Ung thư dương vật: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa

Ung thư dương vật là bệnh lý hiếm gặp nhưng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh, thậm chí là tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Đây là căn bệnh phát triển từ mô tế bào của dương vật, có thể lan rộng và tấn công những bộ phận khác trong cơ thể. Vậy, dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân, cách điều trị và phương pháp phòng ngừa bệnh ung thư dương vật là gì?

1. Ung thư dương vật là gì?

Ung thư dương vật (Penile Cancer) là loại ung thư bắt nguồn từ các tế bào khác thường, không kiểm soát được trên hoặc trong dương vật của nam giới, thường bắt đầu từ các tế bào da và có nguy cơ lây lan sang các cơ quan khác trong cơ thể. [1]

Theo ước tính của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ về ung thư dương vật ở Hoa Kỳ vào năm 2023, đã có khoảng 2.050 trường hợp ung thư dương vật mới được chẩn đoán, trong đó có khoảng 470 ca tử vong do bệnh lý này. [2]

Theo thống kê của GLOBOCAN vào năm 2020, ung thư dương vật trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng là bệnh lý không phổ biến. Tại Việt Nam (2020), có 397 ca mắc mới, chiếm tỷ lệ 0,22% trong số các ca ung thư tại Việt Nam. Trong đó, có 147 ca tử vong, chiếm 0,12% trong số các ca tử vong do ung thư tại Việt Nam, tỷ lệ mắc ung thư dương vật theo độ tuổi tương đối thấp chỉ đạt 2,14/100.000 dân. Tỷ lệ này có thể khác nhau tùy thuộc vào nhóm chủng tộc, dân tộc và vị trí địa lý. [3]

Tuy không phổ biến và chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ các ca mắc ung thư ở nam giới, nhưng mức độ nguy hiểm của bệnh ung thư dương vật rất cao. Nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời, ung thư dương vật có thể lan rộng sang các mô xung quanh như bàng quang, hậu môn, tiểu khung và cả đường tiếp khớp, dẫn đến tình trạng di căn, gây ra nhiều hệ lụy nguy hiểm, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và tăng cao nguy cơ tử vong của người bệnh.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, tỷ lệ sống sót sau 5 năm khi mắc bệnh ung thư dương vật là 79% nếu khối u gây ung thư ở giai đoạn đầu, chưa có hiện tượng di căn; 51% nếu khối u lan dần ra các khu vực lân cận và chỉ có 9% nếu khối u là di căn đến các khu vực, cơ quan xa khác của cơ thể người bệnh. Vì vậy, việc tìm kiếm chăm sóc y tế đúng cách và phát hiện sớm có vai trò quan trọng trong chữa trị ung thư dương vật và ngăn ngừa di căn.

1. Các loại ung thư dương vật

1.1. Ung thư biểu mô tế bào vảy

Ung thư dương vật thường biểu hiện với 95% là dạng ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC). Bệnh lý này xuất phát ở tầng da trên cùng, còn được gọi là biểu mô. Ung thư biểu mô tế bào vảy dương vật hoặc ung thư biểu mô tế bào vảy ở da dương vật là một loại ung thư da bắt đầu xuất hiện ở lớp ngoài cùng của da dương vật, được gọi là lớp biểu bì. Thông thường, ung thư biểu mô tế bào vảy phát triển trên những vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời như đầu, cánh tay và chân, một số ít trường hợp xuất hiện ở các vùng có màng nhầy và ở lớp lót bên trong của các cơ quan vùng kín như dương vật của nam giới, hậu môn,...

Ung thư biểu mô tế bào vảy dương vật thường gây ra các triệu chứng như cảm giác thô ráp, vết sưng hoặc khối u và có thể đóng vảy và chảy máu. Nếu có khối u, một hay nhiều vùng da nhất định trên dương vật sẽ cao hơn vùng da xung quanh nhưng lại lõm xuống (lõm) ở giữa. Nếu có vết thương hoặc vết loét thì nó sẽ không lành hoặc lành rồi lại tái phát liên tục. Một triệu chứng khác là một vùng da phẳng, đỏ và có vảy, với kích thước khoảng 2,5 cm.

