Phân biệt bạch hầu và cảm cúm: Sự nhầm lẫn có thể trả giá đắt

13:49 16/05/2025

Quản lý Y khoa khu vực 2 Đông Nam Bộ
Hệ thống tiêm chủng VNVC
Bạch hầu, cảm lạnh và cúm mùa đều là những bệnh lý lây qua đường hô hấp và có những triệu chứng tương đồng như sốt, ho, khàn tiếng, đau họng, mệt mỏi, cơ thể suy nhược… dễ khiến nhiều người nhầm lẫn giữa các bệnh lý này với nhau. Sự nhầm lẫn này có thể làm trì hoãn việc điều trị, điều trị sai phương pháp và thậm chí dẫn đến những tình huống nguy hiểm, thậm chí là tử vong. Vậy làm sao để phân biệt bạch hầu và cảm cúm chính xác?
| BS.CKI Nguyễn Công Luận - Quản lý Y khoa khu vực 2 Đông Nam Bộ, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Bạch hầu là bệnh nhiễm trùng nguy hiểm có thể gây tử vong ở 5 – 10% trường hợp. Đặc biệt, trẻ em dưới 5 tuổi và người lớn trên 40 tuổi có nguy cơ tử vong cao hơn, lên tới 20%. Trong khi đó, cúm là bệnh phổ biến với mức độ lây lan rộng rãi. Mỗi năm, virus cúm ảnh hưởng từ 5 – 15% dân số toàn cầu, gây ra từ 3 – 5 triệu ca bệnh nặng và khoảng 290.000 – 650.000 ca tử vong do các biến chứng hô hấp. Hàng năm, có khoảng 5 – 10% người lớn và 20 – 30% trẻ em mắc cúm.” |

Tìm hiểu về bệnh bạch hầu và cảm cúm
Bạch hầu và cúm đều là những bệnh lý phổ biến với các triệu chứng tương tự nhau, khiến nhiều người dễ nhầm lẫn. Mặc dù cả hai đều có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng bản chất và mức độ nguy hiểm của mỗi bệnh lại khác nhau.
1. Bệnh bạch hầu
Bạch hầu là bệnh nhiễm trùng nguy hiểm do vi khuẩn sản sinh độc tố gây ra, và có thể lây lan từ người này sang người khác qua ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ người nhiễm bệnh. Một số người có thể mang vi khuẩn mà không có triệu chứng, nhưng vẫn có khả năng lây bệnh cho người khác. Mặc dù bệnh có thể có các triệu chứng nhẹ, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bạch hầu có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và thậm chí tử vong.
Bạch hầu có thể tấn công bất kỳ ai, nhưng trẻ em chưa được tiêm vắc xin là đối tượng dễ mắc bệnh nhất. Độc tố bạch hầu có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến đường hô hấp, thậm chí lan rộng ra các cơ quan khác trong cơ thể.
Các dấu hiệu ban đầu thường xuất hiện từ 2 – 5 ngày sau khi tiếp xúc với vi khuẩn, bao gồm đau họng, sốt, sưng hạch cổ và cảm giác mệt mỏi. Sau 2 – 3 ngày, mô chết trong đường hô hấp tạo thành lớp màng màu xám dày, có thể bao phủ các mô ở mũi, amidan và cổ họng, gây khó khăn trong việc thở và nuốt. (1)
Các biến chứng nghiêm trọng do độc tố bạch hầu có thể bao gồm viêm cơ tim, tổn thương các dây thần kinh dẫn đến tê liệt, liệt màn khẩu cái (màn hầu), nhiễm trùng phổi (suy hô hấp hoặc viêm phổi). Nếu không được điều trị và không tiêm vắc xin phòng ngừa, tỷ lệ tử vong do bệnh bạch hầu có thể lên tới 30%, đặc biệt là ở trẻ em dưới 5 tuổi, nhóm có nguy cơ tử vong cao nhất.

