tình trạng tổn thương trở nên nghiêm trọng hơn.

Sau khi sơ cứu, người bị chó cắn bắt buộc phải đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt. Bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ phơi nhiễm và chỉ định phác đồ tiêm vắc xin phòng dại phù hợp. Trong một số trường hợp, có thể cần tiêm thêm huyết thanh kháng dại nếu vết thương ở mức độ nghiêm trọng hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao.

2. Tiêm phòng vắc xin và huyết thanh kháng dại

Ngay sau khi sơ cứu ban đầu, việc tiêm phòng vắc xin và huyết thanh kháng dại là bước tiếp theo vô cùng quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh dại. Thời gian tiêm vắc xin càng sớm, khả năng phòng ngừa bệnh càng cao.

Tại Việt Nam, hiện nay có hai loại vắc xin dại phổ biến được Bộ Y tế cấp phép lưu hành là Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ). Cả 2 loại vắc xin này đều sản xuất theo công nghệ hiện đại, không chứa tế bào thần kinh nên đảm bảo an toàn cho người dùng, không ảnh hưởng đến trí nhớ với hiệu quả cao trong việc phòng ngừa bệnh dại nếu sử dụng đúng và đủ phác đồ.

Người bị động vật cắn hoặc cào, chưa từng tiêm vắc xin dự phòng dại trước đó, cần thực hiện 5 mũi vào các ngày 0 - 3 - 7 - 14 - 28 (tiêm bắp) hoặc 8 mũi vào các ngày 0 - 3 - 7 - 28 (tiêm trong da) và có thể được bác sĩ chỉ định tiêm ngừa thêm huyết thanh kháng dại tùy thuộc vào mức độ và vị trí của vết thương.

Người đã chủ động tiêm phòng trước khi bị phơi nhiễm cần 3 mũi cơ bản vào các ngày 0 - 7 - 21 (hoặc 0 - 7 - 28), kèm mũi nhắc định kỳ nếu thuộc nhóm nguy cơ cao, không cần tiêm thêm huyết thanh kháng dại.

Trong trường hợp đã tiêm đủ số mũi vắc xin, khi bị cắn hoặc cào lần sau, người tiêm chỉ cần thêm 2 mũi vào các ngày 0 và 3.

VNVC là hệ thống tiêm chủng an toàn, uy tín và chất lượng tại Việt Nam cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh dại thế hệ mới, chính hãng, được nhập khẩu trực tiếp, đảm bảo hiệu quả và an toàn tối ưu. Với mạng lưới hàng trăm trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, VNVC luôn chủ động về nguồn vắc xin với số lượng lớn.

100% vắc xin được bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP quốc tế, tiêm chủng theo quy trình an toàn theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp, tận tâm, thân thiện cùng mức giá hợp lý, luôn bình ổn, kèm theo nhiều chính sách ưu đãi và hỗ trợ thanh toán linh hoạt giúp Khách hàng an tâm lựa chọn và sử dụng dịch vụ.

⇒ Tham khảo thêm bài viết: Chó bị dại sống được bao lâu?

Tóm lại, biểu hiện của chó bị dại sau khi cắn người thường diễn tiến rất nhanh, với các dấu hiệu như: thay đổi hành vi bất thường, hung dữ hoặc sợ hãi quá mức, chảy nước dãi liên tục, sợ nước, khó nuốt, co giật, liệt và tử vong chỉ sau vài ngày. Việc chờ đợi để quan sát biểu hiện là cực kỳ nguy hiểm. Do đó, sau khi bị chó cắn, cần xử lý vết thương đúng cách và đến cơ sở y tế để được tư vấn tiêm phòng dại càng sớm càng tốt. Chủ động tiêm phòng là cách duy nhất để phòng ngừa tử vong do bệnh dại.