HPV có lây qua đường ăn uống không? Vì sao lại như vậy?

HPV là virus lây truyền chủ yếu qua đường tình dục, nhưng nhiều người lo ngại liệu nó có thể lây qua đường ăn uống hay không, nhất là khi có mối liên hệ giữa HPV và ung thư vòm họng. Thống kê cho thấy tỷ lệ lưu hành HPV trong ung thư vòm họng toàn cầu là 18%, cao nhất ở Bắc Mỹ (25%) và thấp nhất ở châu Á (13%). Những số liệu này khiến nhiều người thắc mắc HPV có lây qua đường ăn uống không? Chuyên gia của Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp trong bài viết này. (1)

HPV có lây qua đường ăn uống không?

Cho đến nay, chưa có bằng chứng khoa học nào cho thấy HPV có thể lây truyền qua đường ăn uống, bao gồm dùng chung bát đũa, cốc chén hay tiếp xúc với thực phẩm. HPV chủ yếu lây nhiễm qua tiếp xúc trực tiếp giữa da hoặc niêm mạc với virus, phổ biến nhất là qua quan hệ tình dục, bao gồm cả quan hệ âm đạo, hậu môn và quan hệ bằng miệng. Một số trường hợp hiếm gặp có thể lây qua tiếp xúc gián tiếp với vật dụng có dính virus hoặc từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở.

Tuy nhiên, HPV không thể tồn tại trong thực phẩm, nước uống hay bề mặt các dụng cụ ăn uống thông thường như bát, đũa, cốc… Đồng thời, đường tiêu hóa không phải là môi trường thích hợp để virus xâm nhập và gây nhiễm. Vì vậy, việc dùng chung đồ ăn, thức uống không làm lây lan HPV.

Tuy nhiên, một số trường hợp HPV có thể lây nhiễm qua đường miệng đã được ghi nhận, nhưng chủ yếu trong các tình huống đặc biệt như quan hệ tình dục bằng miệng (oral sex). Trong những trường hợp này, HPV có thể lây từ niêm mạc hoặc da của người bị nhiễm sang niêm mạc miệng của người khác, điều này có liên quan đến nguy cơ phát triển ung thư vòm họng, amidan hoặc lưỡi. Đáng chú ý, lây nhiễm HPV qua đường miệng không liên quan đến việc ăn uống thông thường mà bắt nguồn từ hoạt động tình dục trực tiếp.

Vì sao virus HPV không thể lây qua đường ăn uống?

1. Tiếp xúc với nước bọt 

Mặc dù HPV có thể xuất hiện trong nước bọt của người nhiễm, nhưng cho đến nay, chưa có bằng chứng khoa học nào khẳng định rằng virus này có thể lây truyền qua tiếp xúc thông thường với nước bọt, như ăn uống chung, dùng chung cốc hoặc chạm môi khi giao tiếp. Lý do là vì HPV cư trú và hoạt động chủ yếu trên các tế bào biểu mô ở bề mặt da và niêm mạc. Con đường lây nhiễm chính của virus là qua tiếp xúc trực tiếp da kề da hoặc niêm mạc khi có tổn thương, đặc biệt là trong quá trình quan hệ tình dục (bao gồm cả quan hệ bằng miệng).

HPV không xâm nhập vào hệ tuần hoàn hoặc tồn tại trong máu, nước bọt hay dịch tiêu hóa theo cách dễ dàng như một số virus khác lây qua đường ăn uống, chẳng hạn như virus viêm gan A hoặc norovirus.

HPV không tồn tại hoặc hoạt động được trong môi trường khắc nghiệt bên ngoài cơ thể. Các điều kiện thường gặp trong quá trình ăn uống, chẳng hạn như nhiệt độ trong việc nấu chín thức ăn, độ khô của môi trường hoặc sự có mặt của các enzym tiêu hóa trong nước bọt, dịch vị và ruột, đều không thuận lợi cho sự tồn tại của virus này.

Ngay cả khi vô tình nuốt phải virus (trong điều kiện tiếp xúc gián tiếp, rất hiếm gặp), HPV sẽ bị bất hoạt hoặc tiêu diệt bởi môi trường khắc nghiệt của hệ thống tiêu hóa. Chính vì những yếu tố này, nguy cơ lây nhiễm HPV qua đường ăn uống được đánh giá là không đáng kể về mặt y học.