Ung thư biểu mô tế bào vảy nói chung và ở dương vật nói riêng, xảy ra do hiện tượng đột biến gen p53, phổ biến nhất là do tiếp xúc với tia UV từ nắng mặt trời. Gen p53 tồn tại để cung cấp hướng dẫn cho các tế bào phân chia và tái tạo, thay thế các tế bào “già”. Gen p53 còn hoạt động như một chất ức chế khối u, giúp kiểm soát số lượng và tần suất phân chia tế bào mới. Nếu có quá nhiều tế bào mới tạo thành thì có thể gây ra khối u hoặc ung thư. Một đột biến trong gen p53 sẽ làm cho tế bào của cơ thể không có hướng dẫn để làm việc một cách chính xác. Điều này gây ra phân chia và tái tạo tế bào tự do, dẫn đến sự hình thành của khối u (kích thước và hình dạng khác nhau, bao gồm cả tổn thương và cục u) trên và trong dương vật của nam giới.

• Ung thư biểu mô mụn cóc

Ung thư biểu mô mụn cóc (Buschke-Lowenstein) phát triển trên dương vật là một loại ung thư tế bào vảy khá hiếm có thể xuất hiện trên da nhiều vùng khác nhau của cơ thể. Về hình dạng, khối u này giống một mụn cóc sinh dục với kích thước lớn. Khối u ung thư biểu mô mụn cóc phát triển chậm, tuy nhiên chúng thường lan sâu vào các mô lân cận, nhưng hiếm khi lan ra các bộ phận khác của cơ thể.

• Ung thư biểu mô tại chỗ (CIS)

Đây là giai đoạn đầu tiên của ung thư tế bào vảy dương vật. Trong giai đoạn này, các tế bào ung thư chỉ được tìm thấy ở các lớp da trên cùng và chưa phát triển vào các mô sâu hơn. Tên gọi của bệnh có thể khác nhau tùy theo vị trí của CIS trên dương vật.

• Vị trí CIS trên khu vực quy đầu được gọi là hồng sản Queyrat.
• Trong khi đó, vị trí CIS trên trục dương vật (hoặc các bộ phận khác của bộ phận sinh dục) được biết đến với tên gọi là bệnh Bowen.

1.2. Khối u ác tính

Ung thư tế bào ác tính là một loại ung thư da phát triển từ các tế bào hắc tố, tế bào sản xuất melanin giúp bảo vệ da khỏi tia UV của ánh nắng mặt trời. Những loại ung thư này có khả năng phát triển và lây lan rất nhanh. Chúng cũng nguy hiểm hơn so với các loại ung thư da tế bào đáy hoặc tế bào vảy phổ biến. Các khối u ác tính thường được phát hiện trên vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tuy nhiên khả năng xuất hiện trên dương vật rất hiếm.

1.3. Ung thư biểu mô tế bào đáy

Ung thư biểu mô tế bào đáy ở dương vật là một loại ung thư da phát triển từ các tế bào đáy của da dương vật nam giới. Loại ung thư dương vật này thường phát triển chậm và hiếm khi lây lan sang các khu vực, cơ quan khác Các tế bào này thường được tìm thấy ở phía dưới lớp biểu bì, là lớp da bên ngoài. Ung thư biểu mô tế bào đáy thường có dạng một vết sưng nhỏ, thỉnh thoảng có bề mặt sáng bóng hoặc mảng phẳng có vảy trên da và phát triển chậm theo thời gian.

