Thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết: Những lưu ý quan trọng

Sốt xuất huyết có thể dẫn đến tình trạng giảm tiểu cầu nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ chảy máu và các biến chứng nguy hiểm. Một trong những phương pháp điều trị quan trọng để hỗ trợ phục hồi tiểu cầu là sử dụng thuốc tăng tiểu cầu. Tuy nhiên, việc sử dụng loại thuốc này cần phải được thực hiện đúng cách và dưới sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Bài viết này sẽ gợi ý những loại thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết an toàn, hiệu quả mà người bệnh có thể sử dụng.

Dấu hiệu nhận biết giảm tiểu cầu trong sốt xuất huyết

Khi bị giảm tiểu cầu trong sốt xuất huyết, cơ thể có thể xuất hiện một số dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng, bao gồm:

• Xuất hiện các đốm đỏ như phát ban trên da: Những đốm đỏ nhỏ hoặc có màu đỏ, tím, nâu có thể xuất hiện trên da do máu rò rỉ từ các mạch máu nhỏ dưới da, dấu hiệu rõ rệt của việc giảm tiểu cầu.
• Vết bầm tím và loang lổ trên da: Máu tích tụ dưới da do xuất huyết trong gây ra các vết bầm tím hoặc loang lổ, có thể có màu xanh lam, vàng hoặc xanh lục. Đây là biểu hiện của tình trạng tiểu cầu giảm sút và mạch máu dễ bị vỡ.
• Chảy máu ở chân răng, nướu và mũi: Chảy máu nhẹ ở nướu, chân răng hoặc mũi là một dấu hiệu đáng lo ngại, cảnh báo sốt xuất huyết nặng. Điều này xảy ra khi virus sốt xuất huyết làm giảm khả năng tạo tiểu cầu, dẫn đến chảy máu ở các vùng niêm mạc.
• Kinh nguyệt kéo dài hoặc chảy máu bất thường: Nếu chu kỳ kinh nguyệt kéo dài hơn 7 ngày hoặc xuất hiện tình trạng chảy máu đột ngột, nhiều hơn bình thường, đó có thể là dấu hiệu của giảm tiểu cầu do sốt xuất huyết.
• Máu trong nước tiểu và phân: Nước tiểu có màu hồng nhạt hoặc phân có màu đỏ sẫm là dấu hiệu chảy máu trong cơ thể, thường do giảm tiểu cầu, dẫn đến xuất huyết trong các cơ quan nội tạng.
• Nôn ra máu: Tình trạng nôn ra máu có thể là dấu hiệu của xuất huyết trong đường tiêu hóa, một biểu hiện nghiêm trọng khi tiểu cầu giảm mạnh.

Tiểu cầu là một thành phần quan trọng của máu, đóng vai trò chính trong việc đông máu và ngăn ngừa xuất huyết. Ở bệnh nhân sốt xuất huyết, số lượng tiểu cầu trong máu giảm xuống thường do virus Dengue – tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết, tấn công vào tủy xương – nơi sản xuất tiểu cầu, làm giảm khả năng tạo ra số lượng tiểu cầu mới. Đồng thời, virus này còn kích hoạt hệ thống miễn dịch, gây phá hủy các tiểu cầu hiện có trong máu, dẫn đến lượng tiểu cầu suy giảm đáng kể.

Bên cạnh đó, virus Dengue có thể kích hoạt quá trình viêm mạch máu, làm tăng tính thấm thành mạch, dẫn đến xuất huyết và tiêu thụ tiểu cầu quá mức. Tình trạng hệ miễn dịch có thể nhận nhầm tiểu cầu là vật thể lạ và phá hủy chúng cũng có thể dẫn đến sự suy giảm của nồng độ tiểu cầu trong máu.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết tiểu cầu bao nhiêu là nguy hiểm? Dấu hiệu nhận biết

