8 dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ và cách phòng tránh

Bệnh tay chân miệng thường diễn tiến nhẹ và có thể tự khỏi, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể trở nặng và gây biến chứng nguy hiểm. Nhiều bậc phụ huynh chủ quan, chỉ đưa trẻ đi khám khi các triệu chứng đã trở nên nghiêm trọng, làm chậm trễ việc điều trị. Chính vì vậy, việc nhận biết sớm dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng đóng vai trò rất quan trọng, giúp bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa rủi ro cho trẻ.

Các triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng thường bắt đầu với những triệu dễ gây nhầm lẫn với các bệnh khác như: sốt nhẹ, chán ăn, đau họng, chảy nước bọt nhiều hơn bình thường và mệt mỏi. Trẻ cũng có thể quấy khóc, biếng ăn hoặc bỏ bú do đau miệng. Sau 1 - 2 ngày, các vết loét xuất hiện trong khoang miệng, đặc biệt ở lưỡi, nướu và mặt trong má, khiến trẻ đau rát khi nhai nuốt. Đồng thời, trên da bắt đầu xuất hiện các nốt ban đỏ, thường thấy rõ ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối và mông. Các nốt này có thể nổi phồng thành bọng nước, nhưng không gây ngứa.

Ngoài ra, một số trẻ có thể bị tiêu chảy nhẹ hoặc nôn ói đi kèm. Những triệu chứng này thường kéo dài trong khoảng một tuần rồi giảm dần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể diễn tiến nghiêm trọng hơn với các dấu hiệu thần kinh, tim mạch hoặc hô hấp, đòi hỏi phải theo dõi sát sao để can thiệp kịp thời.

⇒ Tham khảo thêm: Trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy nguy hiểm không? Cách xử trí

Dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ

1. Giật mình

Một trong những dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ là tình trạng giật mình, đặc biệt khi đang ngủ. Ban đầu, trẻ có thể chỉ giật mình thoáng qua nhưng nếu tần suất tăng dần, xảy ra nhiều lần trong một giờ hoặc đi kèm với quấy khóc kéo dài, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh đang trở nặng. Hiện tượng giật mình tay chân miệng có thể liên quan đến tổn thương thần kinh do virus gây bệnh tác động đến hệ thần kinh trung ương.

Nếu không được can thiệp kịp thời, trẻ có nguy cơ cao gặp phải biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm não hoặc suy hô hấp. Do đó, ngay khi nhận thấy trẻ giật mình bất thường, bố mẹ hoặc người giám hộ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được bác sĩ kiểm tra, đánh giá và xử lý kịp thời.

2. Sốt cao trên 2 ngày không hạ

Sốt cao kéo dài trên 2 ngày nhưng không có dấu hiệu thuyên giảm cũng là một trong những cảnh báo quan trọng cho thấy bệnh tay chân miệng đang diễn tiến nặng (2). Thông thường, trẻ mắc bệnh sẽ sốt nhẹ hoặc sốt vừa, nhưng nếu nhiệt độ cơ thể vượt quá 39°C và không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường, nguy cơ biến chứng thần kinh, viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim hoặc suy hô hấp là rất cao.

Đặc biệt, khi sốt cao đi kèm với quấy khóc liên tục, mệt lả, lơ mơ hoặc co giật, bố mẹ hoặc người chăm sóc trẻ cần hết sức lưu ý và nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám, can thiệp điều trị kịp thời.

3. Quấy khóc kéo dài

Quấy khóc kéo dài là một dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng đáng lo ngại, đặc biệt khi trẻ khóc liên tục, dai dẳng, không thể dỗ nín, nhất là vào ban đêm. Đây có thể là biểu hiện của tình trạng viêm não, viêm màng não hoặc rối loạn thần kinh do virus gây ra. Bên cạnh đó, trẻ có thể kèm theo các dấu hiệu khác như ngủ không yên giấc, giật mình liên tục, tay chân run rẩy hoặc cứng đờ. Nếu bố mẹ nhận thấy trẻ quấy khóc bất thường, không rõ nguyên nhân, cần đưa trẻ đi khám ngay để tránh biến chứng nguy hiểm.

