Trẻ bị viêm phế quản có tiêm phòng được không? Mẹ cần lưu ý gì?

Khi đối diện với trường hợp con mắc bệnh viêm phế quản, một trong những mối bận tâm, lo lắng hàng đầu của rất nhiều bố mẹ là trẻ bị viêm phế quản có tiêm phòng được không? Đây là một vấn đề đòi hỏi cần có sự hiểu biết tường tận về căn bệnh này và cách phòng ngừa để đảm bảo an toàn khi tiêm chủng cũng như sức khỏe của trẻ trong giai đoạn nhạy cảm. Bác sĩ Nguyễn Tiến Đạo, Quản lý Y khoa vùng 4 TP.HCM, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp vấn đề này cho quý phụ huynh ngay trong bài viết này. 

Viêm phế quản là gì?

Viêm phế quản là bệnh lý về đường hô hấp rất phổ biến ở trẻ em, xảy ra quanh năm nhưng tần suất mắc bệnh tăng lên vào mùa lạnh. Bệnh lý xảy ra do các thành phế quản bị viêm nhiễm, sưng to, tiết chất nhầy nhiều hơn khiến quá trình hô hấp ở trẻ gặp nhiều khó khăn, gây ảnh hưởng xấu đến thùy phổi, thậm chí là suy yếu chức năng phổi. Các loại virus, vi khuẩn như Proteus, Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Pseudomonas, Haemophilus, Staphylococcus aureus… là những tác nhân hàng đầu gây ra viêm phế quản ở trẻ em.

Thống kê cho thấy viêm phế quản ở trẻ em dưới 2 tuổi chiếm đến hơn 85% trong tổng số các bệnh lý về hệ hô hấp. Lý giải về vấn đề này, nhiều chuyên gia cho biết các triệu chứng của viêm phế quản và hen suyễn rất khá tương đồng nên nhiều bố mẹ nhầm lẫn, không phát hiện sớm và điều trị kịp thời cho con khiến tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ em luôn tăng cao. Chình vì vậy, bố mẹ hoặc người chăm sóc cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe của trẻ để kịp thời phát hiện các dấu hiệu cảnh báo bệnh. Nếu có dấu hiệu mắc bệnh viêm phế quản cần nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế để điều trị sớm, hạn chế tối đa nguy cơ tái phát bệnh nhiều lần, nếu không được kiểm tra và điều trị kịp thời trẻ có nguy cơ đối mặt với các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, tràn khí màng phổi, suy hô hấp, thậm chí là tử vong.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị viêm phế quản

Các chuyên gia cho biết các tác nhân gây viêm phế quản thường tập trung ở vùng hầu họng, khi sức đề kháng của cơ thể suy giảm sẽ tạo thời cơ cho chúng hoạt động trở lại, gia tăng độc tính và gây bệnh. Ngoài ra, thời tiết thay đổi thất thường, nhiệt độ giữa ngày và đêm có sự chênh lệch lớn, đột ngột từ nóng chuyển sang lạnh hay ô nhiễm môi trường cũng là những yếu tố thuận lợi để chúng gây bệnh.

Trẻ bị viêm phế quản thường sẽ có các dấu hiệu nhận biết như sau:

• Sổ mũi hoặc nghẹt mũi, khó thở, thở khò khè do thành phế quản bị viêm nhiễm, sưng to;
• Ho khan, ho có đờm và xuất hiện nhiều hơn về ban đêm hoặc sáng sớm;
• Trẻ ho nhiều có thể dẫn đến nôn ói;
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao > 39 độ C;
• Mệt mỏi, đau cơ, bú kém, biếng ăn, đau ngực (thường xảy ra ở trẻ lớn hơn).

Trẻ bị viêm phế quản có tiêm phòng được không?

KHÔNG! Trước băn khoăn “Trẻ bị viêm phế quản có tiêm phòng được không” chuyên gia cho biết trẻ không được tiêm vắc xin trong trường hợp này mà cần hoãn tiêm chủng. Bởi theo quy định hướng dẫn khám sàng lọc trước tiêm chủng đối với trẻ em, được Bộ Y tế ban hành theo quyết định số 1575/QĐ-BYT (2) ngày 27-03-2023 có quy định rõ “Trẻ mắc các bệnh cấp tính, các bệnh nhiễm trùng” cần phải tạm hoãn tiêm chủng và chỉ tiêm khi sức khỏe của trẻ đã ổn định trở lại. Do đó, nếu trẻ được chẩn đoán đang mắc viêm phế quản, bố mẹ hoặc người giám hộ cần thông báo với bác sĩ về tình trạng sức khỏe của trẻ trong quá trình khám sàng lọc để được xem xét tạm hoãn tiêm chủng, việc tiêm vắc xin trong giai đoạn nhạy cảm này có thể làm giảm hiệu quả của vắc xin hoặc làm gia tăng các tác dụng phụ của vắc xin đối với trẻ.

=> Xem thêm:

• Trẻ sốt mọc răng có tiêm phòng được không?
• Trẻ bị viêm da cơ địa có tiêm phòng được không?

