Sinh con rồi có tiêm phòng HPV được không? Có giảm hiệu quả?

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng gần 4.200 trường hợp mắc ung thư cổ tử cung mới được chẩn đoán, trong đó có hơn 2.400 ca tử vong và những con số này đang có xu hướng tăng cao, thậm chí ngày càng trẻ hóa.

Trong những năm gần đây xã hội bắt đầu nhận thức rõ sự nguy hiểm của HPV và tầm quan trọng của vắc xin phòng HPV, khiến nhu cầu tiêm ngừa HPV tăng cao đột biến. Tuy nhiên nhiều người vẫn có nhiều quan niệm sai lầm về HPV và vắc xin phòng HPV, trong đó yếu tố đã quan hệ tình dục, đã lấy chồng hoặc sinh con rồi có tiêm phòng HPV không được rất nhiều bạn trẻ quan tâm. Vậy, các quan niệm này là đúng hay sai? Sinh con rồi có tiêm phòng HPV được không?

HPV và sự đe dọa đến sức khỏe phụ nữ

HPV (Human Papilloma Virus) là virus gây u nhú ở người, là tác nhân gây ra các bệnh lý nhiễm trùng đường sinh sản, lây truyền qua đường tình dục ở cả nam và nữ phổ biến nhất trên toàn thế giới. (1)

Theo kết quả thống kê của Tổ chức Ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) vào năm 2012, hơn 70% phụ nữ và nam giới có quan hệ tình dục bị nhiễm HPV một lần và thậm chí có thể tái nhiễm nhiều lần trong đời. (2)

Hiện nay, các nhà khoa học đã tìm ra hơn 200 loại HPV thuộc 2 phân nhóm, bao gồm nhóm các tuýp HPV nguy cơ thấp và nhóm các tuýp HPV nguy cơ cao với khả năng lây nhiễm vào các tế bào biểu mô cơ bản của màng niêm mạc, gây ra nhiều tình trạng lâm sàng khác nhau, từ các tổn thương lành tính đến ung thư ác tính.

Ung thư cổ tử cung là bệnh lý tổn thương tế bào cổ tử cung ác tính phổ biến nhất ở phụ nữ nhiễm HPV. Theo GLOBOCAN 2018, ung thư cổ tử cung cũng là loại ung thư phổ biến thứ 3 ở phụ nữ trên toàn thế giới, ước tính mỗi năm có khoảng 570.000 trường hợp mắc mới và gần 312.000 ca tử vong.

Hầu hết (khoảng 99,7%) các trường hợp ung thư cổ tử cung đều do nhiễm trùng HPV mãn tính. Vào năm 2018, ước tính có khoảng 311.000 ca tử vong do ung thư cổ tử cung trên toàn thế giới, chiếm 7,5% tổng số ca tử vong do ung thư ở phụ nữ, chỉ sau ung thư vú. (3)

Dù nguy hiểm nhưng ung thư cổ tử cung và các bệnh lý khác do HPV gây ra ở phụ nữ như ung thư âm đạo, ung thư âm hộ, mụn cóc sinh dục, các loại tiền ung thư/loạn sản,... đã có thể phòng ngừa rất hiệu quả cho trẻ em và phụ nữ từ 9 - 45 tuổi bằng cách tiêm ngừa vắc xin HPV đầy đủ, đúng lịch. Vắc xin HPV giúp cơ thể hình thành kháng thể đặc hiệu với các tuýp HPV phổ biến, nguy hiểm nhất hiện nay, đặc biệt là các tuýp nguy cơ cao.

Sinh con rồi có tiêm phòng HPV được không?