Ung thư biểu mô tế bào đáy dương vật thường biểu hiện ở 4 dạng chính, bao gồm:

• Nodular: Loại BCC này là phổ biến nhất, xuất hiện ở dạng nốt sần trông giống như một nốt mụn tròn với các mạch máu có thể nhìn thấy xung quanh (giãn mạch).
• Superficial: Loại này gây ra các tổn thương nhỏ, nông xuất hiện trên vùng da dương vật, có màu hơi nhạt hơn so với vùng da xung quanh.
• Morpheaform: Những tổn thương ung thư này trông giống như những vết sẹo mở rộng dần theo thời gian. Loại này thường biểu hiện ở dạng chấm đỏ nhỏ trên da dương vật.
• Pigmented: Đây là một loại ung thư biểu mô tế bào đáy hiếm gặp, gây ra tình trạng tăng sắc tố, trong đó một vùng da của bạn trở nên sẫm màu hơn vùng da xung quanh.

1.4. Adenocarcinoma (Bệnh Paget dương vật)

Ung thư dương vật loại này rất hiếm gặp, có thể xuất hiện từ các tuyến mồ hôi trên da dương vật. Điều này khiến cho việc phân biệt với ung thư biểu mô tại chỗ (CIS) của dương vật trở nên rất khó khăn.

1.5. Sarcoma

Đây là một loại ung thư dương vật cực kỳ hiếm gặp. Loại ung thư này phát triển từ các mạch máu, cơ trơn hoặc các tế bào mô liên kết khác của dương vật.

2. Dấu hiệu ung thư dương vật

Phát hiện ung thư dương vật càng sớm thì càng có lợi. Nếu được phát hiện sớm, cơ hội điều trị thành công và chữa khỏi sẽ tăng cao. Tuy nhiên, nếu chẩn đoán bị trì hoãn, bệnh có thể trở nên tồi tệ hơn. Nếu để ung thư tiến triển, quá trình điều trị có thể ít thành công hơn và gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Có thể phát hiện ung thư dương vật thông qua các dấu hiệu đặc trưng như:

• Một hoặc nhiều vùng da dương vật trở nên dày hơn và/hoặc có sự thay đổi về màu sắc.
• Có một khối u xuất hiện trên dương vật (thân, quy đầu, bìu,...) không đau
• Xuất hiện vết loét đau trên dương vật, có thể chảy máu.
• Xuất hiện phát ban màu đỏ, mượt như nhung trên da dương vật.
• Có vết sưng nhỏ, căng, dễ vỡ.
• Xuất hiện các nốt sần nhỏ.
• Dương vật tiết ra chất lỏng có mùi hôi dưới bao quy đầu.
• Dương vật bị sưng tấy và kích ứng, nhất là ở vị trí vùng đầu dương vật (có thể phát triển thành viêm quy đầu).

Tuy nhiên, không phải lúc nào các triệu chứng này đều là dấu hiệu của ung thư dương vật. Nhiễm trùng hoặc phản ứng dị ứng cũng có thể gây ra các triệu chứng tương tự.

3. Nguyên nhân ung thư dương vật và các yếu tố nguy cơ cao

3.1. Virus u nhú ở người (HPV)

HPV (hoặc còn gọi là Human papilloma virus) là một loại virus gây u nhú ở người cực kỳ phổ biến, lây truyền qua đường tình dục (STI). Virus HPV được xác định là nguyên nhân chính, là tác nhân hàng đầu gây ra ung thư cổ tử cung và dương vật ở người. Virus HPV được xác định là nguyên nhân chính trong hầu hết các ca ung thư cổ tử cung và cũng là nguyên nhân trong khoảng ½ các ca ung thư dương vật.

Tính đến nay, các nhà khoa học đã phát hiện hơn 200 loại HPV, trong đó có hơn 40 loại lây qua đường tình dục như qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng, được chia thành hai nhóm dựa trên nguy cơ gây ung thư: nhóm nguy cơ thấp và nhóm nguy cơ cao. Cụ thể:

• Phân nhóm các type HPV nguy cơ thấp: HPV 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 55, 61, 70, 72, 81 và CP6108, chúng là những tác nhân gây ra mụn cóc sinh dục trên/xung quanh các bộ phận sinh dục, niêm mạc miệng hoặc cổ họng.
• Phân nhóm các type HPV nguy cơ cao: HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 và 68. Trong đó, HPV type 16 và HPV 18 là nguyên nhân chính và trực tiếp gây nên ung thư dương vật ở nam giới.