Lưu ý khi tiêm vắc xin cho trẻ bị viêm phế quản

Một số lưu ý bố mẹ cần nắm khi tiêm vắc xin cho trẻ bị viêm phế quản như sau:

1. Không tiêm vắc xin trong giai đoạn cấp tính

Chuyên gia nhấn mạnh để đảm bảo hiệu quả của vắc xin cũng như an toàn cho người tiêm chủng, không nên tiêm vắc xin trong trường hợp đang mắc viêm phế quản cấp tính cũng như các đợt cấp của viêm phế quản mạn tính. Bởi trong giai đoạn cấp tính, hệ thống miễn dịch đang hoạt động mạnh mẽ sản sinh kháng thể đặc hiệu để tiêu diệt virus, vi khuẩn gây bệnh. Vậy nên trong giai đoạn này, cơ thể sẽ xuất hiện những triệu chứng như đau mỏi, mất nước, đắng miệng và sốt. Nếu tiêm vắc xin trong thời điểm này sẽ khó tránh khỏi hiện tượng sốt cao, vật vã… Đây cũng là lý do các loại vắc xin đều cần hoãn tiêm cho những trường hợp bị nhiễm trùng cấp.

2. Thông báo với bác sĩ tình trạng sức khỏe của trẻ

Theo quy định của Bộ Y tế sẽ có những trường hợp chống chỉ định hoặc tạm hoãn tiêm chủng vắc xin, vậy nên trước khi tiêm bất kỳ loại vắc xin nào, bố mẹ hoặc người giám hộ trẻ cần thông báo cho bác sĩ các vấn đề sức khỏe và lịch sử tiêm chủng chi tiết như sau:

• Trẻ có đạt đủ cân nặng 2kg để đáp ứng yêu cầu tiêm chủng?
• Trẻ có bú mẹ (ăn uống), ngủ nghỉ, sinh hoạt bình thường trong những ngày gần đây không?
• Trẻ có đang sốt hay mắc các bệnh gì không?
• Trẻ có mắc các bệnh bẩm sinh hoặc các bệnh khác cần phải nhập viện điều trị từ khi sinh ra đến thời điểm hiện tại hay không?
• Trẻ có đang dùng thuốc hoặc bất kỳ phương pháp điều trị nào trong vòng 3 tháng qua không?
• Trẻ có dị ứng với thuốc hay loại thực phẩm nào không?
• Trẻ có tiền sử dị ứng với vắc xin hoặc xuất hiện phản ứng nghiêm trọng ở các lần tiêm vắc xin trước hay không?

Những dữ liệu quan trọng này sẽ là cơ sở giúp bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát của trẻ, cân nhắc giữa lợi ích và sự cố bất lợi sau khi tiêm vắc xin để chỉ định tiêm chủng phù hợp cho trẻ.

3. Theo dõi sau tiêm

Sau khi tiêm vắc xin, trẻ cần được ở lại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút để được theo dõi sức khỏe. Nếu bố mẹ hoặc người giám hộ trẻ phát hiện thấy các biểu hiện bất thường như chóng mặt, mệt mỏi, sốt, khó thở, thở nhanh, thở ngắt quãng, thở khò khè, nôn trớ, ngứa họng, da mẩn đỏ hoặc đổi màu (tím tái, hồng, xanh đỏ…)... cần báo ngay cho điều dưỡng viên để được xử trí kịp thời. Trong trường hợp sức khỏe ổn định và không xuất hiện các biểu hiện bất thường, trẻ sẽ được về nhà và tiếp tục theo dõi sức khỏe ít nhất 48 giờ sau tiêm chủng.

4. Chăm sóc trẻ tại nhà

Chăm sóc trẻ sau tiêm chủng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính hiệu quả của vắc xin và hạn chế tối đa các phản ứng sau tiêm, giúp trẻ mau chóng phục hồi sức khỏe. Để chăm sóc tốt cho trẻ sau tiêm tại nhà, bố mẹ hoặc người giám hộ cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Cần ưu tiên cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, mỏng nhẹ để tránh cọ xát gây đau vết tiêm.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng hàng ngày để đảm bảo trẻ được bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, uống đủ nước hoặc bổ sung thêm các loại nước khác. Đối với trẻ nhỏ thì cần được bú mẹ nhiều hơn.
• Tuyệt đối không để trẻ ăn hoặc bú khi nằm (đặc biệt là bú sữa vào ban đêm). Sau khi trẻ ăn/ bú sữa/ uống sữa hoặc uống nước,... cần bế trẻ ở tư thế cao đầu để tránh sặc sữa, sặc nước.
• Không cho trẻ chơi đùa quá mức và chú ý quan sát trẻ trong vòng 15 đến 30 phút sau khi ăn uống.
• Tuyệt đối không xoa dầu gió, chường nóng hoặc đắp bất cứ thứ gì lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng, thậm chí nhiễm trùng máu vô cùng nguy hiểm cho trẻ.
• Để giảm tình trạng sưng đau tại vị trí tiêm, bố mẹ có thể chườm lạnh để giúp trẻ giảm bớt cảm giác khó chịu.
• Nếu trẻ bị sốt dưới 38.5 độ C, bố mẹ có thể chườm khăn mát lên trán, nách, bẹn hoặc dùng miếng dán hạ sốt. Trường hợp trẻ sốt trên 38.5 độ C, bố mẹ có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.

Trên đây là những thông tin về bệnh viêm phế quản ở trẻ em và giải đáp thắc mắc “trẻ bị viêm phế quản có tiêm phòng được không”. Hiểu rõ về bệnh viêm phế quản cũng như các quy định trong tiêm chủng là rất cần thiết giúp đảm bảo an toàn khi tiêm chủng cũng như sức khỏe của trẻ trong giai đoạn nhạy cảm này.