CÓ! Sinh con rồi hoàn toàn có thể tiêm phòng HPV nếu phụ nữ vẫn trong độ tuổi được chỉ định tiêm ngừa. Vắc xin HPV không chống chỉ định với phụ nữ đã quan hệ tình dục hoặc thậm chí đã sinh con. Các Tổ chức Y tế hàng đầu quốc tế như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật (CDC),... đều khuyến cáo vắc xin ngừa HPV có thể tiêm phòng cho tất cả đối tượng đến 45 tuổi, tuy nhiên Bộ Y tế vẫn đang nghiên cứu xem xét mức tuổi này trước khi đưa vào chỉ định cho thị trường Việt Nam.

1. Tiêm phòng HPV sau khi đã sinh con có lợi ích gì?

Tiêm phòng HPV sau khi sinh con có nhiều lợi ích quan trọng đối với sức khỏe của phụ nữ.

• Bảo vệ bản thân: Hệ miễn dịch của phụ nữ trong thai kỳ và sau khi sinh nở bị suy yếu, khả năng đào thải và chống lại sự tấn công của các tác nhân gây bệnh bị suy giảm, dễ mắc các bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm, bao gồm các bệnh lý do HPV gây ra. Do đó, tiêm phòng HPV sau khi sinh con có thể bảo vệ cơ thể người phụ nữ khỏi nguy cơ lây nhiễm với các tuýp HPV nguy hiểm, nhất là các tuýp HPV nguy cơ cao, từ đó phòng tránh các bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm do HPV gây ra như ung thư cổ tử cung, các ung thư sinh dục khác, mụn cóc sinh dục,... giúp bảo vệ sức khỏe, tính mạng và nâng cao chất lượng cuộc sống của bản thân.
• Bảo vệ sức khỏe gia đình: Người phụ nữ mắc HPV có thể lây truyền cho những người thân trong gia đình. HPV không chỉ lây truyền qua đường tình dục, lây cho chồng hoặc bạn tình, một số ít trường hợp, chúng phát tán ngoài môi trường thông qua dịch tiết và có thể khu trú, bám lên các vật dụng xung quanh như chăn, mền, gối, quần áo,... và lây nhiễm cho những người thân trong gia đình khi tiếp xúc với các vết thương hở trên da. Do đó, tiêm phòng HPV sau khi đã sinh con vẫn mang lại lợi ích phòng tránh lây nhiễm HPV và nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm do HPV gây ra cho cả gia đình và những người xung quanh.
• Tạo ra hiệu ứng miễn dịch cộng đồng: Tiêm phòng HPV giúp ngăn chặn sự lây lan của HPV trong cộng đồng, từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm cho những người khác.

2. Quan niệm sai lầm: Đã quan hệ tình dục rồi không cần tiêm HPV

Như trên đã đề cập, HPV hiện nay có hơn 200 chủng loại khác nhau, việc đã quan hệ tình dục và thậm chí đã lây nhiễm một hoặc nhiều chủng HPV nhất định thì vẫn có nguy cơ lây nhiễm các chủng HPV khác trong những lần quan hệ tiếp theo. Lúc này, vắc xin HPV vẫn còn hiệu quả trong việc ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm các chủng HPV chưa mắc, nhất là những tuýp HPV nguy cơ cao, có thể tiến triển thành ung thư ác tính, đe dọa tính mạng người bệnh.

Ngay cả khi đã nhiễm một hoặc nhiều tuýp HPV lần đầu, vẫn có nguy cơ tái nhiễm trong tương lai do miễn dịch tự nhiên của cơ thể sau khi đào thải HPV lần đầu không thể dự phòng tái nhiễm HPV trong những lần tiếp theo. Do đó, người đã quan hệ tình dục và ngay cả khi đã phơi nhiễm với HPV trước đó vẫn có thể, thậm chí rất cần thiết để tiêm phòng vắc xin HPV để bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ tái nhiễm và nhiễm mới các tuýp HPV khác trong tương lai.

