Tiêm phế cầu 13 có sốt không? Nguyên nhân và cách xử lý

Phế cầu 13 là một trong những loại vắc xin luôn nằm trong top những loại vắc xin được nhiều người dân săn đón, bởi khả năng phòng ngừa hiệu quả các bệnh do phế cầu khuẩn gây ra như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn khuyết…, đây là những bệnh lý cực kỳ nguy hiểm với nguy cơ biến chứng và tử vong ở những đối tượng nguy cơ cao. Tuy nhiên, một số người vẫn còn e ngại khi đưa ra quyết định tiêm vắc xin này, liệu tiêm phế cầu 13 có sốt không? Nguyên nhân sốt là gì và cách xử lý như thế nào?

Tiêm phế cầu 13 có sốt không?

Tiêm vắc xin phế cầu 13 có thể gây sốt nhẹ do phản ứng của cơ thể khi kích thích hệ miễn dịch tạo kháng thể bảo vệ. Đây là phản ứng bình thường và thường tự hết sau 1-2 ngày.

Vắc xin là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên nhằm kích thích hệ miễn dịch của cơ thể hoạt động, sinh miễn dịch bảo vệ cơ thể, do đó khi tiêm/ uống có thể dẫn đến một số phản ứng phụ với cơ thể, như sốt, sưng, nóng, đỏ, đau tại vết tiêm.

Vắc xin phế cầu 13 cũng không ngoại lệ, sau khi tiêm vắc xin sẽ có một tỷ lệ nhất định gặp phản ứng sốt, nổi ban đỏ, sưng đau và tăng nhạy cảm tại chỗ tiêm.

1. Sốt là phản ứng thông thường sau tiêm phế cầu 13

Sốt là một phản ứng thông thường sau tiêm phế cầu 13, do cơ thể nhận định kháng nguyên từ vắc xin là “chất lạ”, có thể gây ra những nguy hiểm cho cơ thể, từ đó tạo ra kháng thể chống lại sự xâm nhập.

Sốt được xem là một phản ứng viêm toàn thân sau khi tiêm vắc xin, ngoài ra các phản ứng toàn thân khác như khó chịu, nhức đầu, mệt mỏi, chán ăn... Do đó, nếu sau tiêm phòng vắc xin phế cầu 13, người tiêm phòng gặp phản ứng sốt, mệt mỏi là điều hoàn toàn bình thường, không cần quá lo lắng vì đó là dấu hiệu chứng tổ vắc xin hoạt động hiệu quả.

Còn với người không sốt thì sao? Không sốt không có nghĩa rằng vắc xin không hoạt động hiệu quả, cũng không có nghĩa rằng hệ miễn dịch không “chiến đấu” chống lại tác nhân lạ xâm nhập cơ thể, mà là nó đang chiến đấu theo cách nhẹ nhàng hơn; song, đích đến cuối cùng vẫn đảm bảo hiệu quả bảo vệ của vắc xin.

2. Tỷ lệ bị sốt sau tiêm phế cầu 13

Tỷ lệ gặp phản ứng sốt sau tiêm vắc xin phế cầu 13 cũng tương tự như sau tiêm các loại vắc xin khác và được đánh giá là phản ứng nhẹ, không cần can thiệp y tế. Cụ thể, thông qua các cuộc thử nghiệm lâm sàng tại Hoa Kỳ, các phản ứng sau tiêm vắc xin phế cầu 13 theo từng độ tuổi có tỷ lệ như sau.

• Ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi (từ 6 tuần tuổi đến 15 tháng tuổi): Được tiêm vắc xin ở độ tuổi 2, 4, 6 và 12 - 15 tháng có các phản ứng sau tiêm như: sốt (>20%), khó chịu (>70%), đau tại chỗ tiêm (>50%), chán ăn (>40%), giảm ngủ (>40%), ngủ nhiều (>40%), đỏ tại chỗ tiêm (>20%) và sưng tại chỗ tiêm (>20%).
• Ở trẻ em từ 5 đến 17 tuổi: Các phản ứng sau tiêm được báo cáo phổ biến nhất là: sốt (>5%), đau tại chỗ tiêm (>80%), đỏ tại chỗ tiêm (>30%), sưng tại chỗ tiêm (>30%), cáu kỉnh (>20%), chán ăn (>20%), tăng ngủ (>20%), và giảm ngủ (>5%).
• Ở người lớn từ 18 tuổi trở lên: Các phản ứng sau tiêm được báo cáo gồm: sốt (>5%), đau tại chỗ tiêm (>50%), mệt mỏi (>30%), đau đầu (>20%), đau cơ (>20%), đau khớp (>10%), chán ăn (>10%), đỏ tại chỗ tiêm (>10%), sưng tại chỗ tiêm (>10%), hạn chế cử động cánh tay (>10%), nôn (>5%), ớn lạnh (>5%) và phát ban (>5%). (1)

Tiêm mũi phế cầu Prevenar 13 bị sốt bao lâu?