3.2. Các yếu tố làm tăng nguy cơ

Ngoài virus HPV, có rất nhiều tác nhân khác làm tăng cao nguy cơ lây nhiễm và mắc bệnh ung thư dương vật, bao gồm:

• Chứng hẹp bao quy đầu

Chứng hẹp bao quy đầu (hay còn gọi là Phimosis) là một tình trạng mà bao quy đầu bị thắt lại và không thể lật lên được. Khi không điều trị kịp thời, chứng hẹp bao quy đầu có thể dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe đặc biệt là ung thư dương vật.

Việc không thường xuyên vệ sinh và làm sạch bao quy đầu khiến vi khuẩn và tế bào chết tích tụ trong vùng này, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ung thư. Chứng hẹp bao quy đầu còn khiến cho việc điều trị và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường trên dương vật trở nên khó khăn do việc quan sát triệu chứng bằng mắt thường khó có thể tiếp cận được vùng này.

Ngoài ra, nếu chứng hẹp bao quy đầu kéo dài trong thời gian dài, sẽ làm cho da và niêm mạc bao quy đầu trở nên sần sùi, viêm loét, hoặc thậm chí là bị sưng tấy. Những tổn thương này đặc biệt dễ trở thành nơi phát triển của ung thư.

• HIV

HIV là một trong những tác nhân làm tăng nguy cơ mắc ung thư dương vật ở nam giới. Vì HIV gây tổn thương trầm trọng đến hệ miễn dịch, khiến cơ thể không thể đối phó và đánh bại với các loại vi khuẩn, virus và tế bào ung thư.

Nhiều nghiên cứu cũng đã cho thấy rằng, tỷ lệ mắc ung thư dương vật ở nam giới có HIV/AIDS cao hơn so với những người không mắc HIV/AIDS. Đặc biệt, ung thư dương vật thường xảy ra ở những người bị nhiễm HPV (Human papillomavirus), một loại virus lây qua đường tình dục. Những người bị HIV/AIDS thường có sự hư hại cơ bản đến hệ thống miễn dịch, và do đó có nguy cơ cao hơn lây nhiễm virus HPV và mắc các bệnh tình dục liên quan đến HPV, bao gồm ung thư dương vật.

• PUVA

PUVA (Psoralen and UltraViolet A) là phương pháp điều trị bệnh da, bao gồm việc sử dụng thuốc Psoralen (loại thuốc làm tăng nhạy cảm của da với ánh sáng) kết hợp với ánh sáng cực tím loại A (UVA). Puva được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng da, bệnh vảy nến và bệnh tổ đỉa.

Tuy nhiên, PUVA cũng được biết đến với tác dụng phụ là làm tăng nguy cơ ung thư da, đặc biệt là ung thư dương vật ở nam giới. Những người sử dụng PUVA trong thời gian dài và thường xuyên có nguy cơ cao phát triển ung thư biểu mô tế bào vảy.

Các nhà nghiên cứu cho thấy rằng tia UVA có thể làm hư hại các tế bào da, gây ra sự thay đổi gen và tăng nguy cơ ung thư da. Psoralen (P) cũng có thể làm tăng tính nhạy cảm của da với ánh sáng UVA, làm tăng nguy cơ ung thư da và tạo ra các tác dụng phụ khác như cháy nắng, khô da và mẩn đỏ.

Do đó, PUVA phải được sử dụng với cẩn thận và chỉ dưới sự giám sát của bác sĩ, nhất là đối với những người có nguy cơ cao của ung thư da. Bên cạnh đó, các biện pháp bảo vệ da như đeo kính, sử dụng kem chống nắng và giảm thời gian ánh sáng cũng rất quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ tác dụng phụ của PUVA.

