Bị cảm cúm đau nhức toàn thân người: Nguyên nhân và cách xử lý

Cảm và cúm là những bệnh đường hô hấp thường gặp, đặc biệt là trong giai đoạn giao mùa. Bệnh nhân cảm, cúm thường có các triệu chứng khó chịu như: sốt, ho, đau đầu, đau nhức toàn thân, suy nhược cơ thể… Trong đó, cảm cúm đau nhức toàn thân làm ảnh hưởng đến chất lượng sống của nhiều người bệnh. Bài viết sẽ chỉ ra nguyên nhân và cách xử lý giúp bệnh nhân giảm đau nhức, cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn.

Tại sao bị cảm cúm đau nhức toàn thân?

Theo Tiến sĩ Toni Golen, thành viên Ban cố vấn biên tập, Harvard Health Publishing cho biết, nguyên nhân bệnh nhân cúm đau nhức toàn thân là do phản ứng viêm của cơ thể gây ra.

Tương tự như các bệnh nhiễm trùng khác, bệnh cúm kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể chống lại virus cúm xâm nhập. Trong quá trình này, các tế bào bạch cầu di chuyển khắp cơ thể, sản xuất kháng thể chống lại sự tấn công của virus. Chính cuộc chiến này tạo ra tình trạng viêm, khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, đau nhức cơ thể. Phản ứng này cho thấy cơ thể người bệnh đang chống lại tình trạng nhiễm trùng.

Bên cạnh đó, trong khi tiêu diệt virus, hệ miễn dịch có thể gây tổn thương nhẹ đến các tế bào cơ và khớp, do sự giải phóng enzyme từ các tế bào bạch cầu. Điều này giải thích vì sao người bị cúm thường cảm thấy các cơ bắp mỏi, căng cứng và đau nhức một cách rõ rệt.

Bị cảm cúm đau nhức toàn thân cũng có thể do sự "cướp năng lượng" của virus cúm. Virus cúm là loại virus hoạt động mạnh mẽ và có khả năng lây lan nhanh chóng trong cơ thể. Trong quá trình nhân lên, chúng "cướp" năng lượng từ các tế bào của cơ thể để tự sao chép. Điều này làm giảm năng lượng cung cấp cho các cơ bắp và tế bào bình thường, khiến cơ thể cảm thấy yếu ớt, đau mỏi toàn diện, đặc biệt khi vận động hoặc ngay cả khi nghỉ ngơi.

Điển hình, sốt là một phản ứng phổ biến của cơ thể trong quá trình chống lại virus cúm. Tuy nhiên, sốt cũng làm cơ thể mất nước và chất điện giải, khiến tuần hoàn máu bị ảnh hưởng, dẫn đến hiện tượng co cứng cơ. Sự mất cân bằng này làm trầm trọng thêm cảm giác đau nhức ở cơ bắp và khớp.

Ngoài ra, virus cúm và các chất cytokine không chỉ tác động lên mô cơ mà còn ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là não. Các kích thích này có thể làm tăng độ nhạy cảm với cơn đau của người bệnh, khiến cơn đau nhức trở nên nghiêm trọng hơn và lan tỏa khắp cơ thể. Đây cũng là lý do tại sao bệnh nhân cúm thường cảm thấy kiệt sức và khó phục hồi năng lượng dù nghỉ ngơi. (1)

Các triệu chứng kèm theo khi bị cảm cúm đau nhức toàn thân người

Một số triệu chứng kèm theo khi bị cảm, cúm đau nhức toàn thân có thể kể đến như sốt, đau đầu, mệt mỏi, nghẹt mũi, hắt hơi, chảy mũi, đau họng, ho... Để phân biệt các triệu chứng bệnh tương đồng giữa cảm và cúm, mời bạn xem thông tin trong bảng sau.

PHÂN BIỆT TRIỆU CHỨNG CẢM VÀ CÚM

Ai dễ bị đau mỏi người khi bị cảm, cúm?

Đau mỏi người là một trong những triệu chứng rất phổ biến khi bị cúm. Tuy nhiên, không phải ai cũng chịu ảnh hưởng với mức độ giống nhau. Có những nhóm người dễ bị đau mỏi nghiêm trọng hơn khi mắc cúm, dựa trên các yếu tố như hệ miễn dịch, tuổi tác, tình trạng sức khỏe nền và lối sống. Việc hiểu rõ nhóm người dễ bị ảnh hưởng và yếu tố gây ra tình trạng này không chỉ giúp tăng cường chăm sóc sức khỏe cá nhân mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc phòng ngừa và giảm gánh nặng bệnh tật trong cộng đồng.