3. Hiệu quả của tiêm vắc xin HPV có được giữ nguyên hay giảm đi sau khi quan hệ tình dục hoặc có con?

Vắc xin ngừa HPV đạt hiệu quả tối ưu nếu được tiêm trước khi bắt đầu hoạt động tình dục lần đầu. Hiệu quả này sẽ giảm đi nếu bắt đầu tiêm hoặc hoàn thành lịch tiêm vắc xin ngừa HPV sau khi quan hệ tình dục hoặc có con vì sau khi quan hệ tình dục, phụ nữ có thể lây nhiễm một hoặc một số các tuýp HPV nhất định từ bạn tình.

Lúc này, hiệu quả tiêm vắc xin ngừa HPV sẽ bị suy giảm do cơ thể người tiêm không được bảo vệ khỏi sự tấn công của các tuýp HPV đã nhiễm trước đây. Tuy nhiên, vắc xin HPV vẫn có hiệu quả bảo vệ người tiêm khỏi các tuýp HPV còn lại có trong vắc xin và ngăn ngừa nguy cơ tái nhiễm. Đây cũng là 1 trong những giải đáp cho câu hỏi phụ nữ đã sinh con có tiêm HPV được không?

Ai có thể tiêm vắc xin HPV khi đã sinh con rồi?

Bất kể ai dù đã sinh con hay chưa cũng đều có thể tiêm vắc xin HPV nếu vẫn đang trong độ tuổi được chỉ định tiêm ngừa.

1. Độ tuổi vàng: Trước sinh và sau sinh có gì khác không?

Vắc xin HPV nên được tiêm càng sớm càng tốt trong độ tuổi vàng từ 9 - 14 tuổi, trước khi bắt đầu quan hệ tình dục lần đầu. Ở “độ tuổi vàng” 9-14 tuổi, trẻ có khả năng đáp ứng miễn dịch cao hơn, hiệu quả bảo vệ tốt hơn nên chỉ cần tiêm 2 mũi vắc xin, điều này giúp giảm số lần tiêm, giảm số lần đau và giảm thiểu tối đa chi phí tiêm ngừa.

Bên cạnh đó, các chuyên gia y tế khuyến cáo, nên tiêm vắc xin trước khi mang thai để giảm thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm HPV và mắc các bệnh do HPV gây ra, ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm cho thai nhi, nhất là tình trạng u nhú thanh quản ở trẻ sơ sinh, gây tắc đường thở và tử vong.

Do đó, tiêm vắc xin ngừa HPV trước sinh và sau khi đều mang lại hiệu quả phòng ngừa HPV tốt cho cơ thể phụ nữ. Tuy nhiên, nên tiêm trước sinh và hoàn thành lịch tiêm HPV trước thai kỳ để chủ động phòng nguy cơ lây nhiễm HPV cho thai nhi và trẻ sơ sinh trong quá trình chuyển dạ. Thêm 1 giải đáp cho thắc mắc phụ nữ sinh con rồi có tiêm HPV được không của bạn.

2. Tình trạng sức khỏe cần lưu ý trước tiêm

Trước khi tiêm vắc xin HPV, có một số tình trạng sức khỏe cần được lưu ý, bao gồm:

• Không nên tiêm vắc xin HPV nếu phụ nữ đang mang thai. Tuy nhiên, vẫn chưa có nghiên cứu nào khẳng định rằng vắc xin HPV tiêm trong thai kỳ có thể gây ảnh hưởng cho mẹ bầu và sự phát triển của thai nhi. Do đó, nếu một phụ nữ được phát hiện có thai sau khi tiêm vắc xin HPV, nên trì hoãn lịch tiêm liều tiếp theo cho đến khi sinh con xong.
• Nếu đã từng phản ứng quá mẫn với bất kỳ thành phần nào của vắc xin HPV hoặc có tiền sử phản ứng quá mẫn với liều vắc xin HPV trước đây, cần thông báo cho bác sĩ để bác sĩ quyết định có được tiêm vắc xin HPV hay không.
• Nếu có bất kỳ vấn đề tim mạch hoặc hô hấp nặng nề, bị suy giảm hệ miễn dịch hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch,... cần thông báo cho bác sĩ.