• Tình dục

Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng tình dục có thể tăng nguy cơ mắc ung thư dương vật. Các nguyên nhân chính gây ra nguy cơ này bao gồm:

• • Truyền nhiễm chlamydia, herpes và virus HPV: Các bệnh này thường được truyền qua đường tình dục và có thể gây ra sự tăng sản xuất tế bào ở bộ phận sinh dục, tích tụ lâu dần thành khối u. Nếu không được điều trị kịp thời, chúng có thể dẫn đến ung thư dương vật.
  • Tình dục nhiều đối tác: Nếu một người có quan hệ tình dục với nhiều đối tác, sẽ có nguy cơ cao hơn để bị truyền nhiễm các bệnh tình dục. Điều này có thể dẫn đến sự phát triển của một số bệnh lý và ung thư dương vật.
  • Sử dụng dụng cụ tình dục: Nếu không được làm sạch đúng cách, dụng cụ tình dục có thể truyền nhiễm và gây ra tổn thương cho bộ phận sinh dục của bạn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm virus HPV - nguyên nhân chính gây ra ung thư dương vật.

• Vệ sinh kém

Vệ sinh kém có thể làm tăng nguy cơ ung thư dương vật bởi vì khi không vệ sinh đúng cách và thường xuyên, các vi khuẩn, nấm và các tạp chất có thể phát triển trong khu vực đó. Điều này có thể gây ra nhiều ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe, trong đó bao gồm cả ung thư dương vật.

Việc không rửa sạch và đến từng góc nhỏ của dương vật thường xuyên có thể đưa đến rủi ro mắc bệnh smegma. Smegma là tạp chất tự nhiên được cơ thể tiết ra. Nếu không được cắt bao quy đầu, smegma sẽ tích tụ dưới da bao quy đầu, gây ra mùi hôi và sự khó chịu. Trước đây, các nhà nên cứu đã từng cho rằng smegma có khả năng gây ung thư, tuy nhiên thực tế không ảnh hưởng đến việc này. Tuy nhiên, việc phát triển viêm và kích ứng do smegma có thể tăng nguy cơ mắc ung thư. Do đó, việc rửa sạch dương vật là rất quan trọng để duy trì sức khỏe và phòng tránh bệnh tật.

Một số nguyên nhân về vệ sinh kém có thể gây tăng nguy cơ ung thư dương vật gồm:

• • Không vệ sinh vùng kín thường xuyên và đúng cách có thể tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển.
  • Sử dụng những sản phẩm vệ sinh như xà phòng, bột tẩy, gel tắm không đúng cách hoặc không phù hợp với da vùng kín nhạy cảm có thể làm tổn thương da và làm tăng nguy cơ ung thư dương vật.
  • Sử dụng những loại quần lót chất lượng thấp, dễ gây cọ xát, chà xát vùng kín khiến da bị tổn thương và dễ bị nhiễm trùng.

• Hút thuốc và uống rượu

Hút thuốc và uống rượu đều là các yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư dương vật ở nam giới. Cả 2 yếu tố này đều gây hại đến cơ thể ở nhiều cách khác nhau và có thể dẫn đến một số bệnh lý, bao gồm ung thư dương vật.

Hút thuốc làm tăng nguy cơ ung thư dương vật ở nam giới do đây là tác nhân có thể gây ra tổn thương đến các mô và tế bào trong dương vật. Thuốc lá chứa các hóa chất độc hại như benzen, chì, nicotin và các loại thuốc lá có chứa amiăng, các chất hóa học này đã được chứng minh là có liên quan đến ung thư nói chung và ung thư dương vật nói riêng. Nghiên cứu cũng đã cho thấy rằng, nguy cơ ung thư dương vật tăng lên gấp nhiều lần ở những người hút so với những người không hút thuốc.

Ngoài ra, uống rượu cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư dương vật ở nam giới. Men rượu có thể làm tăng nguy cơ ung thư dương vật bằng cách gây hại đến tế bào và mô trong dương vật và giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, khiến cơ thể dễ bị tác động bởi các tác nhân gây bệnh hơn. Các chuyên gia cho rằng, việc uống nhiều rượu hàng ngày hoặc uống quá nhiều rượu trong một lần uống sẽ làm tăng nguy cơ ung thư dương vật ở nam giới.