• Người cao tuổi: Người cao tuổi, đặc biệt từ 65 tuổi trở lên, là nhóm dễ bị đau mỏi toàn thân nặng nề khi mắc cúm. Nguyên nhân chủ yếu đến từ sự suy giảm hoạt động của hệ miễn dịch do lão hóa. Ở độ tuổi này, hệ thống miễn dịch phản ứng một cách kém hiệu quả trong việc tiêu diệt virus, nhưng đồng thời lại giải phóng các cytokine gây viêm (gồm interleukin và TNF-alpha) với mức độ mạnh, dẫn đến tình trạng viêm lan tỏa khắp cơ thể. Điều này làm tăng cường đáp ứng đau nhức ở cơ bắp và khớp. Thêm vào đó, sự suy yếu của các mô cơ do quá trình lão hóa cũng khiến người cao tuổi dễ mất sức, mỏi mệt và cảm thấy đau nhức kéo dài hơn những nhóm tuổi khác.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc bệnh lý nền: Nhóm người có hệ miễn dịch suy yếu, bao gồm bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường, bệnh tim mạch, phổi mạn tính, hoặc những người đang điều trị hóa trị, xạ trị, cũng là những đối tượng dễ bị đau mỏi toàn thân hơn. Ở những người này, cơ thể thường gặp khó khăn khi đối đầu với virus cúm, dẫn đến việc giải phóng quá mức các cytokine gây viêm để chống lại virus, làm tăng cảm giác đau nhức cơ thể. Những bệnh nhân mắc tiểu đường cũng thường gặp biến chứng ở mạch máu và dây thần kinh, khiến họ nhạy cảm hơn với các cơn đau khi bị cúm.
• Người trẻ có lối sống kém lành mạnh: Không riêng người lớn tuổi hay các nhóm bệnh lý nền, người trẻ tuổi nhưng có thói quen sống thiếu lành mạnh cũng là đối tượng dễ bị đau mỏi rõ rệt khi mắc cúm. Các yếu tố như căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ, ăn uống kém dinh dưỡng hoặc ít vận động đều có khả năng làm suy yếu hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể. Khi hệ miễn dịch hoạt động không hiệu quả, cơ thể dễ rơi vào trạng thái viêm lan tỏa khi mắc cúm, gây đau nhức và mệt mỏi nghiêm trọng.
• Phụ nữ mang thai: Trong thời kỳ mang thai, hệ miễn dịch của người phụ nữ luôn ở trạng thái "điều chỉnh" để bảo vệ cả mẹ và thai nhi, khiến khả năng chống lại virus bị suy giảm. Khi bị cúm, hệ miễn dịch của phụ nữ mang thai thường giải phóng các yếu tố gây viêm với mức độ quá tải, không chỉ gây đau nhức cơ thể mà còn làm tăng nguy cơ biến chứng nặng nếu không được kiểm soát tốt. Hơn nữa, các thay đổi sinh lý như sự tăng cân và áp lực lên khung xương, cơ bắp trong thai kỳ cũng góp phần làm trầm trọng hơn triệu chứng đau nhức.
• Người bị béo phì: Béo phì không chỉ là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh mạn tính mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cách cơ thể phản ứng với cảm cúm. Mỡ dư thừa, đặc biệt là mỡ nội tạng, liên quan mật thiết đến tình trạng viêm mạn tính trong cơ thể. Khi cúm kích hoạt phản ứng viêm, những người béo phì thường gặp các triệu chứng đau nhức toàn thân nặng nề hơn do mức cytokine gây viêm trong cơ thể đã vốn dĩ cao ngay cả khi chưa nhiễm virus.
• Trẻ em: Nhóm trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ dưới 5 tuổi, cũng dễ bị đau mỏi khi mắc cúm. Hệ miễn dịch ở trẻ em chưa phát triển hoàn thiện để chống lại virus một cách hiệu quả, làm cơ thể dễ phản ứng quá mạnh với cúm bằng cách giải phóng các cytokine gây viêm. Tuy nhiên, trẻ em thường gặp khó khăn trong việc diễn tả cảm giác của mình, thường chỉ thể hiện qua sự mất ngủ, biếng ăn hoặc khó chịu liên tục.

Cách giảm đau nhức người toàn thân khi bị cúm

Để giảm cơn đau nhức toàn thân do cảm, cúm, có thể sử dụng thuốc hoặc các biện pháp tự nhiên.

