Sốt xuất huyết hồng cầu bao nhiêu là nguy hiểm? Nhận biết và cách xử lý

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Một trong những yếu tố quan trọng trong việc xác định giai đoạn bệnh và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh là số lượng hồng cầu trong cơ thể người bệnh. Vậy sốt xuất huyết hồng cầu bao nhiêu là nguy hiểm?

Vì sao cần theo dõi chỉ số hồng cầu trong sốt xuất huyết?

Chỉ số hồng cầu đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng tuần hoàn và cung cấp oxy cho các cơ quan trong cơ thể. Hồng cầu chịu trách nhiệm vận chuyển oxy từ phổi đến các tế bào và đưa CO2 từ các mô về phổi để thải ra ngoài. Ngoài ra, chúng còn giúp vận chuyển các chất dinh dưỡng như glucose, acid béo và acid amin tới các tế bào, đồng thời hỗ trợ quá trình thải các chất chuyển hóa qua cơ quan bài tiết.

Trong sốt xuất huyết, chỉ số hồng cầu đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá tình trạng của bệnh nhân và giúp bác sĩ phát hiện các biến chứng tiềm ẩn.

Chỉ số hồng cầu tăng có thể là dấu hiệu của tình trạng cô đặc máu, một biểu hiện của sự thiếu hụt dịch trong cơ thể, và nếu không can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến sốc do rò rỉ dịch từ mao mạch, một hiện tượng thường gặp ở bệnh nhân sốt xuất huyết. Những bệnh nhân này có nguy cơ cao phát triển hội chứng suy tạng cấp và cần được quản lý tích cực bằng dịch truyền tĩnh mạch. (2)

Ngược lại, khi chỉ số hematocrit (HCT) giảm, đặc biệt ở những bệnh nhân không ổn định, điều này có thể chỉ ra tình trạng xuất huyết và cần phải theo dõi chặt chẽ để quyết định có cần truyền máu hay không.

Vì vậy, việc theo dõi chỉ số hồng cầu trong suốt quá trình điều trị sốt xuất huyết là rất cần thiết. Việc phát hiện sớm sự bất thường của hồng cầu sẽ giúp bác sĩ có biện pháp can thiệp nhanh chóng, hạn chế những biến chứng nguy hiểm và đảm bảo quá trình hồi phục cho bệnh nhân.

⇒ Tham khảo thêm: Bị sốt xuất huyết hồng cầu tăng hay giảm? Giải đáp từ chuyên gia

Chỉ số hồng cầu bình thường và bất thường trong sốt xuất huyết

Chỉ số hồng cầu (HCT) là một trong những chỉ số quan trọng trong xét nghiệm công thức máu, giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của người bệnh, đặc biệt là trong trường hợp sốt xuất huyết. Dưới đây là thông tin chi tiết về chỉ số hồng cầu bình thường và bất thường trong sốt xuất huyết:

1. Chỉ số hồng cầu bình thường

Chỉ số hồng cầu bình thường của mỗi người có thể khác nhau tùy thuộc vào giới tính và độ tuổi, nhưng thông thường, các chỉ số sau đây được coi là chuẩn:

• Số lượng hồng cầu (RBC - Red Blood Cell): Đây là số lượng hồng cầu có trong một lít máu. Giá trị bình thường:
  • Nam: 4.2 - 5.4 triệu tế bào hồng cầu/lít máu
  • Nữ: 4.0 - 4.9 triệu tế bào hồng cầu/lít máu
• Thể tích khối hồng cầu (HCT - Hematocrit): Là tỷ lệ thể tích hồng cầu chiếm trong tổng thể tích máu. Giá trị bình thường:
  • Nam: 0.40 - 0.47 l/l
  • Nữ: 0.37 - 0.42 l/l
• Lượng huyết sắc tố (HGB - Hemoglobin): Là lượng huyết sắc tố có trong một lít máu và là chỉ số quan trọng trong việc xác định tình trạng thiếu máu. Giá trị bình thường:
  • Nam: 130 - 160 g/l
  • Nữ: 120 - 142 g/l
• Lượng huyết sắc tố trung bình trong hồng cầu (MCH - Mean Corpuscular Hemoglobin): Là lượng hemoglobin có trong mỗi hồng cầu. Công thức tính: MCH = HGB/RBC. Giá trị bình thường đối với người trưởng thành: 28 - 32 pg.
• Nồng độ huyết sắc tố trung bình trong hồng cầu (MCHC - Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration): Là nồng độ huyết sắc tố có trong một lít hồng cầu. Công thức tính: MCHC = HGB/HCT. Giá trị bình thường: 320 - 360 g/l.
• Thể tích trung bình của một hồng cầu (MCV - Mean Corpuscular Volume): Là thể tích trung bình của mỗi hồng cầu. Giá trị bình thường: 85 - 95 fl (femtoliter).
  • Hồng cầu được coi là "to" khi MCV > 100 fl, điều này thường gặp trong các trường hợp tan máu, suy tủy xương, thiếu vitamin B12 hoặc acid folic.
  • Hồng cầu được coi là "nhỏ" khi MCV < 80 fl, thường gặp trong bệnh Thalassemia và thiếu máu do thiếu sắt.
• Dải phân bố kích thước hồng cầu (RDW - Red Distribution Width): Chỉ số này phản ánh sự đồng đều về kích thước của các hồng cầu. Giá trị bình thường: 11 - 14%. Nếu RDW > 14%, có thể cho thấy sự không đồng đều về kích thước hồng cầu, gặp trong các bệnh lý như thiếu máu thiếu sắt, thalassemia, thiếu vitamin B12 và acid folic, rối loạn sinh tủy, tan máu miễn dịch, v.v.
• Tỷ lệ hồng cầu lưới (%RET - % Reticulocyte): Đây là tỷ lệ hồng cầu lưới có trong 100 hồng cầu trưởng thành. Tỷ lệ này phản ánh khả năng sản sinh hồng cầu mới từ tủy xương. Giá trị bình thường là 0.5 - 1.5%. (3)

2. Khi nào chỉ số hồng cầu là bất thường trong sốt xuất huyết?

Trong sốt xuất huyết, chỉ số hồng cầu có thể trở nên bất thường do tác động của virus và quá trình mất dịch trong cơ thể, dẫn đến những thay đổi có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh nhân. Cụ thể, chỉ số hồng cầu có thể bất thường trong các trường hợp sau:

Khi hồng cầu giảm:

• Thiếu máu: Sự giảm số lượng hồng cầu có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu, gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, da niêm mạc nhợt nhạt, khó thở và chóng mặt. Điều này thường xảy ra khi bệnh nhân mất máu do xuất huyết hoặc do tác động của virus làm suy yếu khả năng sản xuất hồng cầu trong tủy xương.
• Rò rỉ huyết tương: Khi huyết tương bị rò rỉ từ các mao mạch, thể tích máu giảm, làm giảm số lượng hồng cầu trong máu, có thể dẫn đến sốc hoặc các biến chứng nghiêm trọng khác.

Khi hồng cầu tăng:

• Cô đặc máu: Trong trường hợp mất nước hoặc rò rỉ huyết tương, lượng dịch trong cơ thể giảm, khiến máu trở nên đặc hơn. Điều này làm tăng nồng độ hồng cầu trong máu, gây ra tình trạng cô đặc máu. Hồng cầu tăng cao có thể dẫn đến nguy cơ tắc nghẽn mạch máu, sốc hoặc các biến chứng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim.

Sốt xuất huyết hồng cầu bao nhiêu là nguy hiểm?

Trong sốt xuất huyết, chỉ số hồng cầu được xem là nguy hiểm khi chỉ số hồng cầu cao hơn 5.4 triệu tế bào, thấp hơn 4.2 triệu tế bào hồng cầu ở nam giới và cao hơn 4.9 triệu tế bào, thấp hơn 4.0 triệu tế bào hồng cầu/lít máu ở nữ giới.

Dựa vào chỉ số hồng cầu có thể phản ánh tình trạng bệnh lý của bệnh nhân và giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh. Khi chỉ số hồng cầu giảm hoặc tăng đột ngột so với mức bình thường, có thể là dấu hiệu cảnh báo các biến chứng nghiêm trọng.