• Lichen xơ hóa

Lichen xơ hóa là một bệnh lý ngoài da (chẳng hạn như bệnh phong) phổ biến ở nam giới và có liên quan đến tình dục, có thể ảnh hưởng đến nhiều khu vực trên cơ thể, bao gồm da dương vật và bọc niêm mạc. Bệnh thường xảy ra ở nam giới trong độ tuổi từ 40 - 60 và có thể gây ra các triệu chứng như ngứa, đau và sưng tại khu vực bị ảnh hưởng.

Bệnh lichen xơ hóa là một trong những tác nhân làm tăng nguy cơ ung thư dương vật ở nam giới do nó làm tăng nguy cơ viêm niêm mạc và có khả năng biến chứng thành ung thư dương vật. Nếu để kéo dài, lichen xơ hóa có thể làm chức năng của dương vật bị hạn chế hoặc sẽ không còn hoạt động được nữa. Điều này có thể dẫn đến tình trạng yếu dương vật, vô sinh hoặc các vấn đề về tình dục khác.

Hiện chưa có phương pháp chữa trị hoàn toàn bệnh lichen xơ hóa. Tuy nhiên, việc kiểm soát triệu chứng bằng các thuốc steroid, mỡ bôi, hoặc lạnh có thể giúp giảm nguy cơ ung thư dương vật và giảm các vấn đề tình dục. Điều quan trọng là cần thường xuyên đi khám sức khỏe để theo dõi bệnh lý và phát hiện ung thư dương vật sớm để có phương pháp điều trị kịp thời.

• Trên 60 tuổi

Độ tuổi trên 60 tuổi được xem là yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư, đặc biệt là ung thư ở nam giới. Những người ở độ tuổi này thường có rủi ro cao hơn so với những người ở độ tuổi trẻ hơn.

Tuổi tác làm cho hệ thống miễn dịch của cơ thể yếu đi, khiến cho cơ thể khó khăn trong việc đánh bại các tác nhân gây bệnh. Hơn nữa, những người trên 60 tuổi thường có nhiều bệnh lý khác nhau như tiểu đường, bệnh tim mạch, huyết áp cao, và tiểu đường, điều này có thể làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác.

4. Các giai đoạn phát triển của bệnh ung thư dương vật và các biến chứng

Giai đoạn ung thư đánh giá mức độ lượng ung thư trong cơ thể, từ đó quyết định cách điều trị phù hợp và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Giai đoạn ung thư cũng được sử dụng để thống kê tỷ lệ sống sót trong bệnh nhân bởi các chuyên gia y tế. Ung thư dương vật thường phát triển theo 5 giai đoạn điển hình, bao gồm:

• Giai đoạn khởi phát: Ở giai đoạn đầu tiên, ung thư dương vật thường xuất hiện ở lớp trên cùng của da và có những biểu hiện thay đổi nhẹ ở màu da vùng kín. Các triệu chứng khác bao gồm đau nhói hoặc đau âm ỉ ở dương vật, đặc biệt là khi cương cứng hoặc va chạm. Vết loét nhỏ giống hình súp lơ cũng có thể xuất hiện, kèm theo cảm giác đau và nóng rát cùng với dịch tiết có mùi hôi. Nếu không điều trị kịp thời, ung thư dương vật có thể lây lan đến hạch bạch huyết hoặc các bộ phận khác trong cơ thể.
• Giai đoạn 1: Lúc này, các vết loét đã mở rộng và xâm nhập sâu vào da, dẫn đến hiện tượng hoại tử và tiết chất nhờn đục mà có mùi hôi. Điều này cho thấy ung thư đã lan sang các mô liên kết dưới da và có thể lan tỏa đến hạch bạch huyết, tuyến và các bộ phận khác trên cơ thể.
• Giai đoạn 2: Cùng với những triệu chứng giống như ở giai đoạn 1, khi chuyển sang giai đoạn tiếp theo, tế bào ung thư có thể bắt đầu xâm lấn các mô cứng như niệu, hay thậm chí lan ra các bộ phận khác trên cơ thể.
• Giai đoạn 3: Ung thư đã lan tỏa và ảnh hưởng đến các mô liên kết dưới da, các mạch bạch huyết và mạch máu. Ngoài ra, tế bào ung thư còn có thể xâm lấn các mô cương cứng, niệu đạo và hạch bạch huyết ở vùng ở háng, khiến hạch bẹn phình to và cứng. Tình trạng cũng có rộng đến các bộ phận khác trên cơ thể.
• Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn cuối của bệnh. Lúc này, người bệnh đã trở nên ốm yếu, suy kiệt, không muốn ăn uống và thường bị nôn ra máu. Bên cạnh đó, tế bào ung thư đã lây lan, xâm lấn đến các khu vực gần dương vật như xương mu, bìu dưới dương vật và thậm chí lan sang các khu vực và cơ quan khác trong cơ thể.