3. Phụ nữ đang cho con bú có tiêm HPV được không?

ĐƯỢC TIÊM! Theo Hướng dẫn thực hành tiêm chủng vắc xin HPV của CDC Hoa Kỳ, không chống chỉ định tiêm vắc xin ngừa HPV cho phụ nữ đang cho con bú vì vắc xin không làm ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ, không gây tác động xấu đến sự phát triển, an toàn của trẻ sơ sinh và người mẹ. Theo Cơ sở dữ liệu về thuốc và cho con bú về vắc xin HPV của Viện Quốc gia về Sức khỏe Trẻ em và Phát triển Con người, phụ nữ tiêm vắc xin HPV trong giai đoạn cho con bú không gây ra bất cứ phản ứng phụ nào có liên quan đến vắc xin. [5]

Hướng dẫn tiêm ngừa HPV cho phụ nữ đã sinh con

Hiện nay, tại Việt Nam đang lưu hành 2 loại vắc xin ngừa HPV với hiệu quả và tính an toàn cao, được chỉ định tiêm ngừa cho trẻ em và người lớn từ 9 - 45 tuổi, bao gồm vắc xin Gardasil (Mỹ) và Gardasil 9 (Mỹ).

1. Liệu trình tiêm phòng HPV sau sinh: Số mũi, thời gian và khoảng cách

Phụ nữ sau sinh áp dụng lịch tiêm 3 mũi cơ bản, với thời gian và khoảng cách tiêm giữa mũi cụ thể như sau:

• Mũi 1: Mũi tiêm đầu tiên trong độ tuổi;
• Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 2 tháng;
• Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.

2. Chi phí tiêm phòng HPV: Cách lựa chọn vắc-xin và mức giá

Vắc xin Gardasil được chỉ định chủng ngừa cho bé gái và phụ nữ, nhằm kích thích cơ thể sinh kháng thể đặc hiệu với 4 tuýp HPV nguy hiểm nhất hiện nay ở nữ giới là HPV tuýp 6, 11, 16 và 18.

Với phạm vi bảo vệ rộng hơn, hiệu quả phòng ngừa cao hơn, vắc xin Gardasil 9 (Mỹ) mang đến khả năng bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công và gây bệnh của 9 chủng HPV nguy hiểm và phổ biến nhất hiện nay là HPV tuýp 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58 cho cả bé trai, bé gái, thanh niên nam nữ, cộng đồng LGBT, MSM,… từ 9 - 45 tuổi.

Hiện, vắc xin Gardasil và Gardasil 9 chỉ có tại các điểm tiêm dịch vụ như VNVC, vắc xin Gardasil có giá dao động từ 1.900.000 đồng/liều và vắc xin ngừa HPV Gardasil 9 có giá dao động từ 2.900.000 đồng/liều tùy vào từng thời điểm và cơ sở tiêm chủng khác nhau.

3. Những điều cần lưu ý trước, trong và sau khi tiêm phòng HPV

Trước khi tiêm phòng HPV, người tiêm chủng cần tìm hiểu thông tin về sự nguy hiểm của HPV, hậu quả nghiêm trọng gây ra bởi các bệnh lý do HPV, tầm quan trọng và tính an toàn của vắc xin ngừa HPV, quá trình tiêm, lợi ích, rủi ro và mọi thắc mắc cụ thể xoay quanh vấn đề tiêm phòng HPV để chuẩn bị cho bản thân những nhận thức chủ động và tâm lý tiêm ngừa ổn định, hỗ trợ cải thiện hiệu quả tiêm chủng.

Đồng thời, người tiêm cũng cần tìm hiểu đầy đủ các thông tin về các loại vắc xin HPV, thông báo với bác sĩ về tình trạng sức khỏe, lịch sử tiêm ngừa, tiền sử bệnh lý của bản thân để bác sĩ đưa ra chỉ định tiêm ngừa HPV chính xác.

