Sốt xuất huyết có bị lại không? Sốt xuất huyết bị mấy lần?

10:47 21/04/2023

Quản lý Y khoa Vùng 2 - miền Trung - Tây Nguyên
Hệ thống tiêm chủng VNVC
Sốt xuất huyết là một bệnh lây truyền cấp tính với khả năng lây nhiễm rất cao, đặc biệt là các khu vực nhiệt đới gió mùa. Một trong những vấn đề được cộng đồng quan tâm chính là sốt xuất huyết có bị lại không? Sốt xuất huyết bị mấy lần? Vắc xin phòng bệnh là gì? Tái sốt xuất huyết có nguy hiểm không?
Các chủng virus sốt xuất huyết dengue
Bệnh sốt xuất huyết gây ra do 1 trong 4 chủng virus Dengue là DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4. Cả 4 chủng virus này đều có huyết thanh virus giống nhau về khả năng gây sốt xuất huyết cho cơ thể nhưng khác nhau về kháng nguyên. Các chủng virus gây bệnh này xâm nhập và tấn công cơ thể người thông qua tuyến nước bọt tại vết đốt của muỗi vằn Aedes Aegypti và muỗi vằn Aedes Albopictus.
Sốt xuất huyết có bị lại không?
Người đã mắc sốt xuất huyết rồi vẫn có thể bị lại. Một người có thể sẽ bị nhiễm sốt xuất huyết tối đa 4 lần trong đời, tương ứng với 4 kháng nguyên của 4 type virus Dengue.
Tương tự như các loại virus khác, mỗi kháng nguyên virus Dengue khi đã xâm nhập vào cơ thể sẽ khiến người bệnh sản sinh kháng thể tự nhiên, chống lại sự xâm nhập của virus gây bệnh. Tuy nhiên, virus Dengue lại có 4 chủng với kháng nguyên khác nhau, mỗi lần mắc bệnh chỉ do một type virus Dengue gây ra, nên cơ thể chỉ tạo ra kháng thể miễn dịch với type virus đó nên chưa có khả năng chống lại sự xâm nhập của các type virus Dengue còn lại.
Chính vì vậy, khi đã mắc sốt xuất huyết một lần, người bệnh hoàn toàn có nguy cơ mắc sốt xuất huyết lần thứ hai hoặc thậm chí là lần thứ ba. Vì thế, người bệnh không nên chủ quan mà cần chú ý theo dõi tình trạng sức khỏe khi nghi ngờ có nguy cơ mắc bệnh lần nữa và đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị đúng cách, kịp thời.
Sốt xuất huyết bị mấy lần trong đời?
Như trên đã đề cập, virus Dengue có 4 chủng riêng biệt với 4 kháng nguyên khác nhau là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Chỉ khi người bệnh đã có đủ kháng thể miễn dịch với kháng nguyên của cả 4 type virus Dengue, người bệnh mới có thể không bị tái nhiễm sốt xuất huyết. Đồng nghĩa với việc một người có thể sẽ bị nhiễm sốt xuất huyết tối đa 4 lần trong đời, tương ứng với 4 kháng nguyên của 4 type virus Dengue.
Tuy nhiên, trên thực tế có rất ít trường hợp bị mắc sốt xuất huyết đến lần thứ 4, thường chỉ bị 3 hoặc 2 lần trong đời.