Cụ thể, khi bệnh tiến triển đến giai đoạn nguy hiểm – thường từ ngày 3 đến ngày 7 của bệnh, chỉ số hồng cầu có thể tăng cao bất thường. Nguyên nhân chính dẫn đến tăng hồng cầu là hiện tượng thoát huyết tương – khi huyết tương rò rỉ ra ngoài mạch máu vào khoang cơ thể do tổn thương các mạch máu. Khi bị thoát huyết tương, máu trở nên đặc hơn, khiến chỉ số HCT gia tăng nhanh chóng.

1. Khi nào hồng cầu tăng nguy hiểm?

Sốt xuất huyết hồng cầu bao nhiêu là nguy hiểm? Số lượng hồng cầu cao thường được coi là bất kỳ số lượng nào trên 5.4 triệu tế bào hồng cầu/lít máu đối với nam giới và trên 4.9 triệu tế bào hồng cầu/lít máu đối với nữ giới.

Chỉ số HCT bình thường dao động từ 40 - 50% ở nam giới và 36 - 44% ở nữ giới. Nếu HCT tăng vượt ngưỡng 20% giá trị bình thường hoặc cao hơn, đây là dấu hiệu máu cô đặc nghiêm trọng, làm giảm mạnh lượng máu đến nuôi dưỡng các cơ quan, thậm chí dẫn đến sốc sốt xuất huyết (sốc giảm thể tích). Sốc sốt xuất huyết chính là biến chứng nguy hiểm nhất, đe dọa trực tiếp tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

Ngoài ra, lượng huyết sắc tố (hemoglobin) trong máu được coi là bình thường khi đạt từ 13 – 16g trên 100ml đối với nam giới và từ 11 – 13g đối với nữ giới. Hemoglobin là một protein quan trọng trong hồng cầu, có nhiệm vụ vận chuyển oxy từ phổi đến các tế bào trong cơ thể.

Khi mức hemoglobin tăng hơn 10% so với giá trị bình thường, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Mặc dù tiểu cầu có thể vẫn ở mức bình thường, nhưng mức hemoglobin cao có thể gây nguy hiểm và cần phải được điều trị ngay lập tức tại cơ sở y tế. (4)

2. Khi nào hồng cầu giảm nguy hiểm?

Ngược lại, khi bệnh nhân sốt xuất huyết bước vào giai đoạn hồi phục, hiện tượng hồng cầu giảm thường xảy ra do lượng huyết tương thất thoát quay trở lại dòng tuần hoàn máu, làm loãng máu. Tuy nhiên, hồng cầu giảm quá thấp trong suốt tiến trình bệnh lại báo hiệu nguy cơ xuất huyết nặng hoặc tổn thương cơ quan nghiêm trọng.

Hồng cầu giảm kết hợp với hiện tượng tiểu cầu (thrombocyte) giảm sâu là đặc trưng của các biến chứng nặng trong sốt xuất huyết, chẳng hạn như xuất huyết tiêu hóa, chảy máu nội tạng hoặc xuất huyết não. Bình thường, số lượng hồng cầu ở người trưởng thành dao động từ 4,5 – 5,5 triệu tế bào/μL máu, nếu chỉ số này giảm mạnh dưới ngưỡng tối thiểu đi kèm các dấu hiệu xuất huyết như chảy máu nướu răng, xuất huyết dưới da, chảy máu cam hoặc nôn ra máu, người bệnh phải được cấp cứu ngay lập tức.

Ngoài ra, khi hồng cầu giảm thấp cùng với tình trạng tổn thương các cơ quan do xuất huyết trong, huyết sắc tố (hemoglobin) cũng sẽ giảm theo, gây thiếu máu trầm trọng, khiến người bệnh chóng mặt, mệt lả, khó thở và rối loạn huyết động.

Cách theo dõi và xử lý tình trạng hồng cầu bất thường trong sốt xuất huyết

Sau khi đã biết được “Sốt xuất huyết hồng cầu bao nhiêu là nguy hiểm?”, nhiều người cũng quan tâm đến cách theo dõi và xử lý tình trạng hồng cầu bất thường trong sốt xuất huyết. Bởi việc tăng hoặc giảm hồng cầu đột ngột có thể tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho người bệnh. Do đó, việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa các tình huống nguy hiểm. Dưới đây là những phương pháp theo dõi và xử lý hiệu quả tình trạng này để giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và tránh được các biến chứng nguy hiểm.

