Dịch sởi có nguy cơ bùng phát, cần tăng tỷ lệ tiêm chủng đạt 95%

Dịch sởi đang bùng phát mạnh tại 63 tỉnh thành trên khắp cả nước, trong đó hơn 90% trường hợp chưa được tiêm phòng đầy đủ. Thực trạng thiếu hụt vắc xin ở nhiều địa phương, tỷ lệ trẻ tiêm chủng thấp sau đại dịch Covid-19, sởi bắt đầu chu kỳ 5 năm bùng phát một lần, phụ huynh không cho con tiêm phòng và tình trạng “anti vắc xin”, tất cả các yếu tố trên khiến một tỷ lệ lớn trẻ chưa được chủng ngừa bệnh sởi đầy đủ, dẫn đến chưa đạt tỷ lệ miễn dịch trong cộng đồng.

Trên đây là những thông tin quan trọng và cấp thiết được các chuyên gia chia sẻ trong chương trình tư vấn sức khỏe trực tuyến “Dịch sởi bùng phát trở lại: Tiêm vắc xin, dấu hiệu nhận biết và phòng bệnh sao cho đúng” trong bối cảnh bệnh sởi đang diễn biến vô cùng phức tạp và nguy cơ bùng phát mạnh mẽ. Chương trình do Hệ thống tiêm chủng VNVC tổ chức, phối hợp cùng các đơn vị y tế và báo chí uy tín phối hợp thực hiện.

Quý Khách có thể theo dõi toàn bộ chương trình tư vấn và tiếp tục gửi các thắc mắc đến các chuyên gia ngay tại đây:

Bệnh sởi liên tục phức tạp tại các địa phương, nguy cơ bùng phát diện rộng

Dịch sởi liên tục có những diễn biến phức tạp ở khu vực miền Nam, cùng với sự gia tăng số ca bệnh ở các khu vực miền Trung và miền Bắc, bao gồm cả những đợt bùng phát mới tại các vùng chưa từng ghi nhận ca bệnh hoặc ổ dịch và các khu vực miền núi hoặc địa phương có tỷ lệ tiêm chủng thấp, điều kiện tiếp cận y tế còn hạn chế.

Chỉ ba tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận gần 40.000 ca nghi sởi và gần 4.000 ca dương tính. Số trường hợp nghi sởi ghi nhận cao nhất tại khu vực miền Nam (57%), tiếp đó là miền Trung (19%), miền Bắc (15%) và Tây Nguyên (gần 9%).

Theo PGS.TS.BS Trần Đắc Phu, Nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, số ca sốt phát ban nghi sởi phân bố chủ yếu ở nhóm trẻ từ 9 tháng tuổi đến 15 tuổi, chiếm khoảng 72,7%. Tỷ lệ trẻ mắc sởi dưới 9 tháng tuổi chiếm 15,3% - đây là nhóm chưa đến độ tuổi tiêm chủng hoặc chưa được tiêm chủng đủ mũi. Đáng lưu ý, trong số các ca mắc sởi, có đến 90,8% trường hợp chưa tiêm vắc xin, 4,9% không rõ tiền sử tiêm chủng và 4,3% đã tiêm phòng. Trong đó, các địa phương được ghi nhận số ca mắc cao như Cao Bằng, Nghệ An, Đắk Lắk… phần lớn đều không được tiêm vắc xin đầy đủ.

Giải thích nguyên nhân dịch sởi lan rộng như hiện tại, PGS.TS.BS Trần Đắc Phu cho biết, vừa qua nhiều địa phương thiếu hụt vắc xin trong Chương trình Tiêm chủng Mở rộng, hệ thống y tế gặp phải nhiều rào cản trong công tác triển khai tiêm chủng, cùng với tình trạng “anti vắc xin” của một số bộ phận người dân, đã khiến tỷ lệ tiêm vắc xin sởi chưa đạt như kỳ vọng. Nhiều địa phương hiện nay đang phải đuổi theo dịch chứ chưa quyết liệt chặn dịch.

Đặc biệt, trong giai đoạn năm 2020 - 2023, do gián đoạn tiêm chủng sau đại dịch Covid -19, tỷ lệ tiêm vắc xin sởi ở trẻ em được ghi nhận đã giảm đáng kể, nhiều địa phương không đạt tỷ lệ tiêm chủng chuẩn từ 95%, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch trong giai đoạn năm 2024 - 2025.

Đồng thời, sởi có khả năng lây lan rất nhanh và không có người lành mang trùng như các bệnh nhiễm trùng khác (đã nhiễm bệnh chắc chắn xuất hiện triệu chứng) nên 5 năm tích lũy đủ sẽ bùng phát thành một đợt dịch lớn. Giả sử, nước ta có 1,5 triệu trẻ em và tỷ lệ bao phủ vắc xin đạt 90%, thì trong đó còn 10% trẻ chưa được tiêm chủng, tức mỗi năm có 150.000 trẻ không có miễn dịch. Như vậy, trong 5 năm sẽ có gần 1 triệu trẻ không có miễn dịch nên khả năng bùng phát có tính chu kỳ rất cao.

Nhìn chung, tình hình dịch sởi bùng phát trở lại ở nước ta hiện nay bắt nguồn từ tỷ lệ tiêm phòng sởi chưa đạt yêu cầu, tình hình càng nghiêm trọng hơn khi đất nước đang bước vào chu kỳ bùng phát dịch 5 năm một lần, nguy cơ lây lan diện rộng khó kiểm soát nếu không đẩy nhanh chiến dịch tiêm bù, tiêm vét sởi cho trẻ. Bên cạnh đó, tình trạng biến đổi khí hậu thất thường cũng làm diễn biến dịch trở nên phức tạp và khó dự đoán hơn bình thường.