Sốt và các phản ứng sau tiêm phế cầu 13 như ban đỏ, chai cứng, sưng đau, tăng nhạy cảm tại chỗ tiêm... thường nhẹ và không đáng lo ngại, có thể biến mất sau vài ngày mà không cần can thiệp điều trị.

Tuy nhiên nếu các phản ứng sau tiêm này kéo dài, không thuyên giảm hay ngày càng nghiêm trọng, đối tượng tiêm phòng cần được đưa đến bệnh viện gần nhất để xử trí kịp thời, tránh các biến chứng đe dọa tính mạng.

Vắc xin phế cầu đã được chứng minh an toàn, hiệu quả, đã được sử dụng tại hơn 100 quốc gia. Để chính thức được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu, không chỉ riêng vắc xin phế cầu 13 mà các loại vắc xin khác đều phải trải qua nhiều giai đoạn thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt với hàng trăm nghìn tình nguyện viên để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Thậm chí Cục an toàn thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ vẫn tiếp tục theo dõi tính an toàn của vắc xin cẩn thận sau khi đã được triển khai tiêm chủng.

Trước khi được cấp phép lưu hành tại Việt Nam, vắc xin phải được kiểm định và cấp giấy chứng nhận. Tỷ lệ xảy ra các phản ứng nghiêm trọng sau tiêm vắc xin phế cầu 13 cực kỳ thấp, trong khi lợi ích mà loại vắc xin này mang lại cực kỳ to lớn, trong ngăn ngừa các bệnh nguy hiểm gây ra bởi phế cầu.

Vắc xin phế cầu 13 có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng khỏi phế cầu, đặc biệt là những đối tượng nguy cơ cao dễ mắc bệnh và biến chứng nặng như trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người cao tuổi trên 65, người có bệnh nền mạn tính hay người bị suy giảm miễn dịch.

Có thể bạn quan tâm: Trẻ tiêm phế cầu về bị ho có nguy hiểm không?

Nguyên nhân sốt sau tiêm phế cầu 13

Phản ứng sau tiêm vắc xin phế cầu 13 có thể xuất phát từ một trong các nguyên nhân sau.

1. Do bản chất vắc xin

Phản ứng sau tiêm xảy ra khi cơ thể phản ứng với các thành phần có trong vắc xin. Các thành phần này có thể bao gồm: kháng nguyên hay tá dược giúp tăng cường phản ứng miễn dịch, kháng sinh ngăn nhiễm khuẩn trong quá trình sản xuất, các chất nhằm làm bất hoạt virus, giải độc tố vi khuẩn và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ cấp như thiomersal, formaldehyde và chất ổn định thiomersal, formaldehyde nhằm kiểm soát nồng độ axit, ổn định kháng nguyên.

Khi đưa những thành phần này vào cơ thể, hệ thống miễn dịch nhận diện chúng là chất lạ, từ đó dẫn đến các phản ứng thường gặp sau tiêm phế cầu. Tuy nhiên, ở một số đối tượng có thể nhạy cảm với một hay nhiều thành phần trong vắc xin, dẫn đến các phản ứng nghiêm trọng hơn. Nhưng các trường hợp này rất hiếm khi xảy ra. Khi xảy ra, các phản ứng nghiêm trọng này đòi hỏi sự can thiệp của y tế để đảm bảo an toàn cho đối tượng được tiêm phòng.

