Tiêm thủy đậu 1 mũi có được không? Có giảm tác dụng không?

Chủ động tiêm vắc xin thủy đậu đủ liều, đúng lịch cho trẻ em và người lớn là phương pháp phòng ngừa bệnh thủy đậu hiệu quả nhất. Vậy, tiêm bao nhiêu liều mới là đủ để cơ thể hình thành kháng thể, mang đến hiệu quả phòng bệnh tối ưu, tiết kiệm chi phí nhất? Tiêm thủy đậu 1 mũi có được không? Liệu có giảm tác dụng?

Thực trạng bệnh thủy đậu tại Việt Nam

Thủy đậu là bệnh lý truyền nhiễm cấp tính do nhiễm virus Varicella Zoster (VZV) gây ra với các triệu chứng điển hình toàn thân là phát ban mụn nước khắp cơ thể, sốt, mệt mỏi, suy nhược,... Bệnh có thể gặp ở tất cả mọi đối tượng, bất cứ ai không có miễn dịch với bệnh thủy đậu do chưa từng mắc bệnh trước đây hoặc chưa tiêm ngừa đầy đủ vắc xin thủy đậu đều có nguy cơ mắc bệnh.

Hô hấp là đường lây truyền thủy đậu phổ biến nhất khi người khỏe mạnh hít phải những giọt bắn chứa VZV từ người bệnh/ người lành mang trùng khi nói chuyện, hắt hơi hoặc ho. VZV kém bền vững khi ở môi trường bên ngoài, chúng chỉ có thể tồn tại trong khoảng vài giờ đến 1 ngày. Tuy nhiên, khả năng lây truyền của VZV vô cùng khủng khiếp, trong khoảng thời gian tồn tại, chúng có thể nhanh chóng lây nhiễm cho người khỏe mạnh thông qua các tiếp xúc trực tiếp với bề mặt mà chúng khu trú như ga trải giường, khăn tắm, quần áo…

Tại Việt Nam, thủy đậu có thể xảy ra quanh năm nhưng số ca mắc thường tăng cao từ giai đoạn chuyển mùa Đông - Xuân và đạt đỉnh vào giai đoạn tháng 3 đến tháng 5 hàng năm. Điển hình tại thủ đô Hà Nội vào tháng 3/2023, khí hậu trở lạnh, độ ẩm không khí cao, tạo điều kiện thuận lợi cho VZV phát triển và lây lan nhanh chóng, dẫn đến hàng trăm ca mắc thủy đậu mỗi tuần.

Theo kết quả thống kê của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hà Nội (CDC Hà Nội), chỉ trong 3 tháng đầu năm đã ghi nhận 548 trường hợp mắc bệnh thủy đậu trong thành phố, tăng 13.600% so với cùng kỳ năm 2022 (4 trường hợp trong vòng 3 tháng). Đến tháng 4/2023, Hà Nội ghi nhận 800 ca mắc, tăng đến 7.000% so với năm 2022 (11 trường hợp trong vòng 4 tháng).

Đặc biệt, theo báo cáo của Bộ Y tế, chỉ vỏn vẹn trong 7 tháng đầu năm 2023, cả nước đã ghi nhận đến 4.000 ca mắc thủy đậu, riêng thủ đô Hà Nội đã có trên 1.400 ca mắc, tăng gần 22 lần so với năm 2022. Tại các tỉnh, thành khu vực phía Nam, mặc dù số ca mắc bệnh thủy đậu được ghi nhận không nhiều nhưng với tình trạng diễn biến phức tạp của thời tiết hiện nay, vẫn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ mắc bệnh, lây lan và bùng phát các ổ dịch nhỏ trong tương lai nếu không được kiểm soát tốt và kịp thời.

Theo dự đoán của nhiều chuyên gia, số ca mắc bệnh, nhập viện điều trị, biến chứng, di chứng và tử vong do bệnh thủy đậu gây ra có thể tiếp tục gia tăng, các con số có thể tăng cao theo cấp số nhân theo từng năm nếu không được sớm kiểm soát.

Ngoài đặc điểm khí hậu của Việt Nam là quốc gia nhiệt đới gió mùa nóng ẩm, môi trường cực kỳ thuận lợi cho virus phát triển và lây lan, một trong những nguyên nhân chính khiến số ca mắc thủy đậu tại nước ta gia tăng là do tỷ lệ bao phủ tiêm chủng vắc xin thủy đậu còn thấp.