Đã bị sốt xuất huyết rồi bị lại có nguy hiểm không?
Câu trả lời là CÓ thậm chí RẤT NGUY HIỂM. Đã bị sốt xuất huyết và bị lại thường xuất hiện tình trạng bệnh nặng hơn so với lần đầu, do sự ảnh hưởng của các phức hợp miễn dịch chéo. Ở lần tái nhiễm sốt xuất huyết, người bệnh sẽ bị tấn công bởi type virus với kháng nguyên khác so với lần nhiễm đầu tiên. Lúc này, cơ thể người bệnh xuất hiện thêm một kháng thể miễn dịch với type virus thứ 2, 2 loại kháng thể này cùng tồn tại và tác động song song lên cơ thể người bệnh và gây ra tình trạng xung đột chéo, gây nên các phản ứng xấu như: Tăng cô đặc máu, tăng xuất huyết thành mạch,... từ đó dẫn đến những biểu hiện trầm trọng như xuất huyết, choáng váng hay thậm chí là trụy tim, gây nên tử vong.
Trong giai đoạn này, bệnh nhân cần được gia đình và các nhân viên y tế theo dõi sát sao, đặc biệt là những đối tượng có bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường, gan thận,... hoặc trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh, phụ nữ có thai và người cao tuổi. Nếu xuất hiện các biểu hiện bất thường, nguy kịch, cần kịp thời điều trị và tiến hành cấp cứu nếu cần thiết.
⇒ Tham khảo thêm: Triệu chứng sốt xuất huyết lần 2 nặng hơn lần đầu vì sao? Cách điều trị?
Tiêm phòng sốt xuất huyết có phòng được cả 4 chủng virus không?
Hiện nay, trên thế giới đang lưu hành và được phê duyệt chính thống các loại vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết sau: Vắc xin sốt xuất huyết được nghiên cứu và phát triển bởi Công ty Dược phẩm Takeda của Nhật Bản và vắc xin sốt xuất huyết của Sanofi Pasteur - hãng dược phẩm hàng đầu thế giới của Pháp.
1. Vắc xin sốt xuất huyết (Takeda - Xuất xứ từ Đức)
Hiện vắc xin phòng sốt xuất huyết do hãng dược phẩm Takeda sản xuất được nghiên cứu và phát triển trong gần 15 năm, cũng là vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên trên thế giới được phê duyệt sử dụng rộng khắp tại hơn 40 quốc gia trên toàn cầu. Vắc xin này đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép vào tháng 5/2024 và đã được Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC tiên phong đưa về Việt Nam, ra mắt và triển khai tiêm chủng cho người dân cả nước trong tháng 9/2024, kịp thời bảo vệ sức khỏe, tính mạng cho trẻ em từ 4 tuổi trở lên và người lớn, người cao tuổi, người có bệnh nền trước căn bệnh có tỷ lệ mắc và tử vong cao, biến chứng nặng, đặc biệt có xu hướng gia tăng vào các tháng cuối năm hoặc trong điều kiện mưa lũ.
Vắc xin sốt xuất huyết của Takeda được đưa vào sử dụng đầu tiên trên thế giới từ năm 2018 với công nghệ hiện đại, hiệu quả cao hơn 80% bảo vệ cùng lúc cả 4 tuýp huyết thanh nguy hiểm (DENV-1, DENV-2, DENV-3, DENV-4), giảm nguy cơ biến chứng và thêm hiệu quả phòng ngừa hơn 90% nguy cơ nhập viện. Đặc biệt, vắc xin sốt xuất huyết tạo được miễn dịch bền vững, lâu dài ở cả người từng mắc và người chưa từng mắc sốt xuất huyết.
2. Vắc xin sốt xuất huyết của Sanofi Pasteur
Vắc xin sốt xuất huyết của Sanofi là vắc xin sốt xuất huyết tứ giá, sống tái tổ hợp, được tiêm theo liệu trình 3 liều với khoảng cách giữa các liều là 6 tháng, dành cho những người trong độ tuổi 9 – 45 hoặc 9 – 60 (tùy thuộc vào phê duyệt theo quy định của từng quốc gia) sống tại các quốc gia hoặc khu vực lưu hành sốt xuất huyết. Vắc xin này yêu cầu những người này phải sàng lọc trước khi tiêm vắc xin để phát hiện tình trạng nhiễm virus sốt xuất huyết trước đó. Chỉ những người có kết quả xét nghiệm dương tính mới được tiêm vắc xin. Do yêu cầu sàng lọc trước khi tiêm vắc xin, loại vắc xin này hiện không được sử dụng rộng rãi.

Vậy sốt xuất huyết có bị lại không? CÓ, thậm chí lần tái nhiễm còn xuất hiện những tình trạng nghiêm trọng, nguy hiểm và có nguy cơ tử vong cao hơn. Hiện vắc xin phòng sốt xuất huyết do hãng dược phẩm Takeda sản xuất đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép vào tháng 5/2024 và đã được Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC tiên phong đưa về Việt Nam, ra mắt và triển khai tiêm chủng cho người dân cả nước từ ngày 14/9/2024. Chuyên gia khuyến cáo, tất cả trẻ em và người lớn trong độ tuổi khuyến cáo (từ 4 tuổi trở lên) cần chủ động tiêm chủng vắc xin sốt xuất huyết đầy đủ, đúng lịch, đồng thời cần nâng cao nhận biết về sự nguy hiểm của sốt xuất huyết, tâm quan trọng của việc phòng ngừa bằng vắc xin và các biện pháp phòng chóng nguồn lây khác, tích cực tham gia vào các phong trào, cuộc vận động phòng chống sốt xuất huyết: Không bọ gậy – không muỗi – không sốt xuất huyết.



- World latin america. (n.d). BBC. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-35056139
- Sridhar, S., Luedtke, A. R., Langevin, E., Zhu, M., Bonaparte, M., Machabert, T., Savarino, S. J., Zambrano, B., Moureau, A., Khromava, A., Moodie, Z., Westling, T., Mascareñas, C., Frago, C., Cortés, M., Chansinghakul, D., Noriega, F., Bouckenooghe, A., Chen, J., . . . DiazGranados, C. A. (2018). Effect of dengue serostatus on dengue vaccine safety and efficacy. The New England Journal of Medicine. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejmoa1800820
- Vắc xin phòng bệnh Sốt xuất huyết lần đầu tiên được sử dụng tại Mexico. (n.d.). vncdc.gov.vn. https://vncdc.gov.vn/vac-xin-phong-benh-sot-xuat-huyet-lan-dau-tien-duoc-su-dung-tai-mexico-nd14204.html