Hơn nữa, ngay cả trong trường hợp quan hệ tình dục bằng miệng, nguy cơ lây nhiễm HPV thường liên quan đến việc tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc họng và tổn thương nhỏ trong khoang miệng, chứ không đơn thuần là qua nước bọt. Vì vậy, các hoạt động như ăn uống chung hoặc hôn má thông thường không được coi là con đường lây truyền đáng lo ngại của HPV.

2. Dùng chung bát đũa ly tách

HPV không thể lây truyền qua việc dùng chung bát đũa, ly tách vì đây không phải là môi trường thích hợp để virus tồn tại và lây nhiễm. HPV cần có sự tiếp xúc trực tiếp giữa da hoặc niêm mạc với virus để có thể xâm nhập vào cơ thể, trong khi đó, bề mặt của dụng cụ ăn uống như thìa, đũa, cốc hay ly không tạo điều kiện thuận lợi cho virus bám dính và duy trì khả năng lây nhiễm.

Hơn nữa, HPV không thể sống lâu trong môi trường bên ngoài cơ thể, đặc biệt là trên các bề mặt khô hoặc khi tiếp xúc với nước, xà phòng, nước rửa chén… Ngoài ra, hệ tiêu hóa cũng không phải là con đường lây nhiễm của HPV, vì acid dạ dày và enzym tiêu hóa có thể phá hủy virus trước khi chúng có cơ hội xâm nhập vào cơ thể. Do đó, việc ăn uống chung hay dùng chung đồ dùng cá nhân trong sinh hoạt hàng ngày không làm lây lan HPV.

Đường lây chủ yếu của virus HPV

1. Tình dục

HPV (Human Papillomavirus) lây truyền chủ yếu qua đường tình dục, bao gồm quan hệ âm đạo, hậu môn và quan hệ bằng miệng. Đây là con đường lây nhiễm HPV phổ biến nhất, do virus dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua những vết xước nhỏ, tổn thương vi mô trên da và niêm mạc khi có tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh.

Ngay cả khi không có dấu hiệu tổn thương rõ ràng hoặc không xuất hiện triệu chứng, người mang virus vẫn có thể lây nhiễm cho bạn tình. Điều này làm cho HPV trở thành một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên thế giới. Đáng chú ý, HPV có thể lây nhiễm ngay cả khi không xảy ra quan hệ tình dục xâm nhập (không cần thâm nhập dương vật vào âm đạo hay hậu môn). Chỉ cần tiếp xúc da kề da với vùng có virus, nguy cơ lây nhiễm đã có thể xảy ra.

Việc sử dụng bao cao su có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HPV nhưng không bảo vệ hoàn toàn, vì virus vẫn có thể tồn tại trên vùng da không được che chắn như bẹn, đùi, xương mu, hậu môn… Ngoài ra, quan hệ tình dục bằng miệng cũng có thể là con đường lây nhiễm dẫn đến nguy cơ ung thư vòm họng, amidan và lưỡi do HPV gây ra.

Số lượng bạn tình càng nhiều, nguy cơ nhiễm HPV càng cao. Tuy nhiên, ngay cả những người chỉ có một bạn tình duy nhất cũng có thể bị nhiễm virus nếu bạn tình của họ đã từng nhiễm HPV trước đó. Chính vì vậy, việc tiêm vắc xin phòng HPV trước khi có hoạt động tình dục, kết hợp với duy trì đời sống tình dục an toàn, chung thủy và thăm khám sức khỏe định kỳ là cách hiệu quả để giảm nguy cơ lây nhiễm và biến chứng do HPV gây ra.

2. Tiếp xúc da kề da

HPV không chỉ lây qua quan hệ tình dục mà còn có thể truyền nhiễm qua tiếp xúc da kề da, đặc biệt là khi chạm vào vùng da hoặc niêm mạc có chứa virus. Đây là lý do tại sao ngay cả khi không xảy ra quan hệ tình dục xâm nhập (không cần thâm nhập dương vật vào âm đạo hay hậu môn), vẫn có nguy cơ lây nhiễm HPV.

Virus có thể xâm nhập vào cơ thể qua những vết xước nhỏ, tổn thương vi mô trên da mà mắt thường không nhìn thấy. Những tiếp xúc thân mật như ôm hôn sâu, cọ xát cơ thể hoặc tiếp xúc với bộ phận sinh dục mà không có sự xâm nhập đều có thể tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt nếu một trong hai người mang virus mà không biết. Điều này cũng giải thích tại sao một số người mắc HPV ngay cả khi chưa từng quan hệ tình dục theo nghĩa truyền thống.