2. Do sai sót trong quá trình tiêm chủng

Phản ứng sau tiêm vắc xin phế cầu còn có khả năng đến từ sai sót trong quá trình tiêm chủng, khi nhân viên y tế không tuân thủ đúng quy trình tiêm chủng theo Bộ Y tế, như tiêm không đúng liều lượng, bảo quản sai cách làm ảnh hưởng chất lượng vắc xin hoặc do kỹ thuật tiêm không đúng chuẩn. Trường hợp này có thể phòng ngừa bằng cách lựa chọn trung tâm tiêm chủng uy tín, chất lượng, có quy trình tiêm chủng an toàn, đảm bảo khâu bảo quản, vận chuyển vắc xin đồng thời có đội ngũ nhân viên y tế trình độ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm.

3. Do lo lắng khi tiêm chủng

Trong một số trường hợp, phản ứng lo lắng quá mức khi tiêm chủng có thể dẫn đến một số phản ứng sau tiêm. Phản ứng lo lắng quá mức có thể gặp ở những người có hội chứng sợ kim tiêm, ở nhóm trẻ lớn, người cao tuổi... Lo lắng quá mức có thể dẫn đến nhịp tim tăng, chóng mặt, ngất xỉu, sốt sau tiêm vắc xin.

Để phòng ngừa lo lắng quá mức, cán bộ y tế cần giúp đối tượng tiêm chủng hiểu rõ hơn về quy trình, các phản ứng có thể gặp sau tiêm để giúp giảm căng thẳng, lo lắng và có tâm lý thoải mái nhất để tiến hành tiêm vắc xin.

4. Do trùng hợp ngẫu nhiên

Các phản ứng sau tiêm còn có thể đến từ trùng hợp ngẫu nhiên với tình trạng bệnh lý khác. Một số bệnh trùng hợp ngẫu nhiên thường gặp có thể kể đến như sặc sữa, nhiễm trùng hệ hô hấp, tiêu hóa, thần kinh, các bệnh lý bẩm sinh như bệnh tim mạch. Nên việc hiểu rõ và theo dõi sức khỏe đối tượng tiêm phòng trước và sau khi tiêm rất quan trọng nhằm phân biệt rõ nguyên nhân phản ứng sau tiêm do vắc xin hay các vấn đề sức khỏe không liên quan.

Cách giảm sốt sau tiêm vắc xin phế cầu 13

Sau tiêm phế cầu 13, nếu người được tiêm sốt nhẹ dưới 38 độ C, cần được theo dõi nhiệt độ và tổng trạng. Nhiệt độ từ 38 - 38,4 độ C có thể xem xét dùng thuốc hạ sốt nếu người được tiêm khó chịu hoặc có tiền căn co giật do sốt. Một số người sẽ có phản ứng sốt cao trên 38,5 độ C, trong trường hợp này nên dùng các thuốc hạ sốt thông thường như Paracetamol với liều 10 - 15mg/kg cân nặng. Tổng liều tối đa không quá 100mg/kg thể trọng trong 24h, mỗi lần uống cách nhau 4 - 6h, không quá 6 lần mỗi ngày hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

Bên cạnh đó, khuyến khích bạn lựa chọn quần áo mát, mỏng nhẹ, nhiệt độ điều hòa nên ở mức 27 - 29 độ C để giảm chênh lệch với nhiệt độ ngoài trời. Người tiêm phòng cần uống nhiều nước, xen kẽ nước lọc và các loại nước trái cây như cam, chanh... Chế độ ăn duy trì như bình thường, lựa chọn những loại thực phẩm lành mạnh và cũng không cần đặc biệt kiêng một loại thực phẩm cụ thể nào.

Khi nào nên gặp bác sĩ do sốt sau tiêm phế cầu Prevenar 13?

Đối với các trường hợp đã uống 2 - 3 cữ thuốc hạ sốt nhưng không hạ nhiệt có thể người tiêm mắc các bệnh khác chứ không đơn thuần là sốt sau tiêm. Lúc này người tiêm chủng cần đến ngay bệnh viện gần nhất để được bác sĩ thăm khám và xử trí kịp thời.

Ngoài ra, nếu gặp các phản ứng bất thường sau tiêm phế cầu như đau đầu, chóng mặt, vật vã, khó thở, nghẹt thở, tụt huyết áp, choáng váng, trẻ quấy khóc kéo dài, li bì... cũng nên nhanh chóng đến bệnh viện để được xử trí kịp thời.

