Những điều cần biết trước khi đi tiêm chủng

Những điều cần biết trước khi tiêm chủng

Phản ứng sau tiêm là hiện tượng hoàn toàn bình thường, bởi vắc xin là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên, khi được đưa vào cơ thể sẽ kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể bảo vệ đặc hiệu và chủ động. Tùy loại vắc xin và cơ địa từng người, có thể xuất hiện một số phản ứng nhẹ và thoáng qua như: đau, sưng tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, quấy khóc, mệt mỏi hoặc nổi hạch nhỏ. Đây chính là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang tạo miễn dịch tốt với vắc xin.

Phụ huynh và người đi tiêm không nên quá lo lắng, bởi hầu hết các phản ứng này đều lành tính và tự hết sau vài ngày. Chỉ cần theo dõi sức khỏe tại chỗ trong 30 phút đầu và tiếp tục quan sát trong 24 - 48 giờ tiếp theo. Nếu xuất hiện triệu chứng bất thường kéo dài hoặc phản ứng nặng, cần báo ngay cho bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời, đảm bảo an toàn tối đa.

Tuy nhiên cần lưu ý, ở những người không xuất hiện phản ứng sau tiêm, không đồng nghĩa với việc vắc xin không có hiệu quả.

1. Khám sàng lọc trước tiêm chủng là bắt buộc

Khám sàng lọc trước tiêm chủng là bước quan trọng được Bác sĩ thực hiện theo quy trình tiêm chủng an toàn, giúp Bác sĩ xác định người tiêm có đủ điều kiện tiêm hay không. Đây không phải là hoạt động khám bệnh chuyên khoa hoặc khám bệnh tổng quát.

Tại sao cần khám sàng lọc trước khi tiêm chủng?

Khám sàng lọc trước tiêm là bước không thể thiếu để phát hiện những bất thường về sức khỏe có thể ảnh hưởng đến việc tiêm vắc xin. Dựa trên kết quả sàng lọc, bác sĩ sẽ quyết định người tiêm có thể tiêm ngay, cần tạm hoãn hay chống chỉ định với một loại vắc xin nào đó.

Trong quá trình này, người đi tiêm hoặc phụ huynh/người giám hộ cần cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ về tình trạng sức khỏe, thuốc đang sử dụng, tiền sử tiêm chủng và bệnh lý liên quan. Với người lớn không thể tự khai báo, cần có người thân đi cùng để hỗ trợ. Trẻ em dưới 18 tuổi bắt buộc phải có cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp cung cấp thông tin.

Kết quả khám sàng lọc được bác sĩ đưa ra dựa trên thông tin khai báo và thăm khám trực tiếp, theo đúng Quy trình An toàn tiêm chủng của Bộ Y tế, nhằm đảm bảo mỗi mũi tiêm diễn ra an toàn, hiệu quả và đúng thời điểm.

Bác sĩ sẽ khám sàng lọc như thế nào?

Việc khám sàng lọc trước tiêm chủng được thực hiện theo đúng quy định nghiêm ngặt của Bộ Y Tế (Quyết định số 1575/QĐ-BYT ban hành ngày 27/03/2023), tập trung vào việc đánh giá tình trạng sức khỏe chung của cơ thể bao gồm:

☑ Đo thân nhiệt

☑ Đánh giá tri giác

☑ Quan sát nhịp thở, nghe phổi

☑ Nghe tim

☑ Phát hiện các bất thường khác

☑ Hỏi đáp, trao đổi thông tin với người được tiêm/người đưa trẻ đi tiêm

Những thông tin cần thông báo cho bác sĩ

TRẺ EM

Trẻ đã đủ cân nặng 2 kg chưa?
Trẻ có bú (ăn), uống, ngủ, chơi bình thường trong những ngày gần đây không?
Trẻ có đang sốt hay mắc bệnh gì không?
Trẻ có bệnh lý bẩm sinh hoặc mắc phải bệnh nào khiến trẻ phải nhập viện điều trị từ khi sinh đến nay không?
Trẻ có đang dùng thuốc hoặc sử dụng phương pháp điều trị nào trong 3 tháng qua không?
Tiền sử tiêm chủng của trẻ?
Trẻ có tiền sử dị ứng với thuốc hay thức ăn nào không?
Trẻ có tiền sử dị ứng với vắc xin hoặc có phản ứng nặng ở các lần tiêm trước hay không?