Trong quá trình tiêm phòng HPV, cần tuyệt đối tuân thủ các hướng dẫn tiêm ngừa của bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế; đồng thời, thực hành tiêm ngừa đúng lịch, đủ số liều theo chỉ định nhằm đảm bảo hiệu quả tiêm ngừa HPV ở mức tối ưu.

Sau khi tiêm phòng HPV, người được tiêm chủng cần ở lại cơ sở tiêm chủng ít nhất 30 phút để được theo dõi sức khỏe sau tiêm nhằm kịp thời phát hiện và xử lý các phản ứng phụ bất lợi xảy ra sau khi tiêm ngừa HPV. Đồng thời, tuân thủ theo hướng dẫn chăm sóc sức khỏe sau tiêm tại nhà của các nhân viên y tế nhằm hạn chế tối đa các phản ứng phụ, tối ưu hóa hiệu quả tiêm ngừa; đặc biệt chú ý quan sát tình trạng sức khỏe sau tiêm tại nhà và đến ngay các cơ sở y tế gần nhất nếu phát hiện các triệu chứng bất thường sau tiêm.

4. Tiêm ở đâu?

Với khả năng bảo vệ tối ưu và tính an toàn cao, kéo theo nhu cầu chủng ngừa vắc xin HPV phòng bệnh ngày càng gia tăng trên toàn cầu, nên cả 2 loại vắc xin HPV (Gardasil và Gardasil 9) đều thường xuyên rơi vào tình trạng khan hiếm trên toàn thế giới, kể cả Việt Nam.

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC vẫn nỗ lực đảm bảo nguồn cung ổn định, duy trì cung ứng đầy đủ cả vắc xin Gardasil và Gardasil 9 tại hàng trăm trung tâm trên toàn quốc với số lượng lớn, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu tiêm ngừa vắc xin phòng HPV của hàng chục triệu trẻ em và người lớn trên cả nước.

VNVC cam kết tất cả vắc xin được bảo quản đồng bộ trong điều kiện tối ưu của hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain), hệ thống kho lạnh quy mô lớn đạt chuẩn quốc tế, duy trì nhiệt độ bảo quản vắc xin từ 2 - 8 độ C ổn định tại mọi thời điểm, địa điểm lưu trữ và phân phối, đảm bảo chất lượng vắc xin nguyên vẹn, tính an toàn và hiệu quả đạt mức tối ưu.

VNVC còn sở hữu đội ngũ nhân sự “khổng lồ” với gần 9.000 bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế được đào tạo kiến thức chuyên môn nghiệp vụ chuyên sâu, sở hữu đầy đủ chứng chỉ thực hành tiêm chủng an toàn của Bộ Y tế cùng kỹ năng tiêm giảm đau chuyên nghiệp, cam kết thực hiện đầy đủ và giám sát thực hiện nghiêm ngặt quy trình tiêm chủng vắc xin an toàn, đảm bảo an toàn, chất lượng và hiệu quả chủng ngừa cho hàng chục triệu trẻ em và người lớn trên cả nước.

Thắc mắc “Sinh con rồi có tiêm phòng HPV được không?” đã được giải đáp, mọi đối tượng bất kể đã quan hệ tình dục hay chưa, đã sinh con hay chưa sinh con đều có thể tiêm phòng HPV và khả năng đáp ứng miễn dịch, hiệu quả phòng ngừa vẫn đảm bảo ở mức cao. Ngay cả đối với phụ nữ đang cho con bú, CDC Hoa Kỳ tuyên bố hoàn toàn vẫn có thể tiêm phòng HPV mà không ảnh hưởng đến hiệu quả tiêm chủng, sức khỏe người tiêm và sự an toàn của trẻ sơ sinh.