Các loại thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết phổ biến

Khi bị sốt xuất huyết và gặp phải tình trạng giảm tiểu cầu, việc sử dụng thuốc là một phần quan trọng trong việc điều trị và phục hồi sức khỏe. Tuy nhiên, không phải loại thuốc nào cũng phù hợp với tất cả bệnh nhân. Tùy vào tình trạng cụ thể của từng người bệnh, bác sĩ có thể chỉ định những loại thuốc khác nhau để hỗ trợ tăng tiểu cầu và giảm thiểu biến chứng. Dưới đây là một số loại thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết phổ biến:

1. Steroid

Thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết thường được sử dụng là steroid, đặc biệt là các loại corticosteroid đường uống như prednisone. Thuốc này thường được chỉ định trong giai đoạn đầu của quá trình điều trị, giúp nhanh chóng cải thiện số lượng tiểu cầu và hỗ trợ cơ thể phục hồi.

Tuy nhiên, khi tiểu cầu đã đạt mức an toàn, bác sĩ sẽ điều chỉnh liều lượng và giảm dần thuốc. Việc sử dụng steroid lâu dài có thể tiềm ẩn một số tác dụng phụ, bao gồm tăng nguy cơ nhiễm trùng, làm tăng lượng đường trong máu và gây loãng xương. Do đó, việc sử dụng thuốc cần được theo dõi chặt chẽ và điều chỉnh đúng cách.

2. Globulin miễn dịch

Globulin miễn dịch là phương pháp điều trị thay thế khi corticosteroid không mang lại hiệu quả trong việc làm tăng tiểu cầu cho bệnh nhân sốt xuất huyết. Thuốc này chứa các kháng thể giúp kích thích hệ miễn dịch, hỗ trợ trong việc điều trị tình trạng chảy máu nghiêm trọng hoặc giúp nâng cao số lượng tiểu cầu một cách nhanh chóng, đặc biệt là trong các trường hợp cần chuẩn bị cho phẫu thuật.

Tuy nhiên, tác dụng của globulin miễn dịch thường chỉ kéo dài trong vài tuần. Vì vậy, bệnh nhân có thể cần phải theo dõi và điều chỉnh liệu trình điều trị để duy trì hiệu quả lâu dài.

3. Thuốc làm tăng tiểu cầu

Các loại thuốc hỗ trợ tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết có thể bao gồm romiplostim (Nplate), eltrombopag (Promacta) và avatrombopag (Doptelet). Những loại thuốc này hoạt động bằng cách kích thích tủy xương sản xuất nhiều tiểu cầu hơn, từ đó giúp cải thiện tình trạng giảm tiểu cầu ở người bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc này cũng có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, do đó cần sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ trong quá trình điều trị.

4. Các loại thuốc khác

Ngoài các loại thuốc đã đề cập, một số loại thuốc khác cũng có thể được sử dụng để tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết. Rituximab (Rituxan, Ruxience, Truxima) giúp tăng cường số lượng tiểu cầu bằng cách ức chế phản ứng của hệ thống miễn dịch, từ đó giảm thiểu tổn thương cho tiểu cầu. Tuy nhiên, thuốc này có thể làm giảm hiệu quả của vắc xin, vì vậy cần thận trọng khi sử dụng.

Bên cạnh đó, Fostamatinib (Tavalisse) là một lựa chọn mới được phê duyệt cho bệnh nhân giảm tiểu cầu miễn dịch kéo dài và không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, mở ra hy vọng cho những trường hợp khó điều trị. (3)

Lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc tăng tiểu cầu

Khi sử dụng thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết, người bệnh cần lưu ý những vấn đề quan trọng sau đây:

• Chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ: Thuốc tăng tiểu cầu chỉ nên được sử dụng khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ. Việc tự ý sử dụng thuốc mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ có thể dẫn đến các rủi ro không mong muốn, làm tình trạng sức khỏe của bệnh nhân thêm trầm trọng.
• Tuân thủ liều lượng và thời gian điều trị: Việc tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị là rất quan trọng. Bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo thuốc phát huy tác dụng tốt nhất và tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Việc tự ý tăng hoặc giảm liều có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.
• Không thay thế thuốc bằng các biện pháp chưa được kiểm chứng: Một số người có thể tìm đến các biện pháp thay thế chưa được chứng minh hiệu quả như thuốc đông y hoặc các phương pháp dân gian, để tăng tiểu cầu. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu kiểm soát và gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng. Các phương pháp này không nên được sử dụng thay thế thuốc tây mà không có sự tham khảo ý kiến từ bác sĩ.
• Các tác dụng phụ có thể xảy ra: Thuốc tăng tiểu cầu giống như các loại thuốc khác, có thể gây ra một số tác dụng phụ. Những tác dụng phụ này có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng chẳng hạn như buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, hoặc phản ứng dị ứng. Nếu có dấu hiệu bất thường sau khi sử dụng thuốc, bệnh nhân cần thông báo ngay cho bác sĩ để điều chỉnh phác đồ điều trị.
• Theo dõi sức khỏe trong suốt quá trình điều trị: Trong suốt quá trình điều trị, bệnh nhân cần được theo dõi sức khỏe thường xuyên để kiểm tra các chỉ số tiểu cầu cũng như phát hiện kịp thời các tác dụng phụ hay biến chứng có thể xảy ra. Việc kiểm tra định kỳ giúp điều chỉnh phương pháp điều trị cho phù hợp và tránh tình trạng tiểu cầu quá thấp hoặc các vấn đề sức khỏe khác.
• Không tự ý ngừng thuốc: Việc ngừng thuốc đột ngột mà không có sự chỉ định của bác sĩ có thể gây ảnh hưởng xấu đến tình trạng bệnh. Nếu có bất kỳ sự thay đổi nào về tình trạng sức khỏe, bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ để được tư vấn và điều chỉnh liều lượng thuốc thích hợp.

Một số biện pháp khác hỗ trợ tăng tiểu cầu tự nhiên cho người bệnh sốt xuất huyết

Để hỗ trợ tăng tiểu cầu tự nhiên cho người bệnh sốt xuất huyết, ngoài việc tuân theo chỉ định của bác sĩ, có thể áp dụng một số biện pháp bổ sung giúp cải thiện tình trạng sức khỏe như sau:

1. Chế độ ăn uống bổ sung dưỡng chất

Chế độ ăn uống là một yếu tố quan trọng giúp kiểm soát số lượng tiểu cầu thấp. Người bệnh nên ưu tiên các thực phẩm giàu vitamin C, vitamin K và folate để kích thích sản xuất tiểu cầu. Các loại trái cây như cam, chanh, dâu tây, cùng với rau lá xanh như rau bina, cải xoăn và cây hồ lô ba có thể giúp hỗ trợ quá trình này.

Đặc biệt, chiết xuất từ lá đu đủ được biết đến như một phương pháp hiệu quả trong việc cải thiện số lượng tiểu cầu (4). Các thực phẩm giàu sắt như lựu và củ cải đường cũng giúp duy trì sức khỏe của các tế bào hồng cầu.

2. Uống đủ nước và các loại nước giàu dưỡng chất

Cung cấp đủ nước cho cơ thể là điều vô cùng quan trọng trong quá trình điều trị sốt xuất huyết. Nước giúp duy trì mức độ dịch trong cơ thể, hỗ trợ các chức năng sinh lý và giảm thiểu nguy cơ sốc do mất nước. Người bệnh có thể bổ sung nước dừa, nước ép trái cây tự nhiên hoặc các loại trà thảo mộc để tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ quá trình phục hồi.

3. Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc

Ngoài việc sử dụng thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết, để cải thiện sức khỏe, người bệnh nên có chế độ nghỉ ngơi đầy đủ. Khi cơ thể được nghỉ ngơi, hệ thống miễn dịch sẽ hoạt động hiệu quả hơn trong việc chống lại virus và phục hồi sức khỏe. Ngoài ra, giấc ngủ giúp tăng cường tái tạo tế bào, bao gồm cả tế bào máu, giúp tăng số lượng tiểu cầu và phục hồi nhanh chóng.

4. Hạn chế căng thẳng và stress

Căng thẳng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và ảnh hưởng đến quá trình hồi phục của cơ thể. Việc thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền, hoặc hít thở sâu có thể giúp giảm căng thẳng, từ đó thúc đẩy quá trình phục hồi và tăng cường sức khỏe.

5. Thực hiện các xét nghiệm theo dõi định kỳ

Để đảm bảo tình trạng sốt xuất huyết không diễn tiến xấu và tiểu cầu không giảm quá mức, người bệnh cần thực hiện các xét nghiệm tiểu cầu định kỳ. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề và kịp thời có biện pháp điều trị hoặc can thiệp y tế nếu cần.

Giảm tiểu cầu nghiêm trọng là một trong những biến chứng nguy hiểm ở bệnh nhân sốt xuất huyết. Ở một số người bệnh, đặc biệt là trẻ em và người có hệ miễn dịch yếu, tình trạng có thể chuyển biến nặng khi số lượng tiểu cầu – thành phần quan trọng của máu trong việc đông cầm máu – giảm đột ngột xuống mức báo động nguy hiểm. Điều này dẫn đến nguy cơ xuất huyết nội tạng, chảy máu kéo dài, sốc do mất máu và thậm chí tử vong.

Những trường hợp biến chứng nặng này không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cá nhân, mà còn đặt gánh nặng lớn lên hệ thống y tế. Chi phí điều trị tăng cao, giường bệnh quá tải, và nhân viên y tế thường xuyên phải đối mặt với áp lực cao trong việc điều trị kịp thời để cứu sống người bệnh.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh – đây là kim chỉ nam quan trọng trong cuộc chiến chống lại sốt xuất huyết. Trong suốt hàng thập kỷ qua, nhiều biện pháp phòng bệnh truyền thống đã được áp dụng như diệt muỗi, ngủ màn, sử dụng thuốc xua muỗi, nhưng tỷ lệ mắc bệnh vẫn gia tăng hàng năm. Vì vậy, nghiên cứu và phát triển vắc xin phòng bệnh đã trở thành mục tiêu cấp thiết của các nhà khoa học trên thế giới.

Vắc xin Qdenga (Takeda, Nhật Bản) hiện đang mang lại hy vọng to lớn trong công cuộc kiểm soát căn bệnh này. Vắc xin này đã được nghiên cứu lâm sàng và chứng minh hiệu quả trong phòng chống cả 4 tuýp huyết thanh của virus Dengue – nguyên nhân chính dẫn đến sốt xuất huyết. Tại Việt Nam, đơn vị tiêm chủng VNVC hiện đang cung cấp đầy đủ vắc xin Qdenga cho trẻ em từ 4 tuổi và người lớn, với hiệu quả cao đến 80,2%, khả năng sinh miễn dịch lâu dài qua và giảm tới 90,4% nguy cơ mắc sốt xuất huyết thể nặng dẫn đến nhập viện.

Bài viết trên đã chia sẻ đầy đủ các loại thuốc tăng tiểu cầu trong sốt xuất huyết phổ biến nhất. Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ các chỉ định của bác sĩ và theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình điều trị. Mặc dù các loại thuốc này có thể giúp cải thiện số lượng tiểu cầu, nhưng cũng có thể đi kèm với các tác dụng phụ hoặc nguy cơ tiềm ẩn, vì vậy việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng. Đặc biệt, hãy luôn nhớ rằng tiêm vắc xin chính là biện pháp hiệu quả, tiết kiệm nhất để phòng bệnh sốt xuất huyết.