Theo các nghiên cứu, chỉ có khoảng 10% trẻ em Việt Nam được tiêm chủng vắc xin phòng bệnh thủy đậu, điều này dẫn đến khả năng lây truyền virus thuỷ đậu trong cộng đồng cao, gây ra nhiều khó khăn cho việc xây dựng miễn dịch cộng đồng cho bệnh thuỷ đậu. [1]

Mặc dù thủy đậu thường gây ra những triệu chứng cấp tính toàn thân nhẹ và lành tính nhưng vẫn có những trường hợp bệnh thủy đậu biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người bệnh, đặc biệt là trẻ em dưới 1 tuổi, phụ nữ có thai và người mắc bệnh suy giảm miễn dịch,...

Do đó, việc tiêm ngừa vắc xin phòng bệnh thủy đậu đầy đủ, đúng lịch là phương pháp phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh cho trẻ em và người lớn, ngăn chặn biến chứng, giảm thiểu tối đa di chứng và tử vong. Đây là phương pháp dự phòng bệnh thủy đậu hiệu quả - đơn giản - tiết kiệm nhất, cần được thực hiện càng sớm càng tốt.

Tiêm thủy đậu 1 mũi có được không?

KHÔNG! Vắc xin thủy đậu cần được tiêm đầy đủ 2 mũi để đạt được hiệu quả phòng ngừa tối ưu nhất, ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm VZV và mắc bệnh trong tương lai.

Theo BS Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch Liên chi Hội truyền nhiễm TP.HCM, ở một số quốc gia có vắc xin thủy đậu trong danh mục các vắc xin của Chương trình tiêm chủng mở rộng, tỷ lệ bao phủ tiêm chủng vắc xin thủy đậu trong cộng đồng thường cao, khả năng VZV tồn tại và phát triển ngoài môi trường rất thấp, nên các nước này thường khuyến cáo tiêm 1 mũi thủy đậu cho trẻ em.

Tuy nhiên, đối với khu vực khí hậu nhiệt đới gió mùa với thời nóng ẩm như tại Việt Nam, tình hình dịch bệnh thủy đậu diễn biến bất lợi, số người mắc bệnh thủy đậu còn rất nhiều, số lượng mầm mống gây bệnh hiện hữu ở môi trường bên ngoài rất lớn. Trong khi đó vắc xin thuỷ đậu chưa có trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, miễn dịch cộng đồng của căn bệnh này còn thấp.

Nếu chỉ tiêm 1 mũi vắc xin thủy đậu, hiệu quả bảo vệ chưa đạt tối ưu, vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ mắc bệnh, kéo theo tình trạng lây lan và bùng phát dịch thủy đậu trong cộng đồng. Do đó, bác sĩ Khanh khuyến cáo cần phải tiêm đầy đủ 2 mũi vắc xin thủy đậu để đạt hiệu quả bảo vệ cao nhất.

Cũng chính vì lý do tối ưu hóa năng lực đề phòng dịch bệnh thủy đậu bùng phát, khó có thể kiểm soát nên liều vắc xin thủy đậu thứ hai đã được CDC Hoa Kỳ bổ sung vào lịch tiêm chủng thông thường cho trẻ em vào tháng 6/2006. [2]

Theo các nghiên cứu bệnh chứng và thử nghiệm lâm sàng về hiệu quả bảo vệ người tiêm khỏi bệnh thủy đậu sau khi tiêm 1 mũi và 2 mũi vắc xin thủy đậu, có thể thấy rằng:

Theo một nghiên cứu khác về “Hiệu quả của 2 liều vắc xin thủy đậu ở trẻ em” của Eugene D. Shapiro và cộng sự, được thực hiện từ tháng 07/2006 đến 01/2010, hiệu quả của 2 liều vắc xin thủy đậu trong 2 năm rưỡi sau khi tiêm liều vắc xin thứ hai cho trẻ em là rất tốt. Tỷ lệ phát triển bệnh thủy đậu thấp hơn 95% ở những trẻ được tiêm 2 liều so với 1 liều vắc xin thủy đậu. [6]

⇒ Bài liên quan: Vắc xin thủy đậu tiêm mấy mũi? Ở đâu? Giá bao nhiêu?