NGƯỜI LỚN

Tình trạng sức khỏe hiện tại, các bệnh đã và đang mắc.
Những loại thuốc - liệu pháp điều trị đã và đang dùng trong vòng 03 tháng gần đây; tiền sử tiêm chủng vắc xin.
Tiền sử dị ứng, phản ứng của cơ thể với các loại thức ăn, thuốc, vắc xin.
Đối với phụ nữ, ngoài các thông tin cơ bản như trên, cần thông báo cho bác sĩ biết mình đang có thai hoặc đang cho con bú hay không hoặc thời gian dự định có thai (tùy theo loại vắc xin).

2. Không tiêm khi đang sốt, hoặc đang mắc bệnh cấp tính hoặc bệnh mạn tính chưa ổn định

Tiêm chủng trong khi cơ thể đang có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc viêm cấp (như sốt, tiêu chảy...) có thể khiến vắc xin không phát huy hiệu quả tối ưu, đồng thời các triệu chứng của bệnh đang mắc dễ bị hiểu nhầm là phản ứng sau tiêm, gây khó khăn cho việc theo dõi và xử trí. Trong trường hợp này, nên hoãn tiêm và tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định thời điểm tiêm phù hợp và đảm bảo an toàn.

3. Báo cho bác sĩ nếu đang dùng thuốc dài ngày, đặc biệt là thuốc ức chế miễn dịch

Một số loại thuốc, nhất là corticosteroid (đường toàn thân (uống hoặc tiêm), liều cao, kéo dài), thuốc điều trị ung thư, thuốc chống thải ghép… có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, giảm hiệu quả tạo kháng thể sau tiêm hoặc làm tăng nguy cơ biến chứng nếu tiêm vaccine sống giảm độc lực. Hãy thông báo rõ với bác sĩ về tình trạng dùng thuốc để được chỉ định phù hợp.

4. Không để bụng đói khi tiêm

Nhịn ăn trước tiêm có thể gây mệt mỏi, chóng mặt, tụt đường huyết, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi hay phụ nữ mang thai. Hãy ăn nhẹ (bánh mì, cháo, sữa…) trước 1 - 2 giờ để giữ thể trạng ổn định, giúp quá trình tiêm diễn ra an toàn và thoải mái hơn.

5. Mặc quần áo rộng rãi, dễ tiếp cận vị trí tiêm

Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái sẽ giúp thao tác tiêm nhanh chóng, chính xác và giảm bớt căng thẳng cho người được tiêm. Nên ưu tiên mặc áo ngắn tay nếu tiêm ở cánh tay hoặc quần mềm, dễ kéo/vén nếu tiêm ở đùi để thuận tiện cho quá trình tiêm chủng.

6. Đảm bảo tinh thần thoải mái, tránh lo lắng quá mức

Trước khi tiêm chủng, việc giữ tinh thần thoải mái là rất quan trọng, bởi lo lắng quá mức có thể khiến cơ thể phản ứng mạnh, gây khó chịu hoặc thậm chí ngất xỉu. Phụ huynh nên chuẩn bị tâm lý tích cực cho trẻ bằng cách giải thích nhẹ nhàng, tránh gây sợ hãi, trong khi người lớn cần hít thở sâu, thư giãn.