1. Sử dụng thuốc

Đau nhức người, mệt mỏi, đau đầu, sốt... là những triệu chứng điển hình của bệnh cúm. Khi các triệu chứng bệnh trở nên khó chịu, như đau nhiều, sốt cao trên 38,5 độ C, bệnh nhân nên sử dụng các loại thuốc hạ sốt, giảm đau. Các loại thuốc thông dụng mang lại tác dụng giảm đau, hạ sốt có thể kể đến như paracetamol và ibuprofen. Nhìn chung, đây là các loại thuốc giảm đau, hạ sốt an toàn và hiệu quả cho những cơn đau từ nhẹ đến trung bình.

Tuy nhiên, lưu ý rằng bệnh nhân trước khi uống bất kỳ loại thuốc nào cũng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, cũng như xem kỹ hướng dẫn sử dụng và liều lượng thuốc được in trên bao bì. Do paracetamol xuất hiện nhiều trong các sản phẩm điều trị cúm, nên nguy cơ sử dụng cùng lúc các loại thuốc chứa thành phần này là rất cao. Nếu trường hợp này xảy ra, khi lượng paracetamol đưa vào cơ thể nhiều hơn được khuyến cáo có thể làm ảnh hưởng đến gan, tăng men gan.

Còn đối với ibuprofen, nếu lạm dụng thuốc có thể dẫn đến nguy cơ xuất huyết dạ dày. Do đó, cần đọc kỹ thành phần thước trước khi sử dụng để đảm bảo không dùng thuốc có cùng thành phần hoạt tính. Ngoài ra, người có tiền sử xuất huyết tiêu hóa không nên dùng ibuprofen.

2. Các biện pháp tự nhiên

Để giảm đau toàn thân do cảm, cúm hiệu quả bên cạnh việc sử dụng thuốc, bệnh nhân có thể áp dụng các biện pháp tự nhiên không dùng thuốc, bao gồm.

2.1 Uống đủ nước

Một số triệu chứng của cảm lạnh và cúm như sốt có thể khiến cơ thể bệnh nhân mất nước. Tuy nhiên nước lại rất cần thiết cho các hoạt động thường ngày của cơ thể, giúp giảm đau cơ bằng cách duy trì độ ẩm cho cơ thể, hỗ trợ quá trình trao đổi chất và giảm viêm. Do đó, bệnh nhân cảm, cúm nên uống nhiều nước lọc, nước trái cây hoặc súp... để giữ nước. Đặc biệt, súp còn rất dễ ăn, phù hợp với bệnh nhân cảm, cúm đang cảm thấy mệt mỏi, mất cảm giác ngon miệng.

2.2 Sử dụng nhiệt

Nhiệt độ có thể làm giãn cơ và giảm đau cơ. Nếu bệnh nhân không có triệu chứng sốt, có thể cân nhắc tắm bằng nước ấm để giúp cơ thể thư giãn hiệu quả. Nhiệt độ nước cần duy trì độ ấm vừa phải, không quá nóng. Lưu ý, không tắm quá lâu bằng vòi sen hay ngâm mình quá lâu trong nước ấm vì cơ thể bạn lúc này đang yếu ớt, ngâm quá lâu có thể khiến cơ thể nhiễm lạnh, khiến tình trạng bệnh tồi tệ hơn.

2.3 Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc

Nhiều nghiên cứu đã cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa giấc ngủ và hệ thống miễn dịch. Giấc ngủ có khả năng tăng cường hệ miễn dịch, bằng cách giải phóng cytokine - một chất cần thiết cho việc điều chỉnh hệ miễn dịch. Cytokine tăng lên khi cơ thể bị tấn công bởi mầm bệnh hay căng thẳng. Cytokine tăng lên khi ngủ cũng đồng nghĩa với việc nếu thiếu ngủ sẽ cản trở khả năng chống nhiễm trùng của cơ thể.

Do đó, bạn nên cố gắng nghỉ ngơi nhiều nhất có thể, ngủ đủ giấc và tránh các hoạt động nặng khi mắc bệnh.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Cảm, cúm đau nhức toàn thân thường có thể khỏi sau vài ngày sử dụng thuốc hoặc áp dụng các phương pháp giảm đau tự nhiên. Tuy nhiên, nếu mức độ đau nhức của cơ thể không thuyên giảm sau một thời gian áp dụng tất cả các biện pháp trên, người bệnh nên tái khám để được bác sĩ thăm khám và xử trí.