Một số phản ứng phụ khác khi tiêm phế cầu 13

Bên cạnh những phản ứng sau tiêm tại chỗ và toàn thân thường gặp, ghi nhận thực tế cho thấy một vài trường hợp ứng nghiêm trọng sau tiêm vắc xin. Mặc dù đây là những trường hợp rất hiếm, nhưng người tiêm chủng cần chú ý theo dõi tình trạng sức khỏe để sớm phát hiện và cấp cứu kịp thời. Một số phản ứng nghiêm trọng sau tiêm phòng phế cầu có thể kể đến như:

Phản ứng dị ứng: rất hiếm gặp, trẻ em và người lớn có thể gặp các phản ứng dị ứng nghiêm trọng như khó thở, ho, ngất xỉu, ngứa, phát ban. Lúc này bệnh nhân cần được xử trí tại chỗ đúng cách và đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

Một số phản ứng hiếm gặp khác như: động kinh, đau vùng phức hợp, hội chứng đáp ứng viêm toàn thân (SIRS), hành vi bất thường hoặc nhầm lẫn, chấn thương nghiêm trọng ở vai hoặc mất khả năng vận động cánh tay (SIRVA), hội chứng Guillain-Barré, ngất xỉu sau khi tiêm (ngất xỉu), viêm đa dây thần kinh mất myelin mạn tính…

Bất cứ ai cũng tiềm ẩn nguy cơ gặp phản ứng sau tiêm vì nhiều lý do khác nhau. Đó là lý do người tiêm chủng cần ở lại trung tâm tối thiểu 30 phút và tiếp tục theo dõi tại nhà trong vòng 72 giờ tiếp theo, nhằm quan sát các phản ứng sau tiêm chủng. Việc này rất quan trọng trong việc đảm bảo an toàn sau tiêm vắc xin, giúp phát hiện sớm và kịp thời các phản ứng bất thường có thể xảy ra.

Hệ thống tiêm chủng VNVC là trung tâm uy tín, an toàn, chất lượng với hệ thống phòng khám, phòng tiêm được vận hành theo quy trình một chiều nghiêm ngặt, kiểm soát nhiễm khuẩn chặt chẽ.

VNVC là đơn vị tiên phong tại Việt Nam phát triển quy trình tiêm chủng của Bộ Y tế từ 4 bước cơ bản lên 8 bước toàn diện và khép kín, tiên phong xây dựng tiêu chuẩn theo dõi và xử trí phản ứng sau tiêm tại trung tâm trong thời gian 30 phút và tư vấn, hướng dẫn theo dõi tại nhà; khuyến khích khách hàng trở thành người cùng giám sát, quản lý chất lượng các thao tác chuyên môn và dịch vụ.

VNVC tự hào là hệ thống tiêm chủng dịch vụ đầu tiên tại Việt Nam có 100% bác sĩ, điều dưỡng được cấp chứng chỉ An toàn tiêm chủng, gần 90% điều dưỡng có tay nghề cao bậc 3/4, bậc 4/4 là các bậc chuyên môn cao, có khả năng đào tạo cho điều dưỡng dưới bậc.

Tại tất cả các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc đều tổ chức các buổi đào tạo kiến thức y khoa, kinh nghiệm từ vắc xin, khám sàng lọc, xử trí phản ứng sau tiêm, đặc biệt là đào tạo cho đội ngũ bác sĩ, nhân viên y tế từ xa ở các địa phương, từ đó tăng cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế dự phòng chất lượng, bình đẳng cho người dân.

Hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế và hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) tại VNVC giúp đảm bảo vắc xin luôn được bảo quản trong điều kiện tiêu chuẩn từ 2 đến 8 độ C theo đúng yêu cầu từ nhà sản xuất. VNVC còn là hệ thống tiêm chủng vắc xin có Tổng đài điện thoại hỗ trợ theo dõi, xử trí phản ứng sau tiêm 24/7, không chỉ tiếp nhận, giải đáp các thắc mắc sau tiêm của khách hàng của VNVC mà còn hỗ trợ cho tất cả người dân.

Bất cứ ai cũng tiềm ẩn nguy cơ gặp phản ứng sau tiêm vì lý do này hay lý do khác. Đa số các phản ứng sau tiêm vắc xin thường nhẹ, có thể tự khỏi sau vài ngày và không cần điều trị. Do đó, đừng nên quá lo lắng vấn đề tiêm phế cầu 13 có sốt không, mà hãy nghĩ đến những lợi ích mà loại vắc xin này mang đến trong việc phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh biến chứng và tử vong do phế cầu mang lại.