Ngoài ra, một số chủng HPV còn gây ra mụn cóc sinh dục (sùi mào gà), làm tăng khả năng lây lan virus qua tiếp xúc trực tiếp với các tổn thương này. Việc sử dụng bao cao su có thể giúp giảm nguy cơ lây nhiễm nhưng không bảo vệ hoàn toàn, vì virus có thể tồn tại trên những vùng da không được che chắn như bẹn, đùi hoặc hậu môn.

Vì HPV có thể lây lan dễ dàng qua tiếp xúc da, tiêm vắc xin phòng HPV từ sớm là biện pháp bảo vệ hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh, tránh tiếp xúc trực tiếp với tổn thương trên da của người khác và thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và biến chứng do virus này gây ra.

3. Một số trường hợp gián tiếp

Mặc dù HPV chủ yếu lây truyền qua quan hệ tình dục và tiếp xúc da kề da, nhưng trong một số trường hợp hiếm gặp, virus này cũng có thể lây gián tiếp qua vật dụng hoặc môi trường bị nhiễm virus. Chẳng hạn, việc dùng chung đồ cá nhân như khăn tắm, đồ lót, dao cạo hoặc dụng cụ y tế không được tiệt trùng kỹ lưỡng có thể làm lây lan virus, đặc biệt nếu vật dụng đó tiếp xúc với vùng da hoặc niêm mạc bị nhiễm HPV.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy HPV có thể tồn tại trong một thời gian ngắn trên các bề mặt ẩm ướt, chẳng hạn như bồn tắm hơi, hồ bơi hoặc nhà vệ sinh công cộng, nhưng khả năng lây nhiễm qua những con đường này là rất thấp. Một trường hợp gián tiếp khác là lây từ mẹ sang con trong quá trình sinh thường, khi trẻ sơ sinh đi qua ống sinh có chứa virus, dẫn đến nguy cơ mắc u nhú thanh quản hoặc nhiễm HPV bẩm sinh.

Cách phòng ngừa virus HPV lây qua cơ thể

HPV là virus có khả năng lây lan mạnh qua tiếp xúc trực tiếp giữa da và niêm mạc, đặc biệt là qua quan hệ tình dục. Để giảm nguy cơ nhiễm virus, cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Trước hết, duy trì lối sống tình dục an toàn, chung thủy một bạn tình và sử dụng bao cao su đúng cách có thể giúp giảm nguy cơ lây nhiễm, dù không bảo vệ hoàn toàn. Bên cạnh đó, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với vùng da, niêm mạc bị tổn thương và tránh dùng chung đồ cá nhân như dao cạo, khăn tắm cũng là cách giảm thiểu nguy cơ phơi nhiễm.

Ngoài ra, tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý, luyện tập thể dục thường xuyên và tránh các thói quen gây hại như hút thuốc lá, uống rượu bia cũng giúp cơ thể có khả năng chống lại sự phát triển của virus.

Quan trọng nhất, tiêm vắc xin HPV là biện pháp chủ động và hiệu quả nhất để phòng ngừa nguy cơ nhiễm virus cũng như các bệnh ung thư liên quan đến HPV, đặc biệt là ung thư cổ tử cung. Vắc xin phát huy hiệu quả tốt nhất khi được tiêm sớm trước khi có tiếp xúc với virus, vì vậy, cả nam và nữ trong độ tuổi khuyến cáo nên chủ động tiêm phòng để bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Tại Hệ thống tiêm chủng VNVC với hàng trăm trung tâm hiện đại, quy mô lớn trên toàn quốc đang cung ứng đầy đủ các loại vắc xin phòng HPV thế hệ mới cho cả trẻ em và người lớn, bao gồm: Vắc xin Gardasil (Mỹ) phòng 4 tuýp HPV cho bé gái và phụ nữ từ 9 - 26 tuổi, lịch tiêm 3 mũi; vắc xin Gardasil 9 (Mỹ) phòng ngừa 9 tuýp HPV cho cả trẻ em và người lớn từ 9 - 45 tuổi với lịch tiêm 2 - 3 mũi tùy vào độ tuổi bắt đầu tiêm ngừa.