Ngoài ra, nếu có các dấu hiệu sau cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt, vì có thể đó là dấu hiệu cho thấy bệnh cúm đang tiến triển nặng:

• Đau nhức toàn thân nghiêm trọng hoặc kéo dài bất thường;
• Sốt cao hơn hay ho nặng hơn dù đã sử dụng thuốc;
• Đau rát họng nhiều, đau đầu, đau cơ nhiều hơn;
• Thở gấp, khó thở;
• Đau tức ngực;
• Ho ra đờm có lẫn máu;
• Ho liên tục, đờm đặc màu vàng hoặc xanh;
• Đau nhức tai;
• Tiểu buốt;
• Triệu chứng thần kinh bất thường như đau đầu dữ dội, chóng mặt nghiêm trọng, lú lẫn, co giật hoặc khó vận động cơ… có thể là dấu hiệu của các biến chứng nghiêm trọng như viêm não hoặc hội chứng Guillain-Barré do cúm gây ra;
• Đau nhức toàn thân kèm theo tình trạng yếu mệt không thể thực hiện các hoạt động cơ bản hàng ngày hoặc không cải thiện dù đã nghỉ ngơi đầy đủ;
• Xuất hiện triệu chứng bội nhiễm hoặc biến chứng khác như viêm tai giữa, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc viêm phổi phát triển;
• Đau cổ hoặc cứng cổ…

Trước khi đến gặp bác sĩ, người bệnh nên ghi chép lại các triệu chứng, thời gian xuất hiện và sự thay đổi của chúng. Thông báo đầy đủ về các loại thuốc đã sử dụng (bao gồm thuốc giảm đau, hạ sốt) và chia sẻ các thông tin về tiền sử bệnh hoặc tình trạng sức khỏe nền, nếu có.

Cách phòng ngừa cúm và đau nhức toàn thân

Tiêm vắc xin là phương pháp phòng cúm và các triệu chứng khó chịu của bệnh một cách hiệu quả. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm cúm giảm tỷ lệ tử vong do bệnh đến 80%, bảo vệ lên đến 90% trước nguy cơ nhiễm cúm. Ở những bệnh nhân có bệnh lý nền mạn tính, tiêm phòng cúm giảm 35% tỷ lệ nhập viện và tử vong ở bệnh nhân có bệnh lý nền tim mạch, giảm 58% tỷ lệ tử vong ở người bệnh đái tháo đường và giảm 70% tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân COPD.

Tiêm phòng cúm sẽ phát huy được hiệu quả bảo vệ cao nhất nếu được tiêm đủ liều, đúng lịch và nhắc lại hàng năm. Do virus cúm có đặc điểm biến đổi liên tục theo từng năm, đặc biệt là các kháng nguyên H và N trong các đợt dịch lớn. Sự xuất hiện của các chủng virus cúm có cấu trúc kháng nguyên khác biệt khiến hệ miễn dịch của con người không đủ khả năng nhận diện virus, tăng nguy cơ mắc bệnh.

Đó là lý do các chuyên gia khuyến cáo tiêm vắc xin hàng năm để giảm 82% nguy cơ nhập viện ở trẻ em và 40% ở người lớn, giảm các biến chứng nguy hiểm do cúm do viêm phổi và cả nguy cơ tử vong do cúm ở nhiều nhóm đối tượng, nhất là trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Tại nước ta, hiện đang có một số loại vắc xin phòng cúm như: Vắc xin phòng cúm Tứ giá Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan), GC Flu Quadrivalent (Hàn Quốc) có khả năng bảo vệ trước 2 chủng cúm A/H1N1, A/ H3N2 và 2 chủng cúm B Vitoria và Yamagata. Vắc xin Ivacflu-S (Việt Nam) bảo vệ trước 3 chủng virus cúm gồm: 2 chủng cúm A/H1N1 và A/H3N2, cùng một trong hai chủng cúm B Vitoria hoặc Yamagata.

TÊN VẮC XIN	PHÒNG BỆNH	ĐỐI TƯỢNG	ĐĂNG KÝ TIÊM
VẮC XIN CÚM
Vaxigrip Tetra (Pháp)	Phòng 4 chủng tuýp virus cúm gồm: 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria)	Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn
Influvac Tetra (Hà Lan)
GCFlu Quadrivalent (Hàn Quốc)
Ivacflu-S (Việt Nam)	Phòng 3 chủng cúm A(H3N2), cúm A(H1N1) và cúm B (Victoria/Yamagata)	Người lớn từ 18 tuổi đến 60 tuổi (đến sinh nhật lần thứ 60 tuổi)

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin phòng cúm, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine;
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC.

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

Bị cảm cúm đau nhức toàn thân người là tình trạng thường gặp và có thể giảm đau hiệu quả bằng việc sử dụng thuốc, hay các phương pháp giảm đau tự nhiên như: uống nhiều nước, sử dụng nhiệt, nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc. Ngoài ra, các tổ chức y tế khuyến cáo người dân cần tiêm vắc xin phòng cúm đầy đủ, đúng lịch và không quên nhắc lại hàng năm để hạn chế tối đa nguy cơ nhiễm cúm và các triệu chứng, biến chứng nghiêm trọng do cúm mang lại.