Nếu vì một lý do nào đó mà trẻ đến chậm so với lịch tiêm, thì có nên tiêm nhắc lại từ đầu hay không?
Trả lời: Nên cố gắng bảo đảm khoảng cách giữa các mũi tiêm vắc xin nếu có thể được. Tuy nhiên tiêm trễ so với lịch tiêm sẽ không làm giảm nồng độ kháng thể sau khi hoàn thành các mũi tiêm mặc dù hiệu lực bảo vệ có thể không đạt được cho đến khi đủ số liều theo qui định. Ngoại trừ vắc xin thương hàn uống, thì bất kì sự gián đoạn lịch tiêm nào đều không đòi hỏi tiêm lại từ đầu hoặc bổ sung một liều tiêm khác.
Đâu là nguyên nhân dẫn đến các phản ứng sau tiêm vắc-xin?
Trả lời: Phản ứng sau tiêm có thể do 4 nguyên nhân. Đó là phản ứng do vắc- xin, sai sót trong tiêm chủng, trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh tật có sẵn của trẻ, và phản ứng do tiêm. Không có loại vắc-xin nào là tuyệt đối an toàn 100%. Vẫn có một tỷ lệ rất nhỏ có phản ứng nặng sau tiêm. Tiêm vắc xin là đưa vào cơ thể một kháng nguyên để kích thích cơ thể sản sinh miễn dịch chủ động để dự phòng bệnh. Cũng như việc sử dụng thuốc hay thực phẩm, tùy theo cơ địa của từng người mà có thể xảy ra một số phản ứng dị ứng sau tiêm vắc xin. Phản ứng này có thể là nhẹ hay nặng tùy từng trường hợp và tùy loại vắc xin. Những trường hợp phản ứng thông thường như sốt nhẹ, sưng, đau là các biểu hiện hay gặp phải. Tỉ lệ phản ứng nặng, gây nguy hiểm cho tính mạng, phải nhập viện thường rất thấp, ít xảy ra. Phản ứng sốc nặng cũng có thể qua khỏi nếu được điều trị kịp thời và thích hợp. Tuy vậy, cũng có nhiều trường hợp tử vong vì lý do khác như trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh lý khác của trẻ tại thời điểm tiêm chủng. Lợi ích của tiêm chủng là rất lớn, nó dự phòng cho hàng triệu trẻ em khỏi mắc bệnh và tử vong. Trong khi đó nguy cơ tai biến sau tiêm là rất thấp, thường có liên quan đến cơ địa của trẻ. Nếu các cán bộ y tế thực hiện đúng quy định và các bà mẹ thực hiện tốt tư vấn của cán bộ y tế thì có thể giảm được nguy cơ tai biến sau tiêm chủng.
Những biểu hiện nào sau tiêm chủng là bất thường, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế?
Trả lời: Cần đưa ngay trẻ tới bệnh viện hoặc các cơ sở y tế nếu sau tiêm chủng có các dấu hiệu như sốt cao (≥39oC), co giật, trẻ khóc thét, quấy khóc kéo dài, li bì, bú kém, bỏ bú, khó thở, tím tái, phát ban và các biểu hiện bất thường khác
Điều gì sẽ xảy ra nếu không đưa trẻ di tiêm chủng vắc xin?
Trả lời: Việc không đưa trẻ đi tiêm chủng, dẫn đến trẻ em dễ bị mắc bệnh truyền nhiễm và hậu quả là trẻ bị tàn phế, thậm chí là tử vong. Nhiều bằng chứng trên thế giới và ở Việt Nam cho thấy rõ ích lợi của tiêm chủng, làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong, loại trừ cũng như thanh toán nhiều bệnh nhiễm trùng nhờ tiêm vắc xin phòng bệnh. Nếu dừng tiêm vắc xin sẽ làm dịch bệnh bùng phát trở lại. Ở Việt Nam, năm 2013, dịch sởi bùng phát trở lại sau nhiều năm đã được kiểm soát. Một trong những lý do là do các bà mẹ lo ngại phản ứng sau tiêm không cho con đi tiêm chủng hay trì hoãn việc tiêm vắc xin không đúng lịch do đợi vắc xin nhập ngoại. Ở Nhật Bản vào năm 1974, sau khi có 2 trường hợp tử vong sau tiêm vắc xin Hạch hầu-Ho gà-Uốn ván với thành phần ho gà toàn tế bào, mặc dù không có bằng chứng liên quan đến vắc xin, người ta cũng đã tạm dừng sử dụng lô vắc xin này, và sau đó tỷ lệ tiêm vắc xin này giảm xuống rất thấp, khoảng 10% vào năm 1976. Và hậu qủa tất yếu là sau đó xảy ra một vụ dịch ho gà lớn, tỷ lệ trẻ mắc bệnh ho gà tăng lên đáng kể, có 150 trẻ chết vì bệnh ho gà. Sau đó 7 năm, năm 1981, vắc xin ho gà toàn tế bào được sử dụng, tỷ lệ mắc bệnh ho gà lại giảm đi. Ở Hoa Kỳ, các nhà khoa học ước tính, nếu ngừng tiêm vắc xin Bạch hầu-Ho gà-Uốn ván, số ca mắc ho gà có thể tăng 71 lần và số ca tử vong có thể tăng 4 lần.
Có nên tiêm vắc xin cho các bà mẹ đang cho con bú không?
Trả lời: Không có vắc xin sống và bất hoạt nào khi tiêm cho bà mẹ cho con bú mà gây mất an toàn với cả bà mẹ và trẻ sơ sinh. Mặc dù vi rút sống có trong vắc xin có thể nhân lên ở những người tiêm vắc xin, đa số những vi rút vắc xin này không có trong sữa. Mặc dù vi rút có trong vắc xin rubella có thể có mặt trong sữa mẹ nhưng vi rút thường không gây nhiễm cho trẻ, nếu có xảy ra thì không gây bệnh vì vi rút đã được làm yếu đi rồi. Về nguyên tắc không nên tiêm vắc xin sốt vàng cho những bà mẹ đang cho con bú, tuy nhiên nếu họ đi đến vùng có sốt vàng và nguy cơ mắc cao vẫn phải tiêm vắc xin. Không có bằng chứng cho rằng việc truyền kháng thể thụ động sang sữa có thể ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ của vắc xin sống. Trẻ bú sữa mẹ phải được tiêm vắc xin như theo đúng lịch của tiêm chủng quy định.