Lịch tiêm chủng ngừa thủy đậu cho trẻ em và người lớn

1. Lịch tiêm cụ thể

2. Ai không nên tiêm vắc xin thuỷ đậu?

Không nên tiêm vắc xin thủy đậu cho các trường hợp:

• Người đang sốt cao hoặc suy dinh dưỡng;
• Người mắc bệnh tim mạch, rối loạn chức năng gan thận;
• Người có tiền sử quá mẫn với Kanamycin và Erythromycin (thuốc kháng sinh);
• Người có tiền sử co giật trong vòng một năm trước khi tiêm vắc xin;
• Người bị suy giảm miễn dịch tế bào;
• Phụ nữ đang mang thai hoặc 2 tháng trước khi dự định mang thai;
• Người đã tiêm phòng các vắc xin sống khác (vắc xin bại liệt uống, vắc xin sởi, vắc xin rubella, vắc xin quai bị và vắc xin BCG) trong vòng 1 tháng gần đây;
• Người có tiền sử quá mẫn với bất kỳ thành phần nào của vắc xin;
• Người suy giảm hệ thống miễn dịch tiên phát hoặc mắc phải như suy giảm hệ miễn dịch trong bệnh AIDS hoặc các biểu hiện lâm sàng của nhiễm vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người;
• Trẻ em dưới 12 tháng tuổi;
• Bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu tủy cấp, bệnh bạch cầu tế bào lympho T hoặc u lympho ác tính;
• Bệnh nhân bị ức chế mạnh hệ thống miễn dịch do xạ trị hoặc giai đoạn tấn công trong điều trị bệnh bạch cầu.

3. Các phản ứng phụ

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), vắc xin thủy đậu đơn giá thường mang đến những phản ứng phụ nhẹ, tức thời, nhanh chóng giảm dần triệu chứng và biến mất sau vài giờ đến vài ngày. Các phản ứng phụ thường gặp nhất gồm có:

Tiêm thủy đậu ở đâu uy tín?

Hệ thống tiêm chủng VNVC được vinh danh ở vị trí số 1 trong top 10 công ty Dược Việt Nam uy tín năm 2023, nhóm ngành phân phối, kinh doanh Dược phẩm, trang thiết bị y tế, với hàng trăm trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, cung ứng đầy đủ các loại vắc xin cho trẻ em và người lớn, kể cả vắc xin phòng bệnh thủy đậu với số lượng lớn, vừa cam kết chất lượng, hiệu quả và tính an toàn ở mức cao nhất khi tiêm cho Khách hàng.

VNVC sở hữu hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) cùng hệ thống kho lạnh đạt chuẩn Quốc tế GSP, hiện đại, quy mô lớn tại hàng trăm trung tâm trên khắp cả nước, cam kết bảo quản vắc xin trong điều kiện tối ưu, duy trì nhiệt độ từ 2 - 8 độ C theo đúng yêu cầu của nhà sản xuất.

Tất cả vắc xin đều được nhập khẩu chính hãng với số lượng lớn, đảm bảo đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêm chủng phòng bệnh thủy đậu của hàng chục triệu trẻ em và người lớn trên toàn quốc trong thời điểm cả nước thiếu hụt vắc xin kéo dài, nhu cầu tiêm ngừa tăng cao.

100% trẻ em và người lớn đến tiêm vắc xin tại VNVC sẽ được hưởng rất nhiều tiện ích cao cấp miễn phí; được khám sàng lọc, đo huyết áp hoàn toàn miễn phí trước tiêm để chỉ định loại vắc xin và phác đồ tiêm chủng chính xác, phù hợp với nhu cầu và đặc tính thể trạng của từng cá nhân.

VNVC sở hữu đội ngũ hơn 6.000 bác sĩ, điều dưỡng, nhân viên y tế giàu kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu, với kỹ năng tiêm không đau, quy trình tiêm chủng vắc xin an toàn đảm bảo luôn được vận hành, giám sát nghiêm ngặt. Tại phòng tiêm, điều dưỡng thực hiện đối chiếu chất lượng vắc xin theo nguyên tắc 03 đúng “ĐÚNG loại vắc xin – ĐÚNG đường tiêm – ĐÚNG liều lượng sử dụng” theo quy định của các cơ quan y tế.