7. Chuẩn bị các giấy tờ y tế cần thiết

Khi đi tiêm, nên mang theo:

Sổ tiêm chủng cá nhân;
Toa thuốc đang sử dụng;
Giấy khám bệnh gần nhất nếu có bệnh nền (tiểu đường, tim mạch, miễn dịch…)

Những thông tin này giúp bác sĩ đánh giá chính xác chỉ định tiêm và thời điểm phù hợp.

8. Sau tiêm cần ở lại 30 phút để theo dõi sức khỏe sau tiêm

Đây là thời gian cần thiết để phát hiện sớm các phản ứng bất lợi sau tiêm, đặc biệt là phản ứng phản vệ, tuy hiếm nhưng có thể nguy hiểm nếu không xử trí kịp thời. Người tiêm cần:

Ở lại khu vực theo dõi tại cơ sở tiêm chủng tối thiểu 30 phút;
Thông báo ngay cho nhân viên y tế nếu có bất kỳ biểu hiện bất thường nào: chóng mặt, phát ban, khó thở, đau tức ngực…

Cần chủ động hỏi ý kiến của nhân viên y tế tại Trung tâm Tiêm chủng hoặc chuyên gia về tiêm chủng ngay tại buổi tiêm nếu chưa rõ các thông tin về phản ứng sau tiêm. Nên tìm hiểu trước về các bệnh viện gần nhất có khả năng cấp cứu và xử trí phản ứng sau tiêm.

Chú ý: Sau 30 phút theo dõi sau tiêm tại trung tâm tiêm chủng, người tiêm cần tiếp tục được theo dõi tại nhà theo hướng dẫn của nhân viên y tế ít nhất 24 - 48 giờ tiếp theo.

Quy trình tiêm chủng an toàn tại VNVC

Dựa theo theo quy định của Bộ Y tế và khuyến cáo từ các tổ chức y tế cùng với sự tư vấn của nhiều chuyên gia hàng đầu về Y học dự phòng, Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC đã tiên phong xây dựng Quy trình An toàn Tiêm chủng, hiện đại và khoa học. Quy trình này không chỉ tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn chuyên môn mà còn không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, mang lại sự hài lòng tối đa cho khách hàng:

Bước 1: Đăng ký thông tin Khách hàng tại quầy lễ tân

Đối với Khách hàng mới chưa có thông tin tại VNVC: Lấy số thứ tự hoặc theo hướng dẫn tới quầy đăng ký thông tin để lập hồ sơ tiêm chủng, mã số Khách hàng.
Đối với Khách hàng đã có thông tin tiêm chủng tại VNVC: Lấy số thứ tự hoặc theo hướng dẫn để tới quầy đăng ký khám trước tiêm.
Đối với Khách hàng mua Gói vắc xin: Được ưu tiên phục vụ tại các khu vực/ vị trí riêng, Khách hàng vui lòng thông báo với nhân viên Lễ tân để được ưu tiên phục vụ.

Bước 2: Khám sàng lọc tại phòng khám, theo thứ tự trên màn hình hiển thị.

Bước 3: Bác sĩ khám, tư vấn và chỉ định tiêm vắc xin.

Bước 4: Khách hàng nộp tiền tại quầy thu ngân (đối với Khách hàng chưa nộp tiền). Khách hàng mua Gói vắc xin không cần thực hiện bước này, được ưu tiên mời đến phòng tiêm.

Bước 5: Tiêm vắc xin tại Phòng tiêm, theo thứ tự trên màn hình hiển thị.

Bước 6: Nghỉ ngơi tại khu vực Theo dõi sau tiêm trong khoảng 30 phút.

Bước 7: Nhân viên y tế kiểm tra sức khỏe cho người được tiêm và hướng dẫn theo dõi sau tiêm tại nhà trước khi về.

Bước 8: Hỗ trợ, tư vấn Khách hàng về các phản ứng sau tiêm hoặc các nhu cầu khác về tiêm chủng vắc xin tại trung tâm hoặc qua Tổng đài điện thoại.