2. Cảm cúm
Cúm là bệnh nhiễm trùng cấp tính do virus Influenza gây ra, chủ yếu lây truyền qua đường hô hấp. Các chủng virus cúm A và B là nguyên nhân gây bệnh phổ biến. Các triệu chứng thường gặp khi bị cúm bao gồm sốt, ho, đau đầu, đau nhức cơ thể, mệt mỏi, cùng với cảm giác lạnh và đổ mồ hôi.
Ở trẻ em, cúm có thể biểu hiện qua các dấu hiệu khó chịu hoặc cáu kỉnh, ngoài ra, trẻ còn dễ gặp phải các triệu chứng như đau tai, buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy, điều này ít gặp ở người lớn. Một số trường hợp có thể bị đau mắt, chảy nước mắt hoặc cảm thấy nhạy cảm với ánh sáng. (2)
Bệnh cúm có tốc độ lây lan nhanh chóng, chủ yếu qua không khí khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, phát tán virus vào môi trường xung quanh. Nếu không được điều trị và chăm sóc kịp thời, cúm có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm phế quản, viêm xoang, viêm phổi, thậm chí tử vong. Đối với phụ nữ mang thai, cúm làm tăng các nguy cơ lên thai kỳ như sinh non, thai nhi sinh ra nhẹ cân, thai giới hạn tăng trưởng hoặc nặng nề hơn là sảy thai, thai chết lưu…
Trong các đợt dịch cúm mùa, ước tính khoảng 80% số người khỏe mạnh bị ho hoặc đau họng đều có thể mắc cúm. Khoảng 30 – 40% người bệnh nhập viện vì cúm sẽ phát triển viêm phổi, và khoảng 5% trong số đó là những ca viêm phổi nặng, cúm cũng là nguyên nhân chính gây hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS) ở người lớn. Đối với trẻ em, cúm và virus hợp bào hô hấp là hai nguyên nhân hàng đầu gây ARDS. Ngoài ra, mỗi năm có khoảng 3 – 5% trẻ em bị viêm tai giữa do cúm.

Phân biệt bạch hầu và cảm cúm
Bạch hầu và cúm là hai bệnh lý khác nhau, nhưng do có một số triệu chứng tương đồng nên dễ gây nhầm lẫn. Việc phân biệt bạch hầu và cảm cúm là rất quan trọng để có phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả.
| Tiêu chí phân biệt | Bệnh bạch hầu | Bệnh cúm |
| Tác nhân gây bệnh | Bạch hầu do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae tiết ra độc tố gây ra. | Cúm là bệnh do virus cúm, chủ yếu là các chủng cúm A, B và C, gây nhiễm trùng cho con người. |
| Đối tượng | Mọi người đều có thể bị nhiễm bệnh bạch hầu nếu chưa được tiêm vắc xin hoặc tiêm chưa đầy đủ. | Cúm có thể tấn công bất kỳ ai, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ hoặc sức đề kháng yếu, chẳng hạn như trẻ sơ sinh, trẻ em, phụ nữ mang thai và người cao tuổi. |
| Đường lây truyền |
|
|
| Triệu chứng |
|
|
| Thời gian hồi phục | Thường mất khoảng 2 – 3 tuần để điều trị có hiệu quả. Các vết loét da cũng có thể mất 2 hoặc 3 tháng để lành hoàn toàn, nhưng sẹo có thể là vĩnh viễn. (3) | Các triệu chứng có thể kéo dài 3 – 7 ngày và đến 2 tuần người bệnh sẽ khỏi hoàn toàn. (4) |
| Biến chứng |
|
|
| Phương pháp chẩn đoán |
|
|
| Điều trị |
|
|
| Phòng ngừa |
|
|
Hình ảnh đặc trưng của bạch hầu giúp phân biệt với cảm cúm
Bệnh bạch hầu có những hình ảnh đặc trưng giúp phân biệt với cúm, đặc biệt là các dấu hiệu liên quan đến đường hô hấp và hệ thống bạch huyết. Dưới đây là những hình ảnh trực quan giúp phân biệt bạch hầu và cảm cúm:







Phân biệt bạch hầu và cảm cúm là điều hết sức cần thiết, vì sự nhầm lẫn giữa hai bệnh này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Việc nhận diện đúng các triệu chứng đặc trưng của từng bệnh sẽ giúp phát hiện sớm và có phương pháp điều trị phù hợp, tránh những biến chứng nguy hiểm. Cả bạch hầu và cúm đều có vắc xin phòng ngừa hiệu quả, vì vậy, việc tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch theo khuyến cáo của cơ quan y tế là biện pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.
- World. (2024, July 12). Diphtheria. Who.int; World Health Organization: WHO. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diphtheria
- Influenza (flu) – Symptoms and causes. (2025). Mayo Clinic; https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/flu/symptoms-causes/syc-20351719
- Diphtheria: Causes, Symptoms, Treatment & Prevention. (2018, June 19). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17870-diphtheria
- Robinson, M. (2022, December 3). The Stages of the Flu: Timeline and Recovery. GoodRx. https://www.goodrx.com/conditions/flu/stages-of-flu-recovery-timeline