100% Khách hàng được theo dõi sau tiêm tại trung tâm liên tục ít nhất 30 phút để kịp thời phát hiện và xử lý các phản ứng phản vệ có thể xuất hiện sau tiêm, đảm bảo an toàn cho sức khỏe của người tiêm. VNVC còn sử hữu tổng đài tư vấn y khoa hoạt động 24/7, luôn sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ thông tin và hướng dẫn theo dõi, xử lý sức khỏe tại nhà đối với tất cả mọi người dân trên toàn quốc, ngay cả những người dân không phải Khách hàng của VNVC.

VNVC cũng tổ chức nhắc lịch tiêm miễn phí thông qua hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe tiên tiến như tin nhắn điện thoại, tổng đài, VNVC Mobile App,... giúp Khách hàng tiêm đúng lịch, đúng phác đồ tiêm.

Một số câu hỏi thường gặp

1. Đã tiêm thủy đậu mũi 1 nhưng quên lịch tiêm mũi 2 thì phải làm sao?

Bất cứ loại vắc xin nào cũng cần phải được tiêm đủ liều, đúng lịch mới đảm bảo hiệu quả bảo vệ ở mức tối ưu. Trong trường hợp tiêm không đủ liều, cơ thể chưa hình thành đầy đủ kháng thể chống lại bệnh tật hoặc lượng kháng thể bị suy giảm theo thời gian, sẽ làm giảm hiệu quả phòng ngừa bệnh tật, làm lãng phí những liều vắc xin đã tiêm trước đó.

Trong trường hợp đã tiêm 1 mũi vắc xin thủy đậu nhưng quên lịch tiêm mũi 2, người tiêm cần liên hệ với cơ sở tiêm chủng vắc xin để các chuyên gia, bác sĩ thăm khám, điều tra lịch sử tiêm chủng trên Cổng thông tin tiêm chủng Quốc gia, tra cứu lịch sử tiêm chủng trên APP VNVC để theo dõi lịch sử tiêm chủng của cá nhân.

2. Đã tiêm đủ 2 mũi thủy đậu thì có cần tiêm nhắc lại không?

KHÔNG! Lịch tiêm của vắc xin xin thủy đậu chỉ bao gồm 2 mũi. Khi hoàn thành lịch tiêm, hiệu quả phòng ngừa đã đạt tối ưu với kháng thể bền vững, có khả năng bảo vệ người tiêm khỏi nguy cơ lây nhiễm VZV và mắc bệnh thủy đậu lên đến hàng chục năm, thậm chí suốt đời.

Theo CDC Hoa Kỳ, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trước khi vắc xin được sử dụng rộng rãi, tỷ lệ bao phủ tiêm chủng vắc xin thủy đậu trong cộng đồng còn thấp, những người được tiêm ngừa đầy đủ vắc xin thủy đậu sẽ sinh kháng thể tồn tại bền vững ít nhất 10 - 20 năm sau khi tiêm chủng. Đến thời điểm vắc xin thủy đậu đã được phổ biến trong cộng đồng và tại hầu hết các quốc gia trên toàn thế giới, thời gian kháng thể thủy đậu tồn tại trong cơ thể người tiêm có thể là suốt đời.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp người bị suy giảm hệ miễn dịch, mặc dù đã tiêm đầy đủ 2 liều vắc xin thủy đậu nhưng khi xét nghiệm kháng thể với thủy đậu, cho ra kết quả lượng kháng thể thấp, vẫn cần tiêm nhắc lại một mũi vắc xin thủy đậu để “tiếp kháng thể”, ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm và mắc bệnh.

Thắc mắc “Tiêm thủy đậu 1 mũi có được không?” đã được giải đáp. Cần phải tiêm đầy đủ 02 liều vắc xin thủy đậu cho trẻ em và người lớn để đạt hiệu quả phòng bệnh ở mức cao nhất, đặc biệt đối với những quốc gia có tình hình dịch tễ biến động bất lợi như tại Việt Nam. Việc bỏ qua hoặc bị nhỡ liều 2 vắc xin thủy đậu có thể làm lãng phí mũi tiêm đầu tiên, tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ lây nhiễm VZV và mắc bệnh, làm đánh mất cơ hội được bảo vệ tối ưu khỏi bệnh thủy đậu.