4. Yếu tay chân, đi loạng choạng

Yếu tay chân, đi loạng choạng cũng là một trong dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng đã ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Trẻ có thể đột ngột mất sức, đứng không vững, đi loạng choạng, thậm chí té ngã dù trước đó vẫn đi lại bình thường. Một số trẻ còn có biểu hiện run tay, chân yếu hẳn đi hoặc khó cầm nắm đồ vật. Đây là triệu chứng nguy hiểm, cho thấy virus có thể đã gây tổn thương lên não hoặc tủy sống, cần được can thiệp y tế kịp thời để tránh nguy cơ biến chứng nặng hơn.

5. Mạch nhanh, huyết áp thay đổi

Mạch nhanh, huyết áp thay đổi là dấu hiệu nghiêm trọng cho thấy bệnh tay chân miệng đã tiến triển nặng, có thể ảnh hưởng đến tim mạch và hệ thần kinh tự chủ. Trẻ có thể xuất hiện tình trạng tim đập nhanh bất thường, da tái nhợt, vã mồ hôi, huyết áp có thể tăng hoặc giảm thất thường. Những thay đổi này là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ suy tuần hoàn, sốc hoặc viêm não do virus, đòi hỏi phải được theo dõi sát sao và đưa đến bệnh viện ngay lập tức để tránh biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ.

6. Nôn ói nhiều

Nôn ói nhiều cũng là một trong số dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng, đặc biệt khi trẻ nôn liên tục, không rõ nguyên nhân hoặc nôn kèm theo lơ mơ, mệt lả. Tình trạng này có thể liên quan đến tổn thương hệ thần kinh trung ương do virus gây ra, làm tăng nguy cơ biến chứng viêm não, phù não. Nếu trẻ nôn nhiều lần trong ngày, không thể ăn uống, có dấu hiệu mất nước như khô môi, mắt trũng, cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và can thiệp kịp thời.

7. Thở nhanh, khó thở

Thở nhanh, khó thở là một dấu hiệu nguy hiểm của bệnh tay chân miệng cho thấy virus có thể đã ảnh hưởng đến tim, phổi hoặc hệ thần kinh. Trẻ có thể thở gấp hơn bình thường, lồng ngực rút lõm, thở khò khè hoặc thậm chí tím tái do thiếu oxy. Đây có thể là dấu hiệu của suy hô hấp hoặc rối loạn tuần hoàn nghiêm trọng, cần được cấp cứu ngay lập tức. Nếu nhận thấy trẻ thở nhanh bất thường, khó khăn khi hít thở hoặc có biểu hiện tím môi, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời.

8. Da nổi bông tím

Da nổi bông tím khi mắc tay chân miệng là triệu chứng cho thấy tình trạng tuần hoàn của trẻ đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Khi bệnh diễn tiến nặng, hệ tim mạch có thể suy giảm chức năng, khiến máu lưu thông kém, da trở nên lạnh và xuất hiện các mảng tím tái, đặc biệt là ở tay, chân hoặc toàn thân. Đây là dấu hiệu của sốc hoặc suy tuần hoàn, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng phòng ngừa bệnh trở nặng

1. Theo dõi sát tình trạng sức khỏe của trẻ

Tay chân miệng có thể diễn tiến nhanh và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, vì vậy, bố mẹ cần quan sát kỹ các biểu hiện của trẻ. Nếu trẻ có dấu hiệu sốt cao trên 2 ngày không hạ, quấy khóc liên tục, giật mình nhiều, yếu tay chân hoặc đi loạng choạng cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện càng sớm càng tốt. Việc theo dõi nhịp thở, màu da, phản ứng của trẻ mỗi ngày giúp phát hiện sớm các dấu hiệu trở nặng và can thiệp kịp thời.

2. Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý

Trẻ nhỏ bị tay chân miệng thường đau họng, loét miệng, dễ biếng ăn, bỏ bú hoặc không muốn uống sữa. Để giúp trẻ ăn uống dễ dàng hơn, bố mẹ nên cho trẻ bú mẹ nhiều hơn nếu còn trong độ tuổi bú mẹ, hoặc tăng cường sữa công thức phù hợp.

Ngoài ra, có thể cho trẻ ăn các món mềm, lỏng, dễ nuốt như cháo, súp để tránh kích thích vết loét. Nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày, bổ sung nước ép trái cây giàu vitamin C để tăng cường sức đề kháng. Tránh các thực phẩm cay nóng, cứng, có vị chua vì có thể làm vết loét đau rát hơn, khiến trẻ khó chịu khi ăn uống.

3. Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ

Tay chân miệng lây lan qua tiếp xúc với dịch tiết từ trẻ bệnh, do đó rửa tay thường xuyên bằng xà phòng là biện pháp quan trọng giúp hạn chế lây nhiễm. Đồ chơi, vật dụng cá nhân của trẻ cần được vệ sinh kỹ bằng dung dịch khử khuẩn. Quần áo, chăn màn nên được giặt sạch và phơi nắng để loại bỏ vi khuẩn. Nếu trong gia đình có trẻ mắc bệnh, cần hạn chế tiếp xúc gần với trẻ khác để tránh lây nhiễm bệnh.

4. Giảm đau, hạ sốt và chăm sóc vết loét

Khi trẻ sốt, có thể dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ. Ngoài ra, việc súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ có thể giúp giảm đau, làm dịu vết loét trong miệng. Nếu trẻ đau nhiều, quấy khóc, có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc giảm đau phù hợp.

5. Đưa trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu nguy hiểm

Nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường như sốt cao không hạ sau 2 ngày, quấy khóc liên tục, nôn nhiều, thở nhanh, khó thở, tay chân yếu hoặc da nổi bông tím, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay. Đây có thể là dấu hiệu của biến chứng thần kinh hoặc tim mạch nguy hiểm, cần được can thiệp kịp thời để tránh nguy cơ suy hô hấp, suy tuần hoàn.

Bệnh tay chân miệng ở trẻ em có thể trở nặng với các dấu hiệu nguy hiểm như sốt cao không hạ, giật mình nhiều lần, khó thở, nôn ói nhiều, lơ mơ hoặc li bì và tay chân lạnh. Những triệu chứng này thường là cảnh báo biến chứng nghiêm trọng như viêm não, phù phổi cấp hoặc viêm cơ tim, đe dọa đến tính mạng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Đặc biệt, tay chân miệng do Enterovirus 71 gây ra có nguy cơ biến chứng cao nhất, trong khi hiện nay bệnh vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu.

Tiêm vắc xin phòng EV71 được khuyến nghị là biện pháp hiệu quả và cần thiết nhất để bảo vệ trẻ khỏi các biến chứng nguy hiểm, với hiệu quả bảo vệ lên tới 96,8%. Phụ huynh cần nhận thức rõ tầm quan trọng của tiêm phòng, đồng thời chú ý vệ sinh cá nhân và giám sát kỹ tình trạng sức khỏe của trẻ để phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả.

→ Đăng ký nhận thông tin mới nhất về vắc xin Tay chân miệng sắp được VNVC đưa về Việt Nam TẠI ĐÂY!

Dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng không chỉ dừng lại ở sốt cao kéo dài mà còn bao gồm giật mình nhiều, quấy khóc không dứt, yếu tay chân, đi loạng choạng, mạch nhanh, huyết áp thay đổi, nôn ói liên tục, thở nhanh, khó thở và da nổi bông tím. Những biểu hiện này cảnh báo nguy cơ biến chứng nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, tim mạch và hô hấp của trẻ. Do đó, bố mẹ cũng như người chăm sóc cần theo dõi sát sao, chăm sóc đúng cách và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu bất thường để kịp thời điều trị