Tiêm vắc xin là biện pháp hữu hiệu và quyết liệt để đẩy lùi dịch sởi

Trong bối cảnh sởi đang diễn biến khó lường, Thủ tướng Chính phủ đã ra công điện khẩn, chỉ đạo Bộ Y tế mở rộng chiến dịch tiêm chủng và tăng cường nguồn cung vắc xin nhằm ứng phó với đợt bùng phát dịch sởi diện rộng. Đồng hành cùng Bộ Y tế và hưởng ứng tích cực chủ trương của Chính phủ, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC đã chung tay tặng nửa triệu liều vắc xin sởi và khởi động chiến dịch “Chung tay phòng chống dịch sởi” góp phần ngăn chặn bệnh sởi trong giai đoạn hiện tại.

Song song đó, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) khuyến cáo người dân cần thực hiện các biện pháp cần thiết để ngăn chặn dịch sởi, trong đó chủ động tiêm vắc xin là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh. Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, vắc xin sởi mang hiệu quả phòng bệnh gần như cao nhất trong tất cả các loại vắc xin hiện nay, hiệu quả 97% bảo vệ khỏi bệnh sởi với hai mũi tiêm và khả năng mang lại miễn dịch bền vững suốt đời.

BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cũng cho biết, hiệu quả vắc xin phòng sởi vô cùng cao, nhưng cần thực hiện tiêm chủng đầy đủ mũi theo quy định, vì nếu chỉ tiêm một mũi vắc xin hiệu quả phòng bệnh chỉ đạt 85% nên phải thực hiện tiêm chủng đủ 2 mũi mới mang lại hiệu quả bảo vệ tối ưu. Hầu như đã tiêm đủ mũi vắc xin sẽ không có nguy cơ mắc sởi hoặc nhiễm sởi biểu hiện rất nhẹ.

Tại Việt Nam, vắc xin phòng sởi được chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi với phác đồ đầy đủ 2 mũi tiêm. Qua khảo sát và nghiên cứu, Bộ Y tế Việt Nam quyết định chọn mốc 9 tháng tuổi vì đây là thời điểm trẻ không còn kháng thể thụ động bảo vệ từ mẹ, tiêm vắc xin sẽ đáp ứng miễn dịch cao. Tại vùng dịch và vùng có nguy cơ cao, trẻ có thể tiêm từ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi. Đây là mũi sởi 0 phòng bệnh sớm, sau đó trẻ vẫn tiếp tục thực hiện phác đồ tiêm mũi 1 vào lúc 9 tháng hoặc 12 tháng tuổi.

Đối với những trẻ dưới 6 tháng tuổi, các chuyên gia y tế khuyến cáo phòng bệnh cho trẻ bằng cách tiêm ngừa cho những người thân trong gia đình thường xuyên tiếp xúc với trẻ. Người lớn có thể vô tình trở thành nguồn lây trung gian cho trẻ, việc phòng ngừa cho chính bản thân sẽ tạo “tấm khiên” vô hình bảo vệ trẻ cho đến khi đủ tuổi tiêm phòng. Đồng thời, điều này cũng tạo miễn dịch chéo với các đối tượng dễ bị tổn thương khác như phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người có bệnh lý nền, người suy giảm miễn dịch.

Bên cạnh việc trao tặng nửa triệu liều vắc xin cho Bộ Y tế, VNVC vẫn tích cực tham gia vào các chiến dịch tiêm vắc xin sởi tại địa phương cũng như nỗ lực cung ứng đầy đủ vắc xin phòng bệnh cho người dân trên toàn quốc.

Hiện tại VNVC đang có đầy đủ các loại vắc xin phòng sởi cho trẻ em và người lớn bao gồm: Vắc xin Priorix (Bỉ), vắc xin MMR II (Mỹ) là 2 vắc xin phối hợp phòng sởi - quai bị - rubella và vắc xin  sởi đơn MVVac (Việt Nam). Tất cả vắc xin sởi đều được kiểm định nghiêm ngặt về tính an toàn và hiệu quả bảo vệ, được nhập khẩu chính hãng từ nhà sản xuất, bảo quản đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế tại nhiệt độ từ 2 - 8 độ C.

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC có trên 10.000 bác sĩ, điều dưỡng dày dặn kinh nghiệm và được đào tạo bài bản về an toàn tiêm chủng, được quán triệt tinh thần sẵn sàng hỗ trợ vì sức khỏe cộng đồng, nỗ lực hết mình đẩy lùi dịch bệnh trên từng mũi tiêm đến với người dân. Đặc biệt, VNVC đầu tư mạnh mẽ vào chất lượng bảo quản vắc xin với 4 kho tổng lớn và hàng trăm kho lạnh tại các trung tâm, khả năng bảo quản trên 400 triệu liều vắc xin cùng lúc.

VNVC đảm bảo luôn có đầy đủ vắc xin, dù ở thành thị hay vùng sâu thì luôn tạo điều kiện tiêm chủng cho ng dân. Ngoài những chiến dịch của nhà nước thì VNVC luôn đồng hành cùng người dân để góp phần đẩy lùi dịch bệnh.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Trang X: VNVC
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách hàng vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.

Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Ngoài việc thực hiện tiêm chủng, các chuyên gia cũng khuyến cáo người dân nên thực hiện các biện pháp dự phòng cá nhân để phòng chống bệnh sởi như đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người nghi nhiễm bệnh, rửa tay thường xuyên, vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ, thực hiện cách ly đối với những người mắc bệnh để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.