Phụ nữ mang thai có tiêm phế cầu được không? Phế cầu 13, 23 thì sao?

Phế cầu là nguyên nhân chính gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng, như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não, nhiễm trùng huyết…, đặc biệt ở những đối tượng có hệ miễn dịch yếu như phụ nữ mang thai. Vậy, phụ nữ mang thai có tiêm phế cầu được không? Cùng chuyên gia tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Phụ nữ mang thai có tiêm phế cầu được không?

Không khuyến cáo tiêm vắc xin phế cầu cho phụ nữ mang thai. Các nghiên cứu hiện nay chưa cho thấy được đầy đủ bằng chứng về tính an toàn khi tiêm phòng phế cầu cho phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong tam cá nguyệt đầu tiên. Việc tiêm vắc-xin này thường chỉ được khuyến cáo khi người mẹ nằm trong nhóm nguy cơ rất cao, như mắc các bệnh nền nghiêm trọng (tiểu đường, bệnh phổi mạn tính, tim mạch hoặc suy giảm miễn dịch) hoặc khi sinh sống tại vùng dịch đang gia tăng.

Do đó, khi có kế hoạch mang thai, phụ nữ cần chủ động đến các trung tâm tiêm chủng vắc xin để được bác sĩ tư vấn và chỉ định lịch tiêm vắc xin phòng phế cầu khuẩn và các loại vắc xin cần thiết khác trước thai kỳ.

1. Vắc xin phế cầu Prevenar 13 có tiêm được cho bà bầu không?

Phụ nữ mang thai không tiêm vắc xin phế cầu 13 - Prevenar 13 trong thai kỳ. Vắc xin Prevenar 13 cũng không được chỉ định thường quy cho phụ nữ cho con bú do thiếu dữ liệu đầy đủ về độ an toàn trong thai kỳ.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã xếp vắc xin Prevenar 14 vào Nhóm B dựa trên nghiên cứu trên động vật, cho thấy không có nguy cơ lớn đối với thai nhi, song dữ liệu nghiên cứu trên người hiện nay còn rất hạn chế. Chính vì thế, an toàn của thai nhi luôn là mối ưu tiên hàng đầu trong thai kỳ và hiện không đủ bằng chứng khoa học để khẳng định hoặc phản đối sử dụng vắc xin này. Vì vậy, thai phụ cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm vắc xin để bảo đảm an toàn cho cả mẹ và bé.

Đặc biệt, khi có kế hoạch mang thai, thai phụ cần tiêm 1 mũi vắc xin Prevenar 13 để phòng nguy cơ viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết... do phế cầu khuẩn. Theo kết quả của nhiều cuộc thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn tại Mỹ, một mũi vắc xin phế cầu có khả năng giảm đến 97% nguy cơ nhiễm các chủng phế cầu có trong vắc xin.

2. Vắc xin phế cầu Pneumovax 23 có tiêm được cho bà bầu?

Phụ nữ mang thai không tiêm vắc xin phế cầu 23 - Pneumovax 23 trong thai kỳ. Việc sử dụng vắc xin Pneumovax 23 trong thai kỳ chỉ nên thực hiện khi thực sự cần thiết và cân nhắc lợi ích so với rủi ro tiềm ẩn. Còn ở nhóm đối tượng phụ nữ cho con bú, hiện chưa có bất kỳ bằng chứng nào để đánh giá tác động của vắc xin Pneumovax 23 với trẻ nhũ nhi đang bú sữa mẹ hay với việc sản xuất/bài tiết sữa của bà mẹ. Tuy nhiên, nên cẩn trọng khi sử dụng vắc xin cho bà mẹ cho con bú.

Vắc xin Pneumovax 23 do hãng dược MSD của Mỹ sản xuất, có khả năng phòng nhiều tuýp huyết thanh của phế cầu khuẩn hơn vắc xin phế cầu 13. Cụ thể, vắc xin phế cầu 23 sẽ nhắm mục tiêu vào 23 loại kháng nguyên khác nhau của vi khuẩn phế cầu, chiếm phần lớn trong số các tác nhân gây bệnh phế cầu xâm lấn, gồm: 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19F, 19A, 20, 22F, 23F, 33F.

Khi nào có thể tiêm vắc xin phế cầu khi đang mang thai?

Các loại vắc xin phế cầu không được chỉ định tiêm trong thai kỳ. Vì hiện chưa có đủ dữ liệu nghiên cứu lâm sàng về sự an toàn của vắc xin phế cầu ở nhóm đối tượng phụ nữ mang thai, do các nghiên cứu thường giới hạn ở các đối tượng không mang thai. Việc sử dụng vắc xin phế cầu Pneumovax 23 trong thai kỳ chỉ thực hiện khi thật sự cần thiết, khi lợi ích của vắc xin hoàn toàn vượt trội so với nguy cơ tiềm ẩn, lúc ấy bác sĩ mới có thể cân nhắc sử dụng vắc xin.

Nếu phụ nữ mang thai thuộc nhóm nguy cơ cần tiêm vắc xin, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng Pneumovax 23, và đây không phải là mũi tiêm nằm trong những loại vắc xin phổ biến được tiêm khi mang thai. Tốt nhất, mẹ nên chờ tiêm sau sinh con nếu tình trạng sức khỏe không quá nghiêm trọng. (1)

Thời điểm tiêm vắc xin phế cầu tốt cho phụ nữ

Vì là vắc xin cộng hợp, không phải sống giảm độc lực do đó không có quy định về thời gian tiêm tối thiểu trước khi mang thai. Tuy nhiên, tốt nhất phụ nữ khi có kế hoạch mang thai cần hoàn tất lịch tiêm phế cầu trước thời điểm dự kiến mang thai từ 1 - 3 tháng. Phụ nữ nên tiêm vắc xin phòng phế cầu sớm để đảm bảo cơ thể có đủ thời gian tạo ra kháng thể, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng do phế cầu.