1. Cách theo dõi

Việc theo dõi chỉ số hồng cầu trong sốt xuất huyết là cực kỳ quan trọng để phát hiện kịp thời tình trạng bất thường và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những phương pháp theo dõi hồng cầu bất thường trong quá trình điều trị sốt xuất huyết:

• Xét nghiệm công thức máu định kỳ: Đây là phương pháp quan trọng để xác định số lượng hồng cầu và các chỉ số máu khác, giúp phát hiện sự giảm sút số lượng hồng cầu và tiểu cầu. Bệnh nhân sẽ cần xét nghiệm máu thường xuyên trong suốt quá trình điều trị để theo dõi mức độ tiến triển của bệnh.
• Theo dõi hematocrit: Hematocrit là tỷ lệ phần trăm của hồng cầu trong máu. Khi bị sốt xuất huyết, mức hematocrit có thể tăng do mất dịch trong cơ thể. Việc theo dõi hematocrit giúp xác định mức độ rò rỉ huyết tương và tình trạng sốc nếu có.
• Kiểm tra các dấu hiệu lâm sàng: Các triệu chứng như mệt mỏi, chóng mặt, khó thở hoặc dấu hiệu chảy máu dưới da, niêm mạc cũng có thể phản ánh tình trạng giảm hồng cầu nghiêm trọng. Các bác sĩ sẽ theo dõi các triệu chứng lâm sàng để phát hiện kịp thời sự thay đổi của cơ thể.
• Theo dõi huyết áp và chức năng các cơ quan: Bệnh nhân bị sốt xuất huyết có thể gặp phải tình trạng giảm huyết áp, do đó việc theo dõi huyết áp và chức năng các cơ quan giúp phát hiện sớm các dấu hiệu sốc và hỗ trợ điều trị kịp thời.

2. Xử lý tình trạng hồng cầu bất thường

Để xử lý tình trạng hồng cầu bất thường, bác sĩ có thể áp dụng một số phương pháp điều trị hiệu quả như sau:

• Truyền máu hoặc huyết tương: Khi số lượng hồng cầu giảm nghiêm trọng, bệnh nhân có thể cần được truyền máu hoặc huyết tương để bổ sung lượng hồng cầu thiếu hụt, từ đó cải thiện khả năng vận chuyển oxy trong cơ thể và ngăn ngừa thiếu oxy cho các cơ quan quan trọng.
• Thuốc corticosteroid: Các loại thuốc này giúp ức chế hệ thống miễn dịch và có thể hỗ trợ tăng sản xuất hồng cầu. Tuy nhiên, việc sử dụng corticosteroid cho bệnh nhân sốt xuất huyết cần được theo dõi cẩn thận, vì chúng có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
• Thay đổi chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống hợp lý, giàu các dưỡng chất cần thiết như sắt, vitamin B12 và axit folic có thể giúp hỗ trợ quá trình tạo máu. Bác sĩ có thể khuyến cáo điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho phù hợp với tình trạng thiếu máu của bệnh nhân.
• Bổ sung yếu tố tăng trưởng: Các loại thuốc kích thích tủy xương, chẳng hạn như erythropoietin, có thể được sử dụng để kích thích tủy xương sản xuất thêm hồng cầu, cải thiện tình trạng thiếu hụt tế bào máu đỏ.
• Thực phẩm bổ sung dinh dưỡng: Việc bổ sung sắt, vitamin B12 hoặc axit folic dưới dạng viên uống hoặc qua tiêm (vitamin B12) hoặc truyền dịch (sắt) có thể hỗ trợ tăng cường sản xuất hồng cầu trong cơ thể, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng.

Lưu ý: Các biện pháp trên cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa, đảm bảo hiệu quả và an toàn trong quá trình điều trị.

Bài viết trên đã giải đáp thắc mắc “Sốt xuất huyết hồng cầu bao nhiêu là nguy hiểm?”. Khi chỉ số hồng cầu thay đổi, đặc biệt là khi giảm quá mức hoặc tăng đột ngột, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ và điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Để đảm bảo quá trình hồi phục, bệnh nhân cần được chăm sóc y tế đầy đủ, có thể sử dụng dịch truyền khi cần thiết và bổ sung các dưỡng chất phù hợp. Việc phát hiện và xử lý sớm tình trạng hồng cầu bất thường sẽ giúp rút ngắn thời gian điều trị và giảm nguy cơ mắc biến chứng.