100% vắc xin tại VNVC được nhập khẩu chính hãng, đảm bảo chất lượng cao, bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP chất lượng quốc tế. VNVC sở hữu đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, 100% có chứng chỉ An toàn tiêm chủng, cam kết thực hiện quy trình tiêm chủng an toàn nghiêm ngặt, kiểm soát nhiễm khuẩn chặt chẽ, đảm bảo an toàn và hiệu quả tiêm chủng tối ưu. 100% Khách hàng đến các trung tâm VNVC trên toàn quốc được trải nghiệm dịch vụ tiêm chủng chuyên nghiệp, tận tâm, thân thiện với mức giá hợp lý, luôn bình ổn và nhiều ưu đãi.

Tìm hiểu thêm những bệnh có thể lây qua đường ăn uống

Bên cạnh thắc mắc HPV có lây qua đường ăn uống không, nhiều người cũng quan tâm đến những bệnh thực sự có thể lây qua thực phẩm và nước uống bị nhiễm mầm bệnh. Trên thực tế, có nhiều loại vi khuẩn, virus và ký sinh trùng có thể lây lan qua con đường này, gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe.

1. Vi khuẩn gây bệnh qua đường ăn uống

Một số vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể qua thực phẩm nhiễm bẩn, gây ngộ độc thực phẩm và các bệnh đường tiêu hóa:

• Salmonella: Thường có trong thịt gia cầm, trứng sống, sữa không tiệt trùng và rau sống nhiễm bẩn. Gây tiêu chảy, sốt, đau bụng và trong một số trường hợp nặng có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết.
• Escherichia coli (E. coli): Một số chủng E. coli có khả năng gây tiêu chảy nặng, thậm chí suy thận, đặc biệt khi ăn thực phẩm chưa nấu chín như thịt bò tái, rau sống nhiễm khuẩn hoặc uống nước bẩn.
• Listeria monocytogenes: Vi khuẩn này có trong thực phẩm chế biến sẵn như phô mai mềm, sữa chưa tiệt trùng và có thể gây viêm màng não hoặc sẩy thai ở phụ nữ mang thai.

2. Virus truyền qua thực phẩm và nước uống

Một số loại virus có thể tồn tại trong thực phẩm, nước bị nhiễm bẩn và gây bệnh khi con người ăn phải:

• Virus viêm gan A: Lây qua thực phẩm, nước uống nhiễm virus do tiếp xúc với nguồn phân bị ô nhiễm. Bệnh thường gây mệt mỏi, vàng da, vàng mắt, đau bụng và có thể kéo dài nhiều tuần.
• Norovirus: Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm dạ dày ruột cấp, dễ lây lan trong các nhà hàng, bếp ăn tập thể, tàu du lịch do thực phẩm nhiễm khuẩn hoặc tiếp xúc với người bệnh.

3. Ký sinh trùng có thể lây qua đường ăn uống

• Giardia lamblia và Cryptosporidium: Hai loại ký sinh trùng này có thể lây qua nước uống không an toàn, gây tiêu chảy kéo dài, mất nước, suy nhược cơ thể.
• Trichinella spiralis: Ký sinh trùng này có trong thịt lợn hoặc động vật hoang dã chưa nấu chín, gây bệnh giun xoắn với triệu chứng đau cơ, sốt, sưng mặt và rối loạn tiêu hóa.

Để giảm nguy cơ mắc bệnh, cần đảm bảo nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm: rửa tay sạch trước khi ăn và chế biến thức ăn, ăn chín uống sôi, sử dụng thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, bảo quản thực phẩm đúng cách, đặc biệt là thịt, sữa và rau sống. Đồng thời, cần tránh dùng chung dụng cụ ăn uống với người có triệu chứng bệnh truyền nhiễm để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề HPV có lây qua đường ăn uống không, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.

Qua bài viết trên, thắc mắc HPV có lây qua đường ăn uống không đã được giải đáp. Thực tế, HPV không lây qua thực phẩm, nước uống hay dùng chung bát đũa, mà chủ yếu lây qua tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt là quan hệ tình dục.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng đã tìm hiểu về những bệnh thực sự có thể lây qua đường ăn uống, như ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn Salmonella, E. coli, viêm gan A, Norovirus hay các ký sinh trùng đường ruột. Việc hiểu rõ con đường lây nhiễm của từng loại bệnh giúp mỗi người có biện pháp phòng tránh hiệu quả, từ đó bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.