Đặc biệt, trong bối cảnh nguy cơ mắc phế cầu ngày càng tăng, việc tiêm phòng càng giữ vai trò thiết yếu trong việc cung cấp sự bảo vệ cho mẹ và con. Tóm lại, phụ nữ nên sắp xếp lịch tiêm phòng hợp lý để đảm bảo sức khỏe tối ưu cho cả mẹ và thai nhi trước khi bước vào hành trình mang thai.

Nếu lỡ tiêm vắc xin phế cầu trước khi biết mình mang thai, thì có sao không?

Nếu không may tiêm vắc xin phế cầu trước khi biết bản thân mang thai, mẹ bầu không nên lo lắng vì tính đến nay vẫn chưa ghi nhận bất kỳ trường hợp tiêm vắc xin phế cầu khi mang thai nào gây nguy hiểm cho thai kỳ.

Các loại vắc xin phế cầu cộng hợp 13, 15 và vắc xin phế cầu không cộng hợp 23 (Polysaccharide thông thường) không phải vắc xin sống giảm độc lực, không chứa vi sinh vật sống, do đó an toàn cho phụ nữ mang thai. Mặc dù chưa có dữ liệu nghiên cứu lâm sàng về hiệu ứng lâu dài trên thai nhi, nhưng nghiên cứu đã chỉ ra rằng các vắc xin này không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng nào cho phụ nữ mang thai. Trong trường hợp này, tốt nhất mẹ bầu nên đến gặp các bác sĩ sản khoa để được tư vấn và theo dõi sức khỏe thai kỳ chặt chẽ.

Các vaccine được khuyến cáo tiêm cho phụ nữ trong thai kỳ

Bên cạnh phụ nữ mang thai có tiêm phế cầu được không? Thì các loại vắc xin nào tiêm trong thời kỳ màng thai cũng được nhiều mẹ quan tâm. Phụ nữ mang thai là đối tượng nguy cơ cao cần bảo vệ trước sự tấn công của nhiều bệnh truyền nhiễm. Trong thai kỳ, nếu phụ nữ chưa có miễn dịch hay miễn dịch suy giảm, sẽ có nguy cơ mắc bệnh, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe bản thân và sự phát triển của thai nhi, làm tăng nguy cơ sảy thai, thai chết lưu, trẻ sinh ra mắc dị tật bẩm sinh.

Tốt nhất, phụ nữ tiền mang thai nên tiêm đầy đủ vắc xin để chuẩn bị tốt cho thai kỳ khỏe mạnh. Trong trường hợp chưa kịp tiêm trước mang thai, trong thai kỳ phụ nữ vẫn cần tiê một số loại vắc xin như sau:

1. Vắc xin cúm

Vắc xin cúm là giải pháp kép, vừa phòng cúm hiệu quả cho mẹ và thai nhi, vừa giảm nguy cơ diễn tiến nặng các bệnh đang mắc, tránh nguy cơ đồng nhiễm bệnh. Mẹ tiêm vắc xin cúm trong thai kỳ, tạo ra được nguồn kháng thể thụ động truyền sang cho thai nhi, giúp bảo vệ trẻ trong 6 tháng đầu sau sinh, khi trẻ chưa đến tuổi chủng ngừa cúm.

Tốt nhất, thai phụ nên tiêm vắc xin phòng cúm trong giai đoạn 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ để có kháng thể phòng bệnh cho mẹ và bé. Các loại vắc xin cúm tại thị trường Việt Nam chủ yếu là vắc xin bất hoạt, chức mầm bệnh đã chết nên không có khả năng gây bệnh cũng như ảnh hưởng sức khỏe mẹ và bé.

2. Vắc xin uốn ván

Uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính có tỷ lệ tử vong cao đến 95%. Tiêm vắc xin uốn ván cho phụ nữ mang thai là biện pháp phòng bệnh hiệu quả phòng uốn ván cho trẻ sơ sinh. Vắc xin uốn ván được đánh giá an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Do đó, phụ nữ trong độ tuổi sinh sản hay đang mang thai cần được tiêm uốn ván đủ mũi, đúng lịch.

3. Vắc xin ho gà - bạch hầu - uốn ván 

Vắc xin ho gà - bạch hầu - uốn ván không chỉ bảo vệ mẹ bầu và thai nhi trong thời gian thai kỳ, mà còn bảo vệ trẻ sơ sinh trước bệnh ho gà và uốn ván sơ sinh. Mẹ bầu nên tiêm vắc xin ho gà - bạch hầu - uốn ván vào 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ. Ngoài ra, lượng kháng thể được sinh ra sau khi chủng ngừa sẽ giảm dần theo thời gian. Do đó, người trưởng thành cần tiêm nhắc mỗi 10 năm và phụ nữ mang thai cần tiêm vắc xin ho gà - bạch hầu - uốn ván trong mỗi lần mang thai, tốt nhất vào thời điểm từ tam cá nguyệt thứ hai trở đi.

Vậy, phụ nữ mang thai có tiêm phế cầu được không? Phụ nữ mang thai không được khuyến cáo tiêm vắc xin phế cầu trong thai kỳ vì hiện vẫn chưa có nhiều dữ liệu nghiên cứu về việc tiêm vắc xin phế cầu trong thời kỳ mang thai. Nếu không may tiêm vắc xin phế cầu trước khi biết bản thân mang thai, mẹ bầu không nên lo lắng vì tính đến nay vẫn chưa ghi nhận bất kỳ trường hợp tiêm vắc xin phế cầu khi mang thai nào gây nguy hiểm cho thai kỳ.