5. Các phương pháp chẩn đoán ung thư dương vật

Chân đoán và phát hiện sớm ung thư dương vật ở giai đoạn đầu có thể làm giảm nguy cơ gây ra thiệt hại của bệnh cho sức khỏe và tăng cao khả năng điều trị thành công và giảm thiểu nguy cơ tái phát. Có thể chẩn đoán ung thư dương vật bằng các phương pháp sau:

• Khám sức khỏe tổng quát định kỳ: Khi khám sức khỏe,các bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra để phát hiện các dấu hiệu bất thường trên da dương vật, như khối u hoặc sự thay đổi màu sắc. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ hỏi về tiền sử bệnh tật, đánh giá các triệu chứng và thói quen. Việc cung cấp thông tin này giúp nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe xác định liệu những dấu hiệu này có phải là do ung thư hay không, hay chỉ là do nguyên nhân phổ biến hơn như nhiễm trùng hoặc phản ứng dị ứng.
• Sinh thiết: Việc xác định chẩn đoán ung thư chỉ có thể được thực hiện thông qua sinh thiết. Trong quá trình này, bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ các tế bào hoặc mô đáng ngờ và sau đó đưa chúng tới phòng thí nghiệm để tiến hành kiểm tra dưới góc độ của các nhà nghiên cứu bệnh học. Chỉ khi thấy dấu hiệu của ung thư được xác định, chẩn đoán có thể được đưa ra.
• Chẩn đoán qua hình ảnh: Để đánh giá mức độ lây lan và xâm lấn của bệnh ung thư, có thể sử dụng hình ảnh để quan sát. Tuy nhiên, loại hình ảnh được yêu cầu sẽ phụ thuộc vào loại ung thư của người bệnh đang đối mặt và các bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện chụp CT, MRI, siêu âm, PET hoặc X-quang ngực.

Ung thư dương vật ở giai đoạn đầu thường xuất hiện các biểu hiện bất thường ở bề mặt da nên có thể được phát hiện sớm, khi chúng còn nhỏ và trước khi chúng lan sang các bộ phận khác của cơ thể, mặc dù không có xét nghiệm sàng lọc ung thư dương vật được khuyến nghị rộng rãi. Tuy nhiên, ung thư bắt đầu dưới bao quy đầu có thể không được nhìn thấy nhanh chóng, đặc biệt nếu một người đàn ông bị hẹp bao quy đầu (co thắt bao quy đầu).

6. Cách phòng ngừa bệnh ung thư dương vật

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh ung thư dương vật, vì thế cũng có nhiều phương pháp có thể phòng ngừa tương ứng. Vì thế, cần nắm bắt và phối hợp thực hiện để có thể phòng ngừa lây nhiễm và mắc bệnh ung thư dương vật một cách toàn diện nhất. Cụ thể:

6.1. Tiêm ngừa vắc xin Gardasil để ngăn ngừa virus HPV

Virus HPV là tác nhân hàng đầu gây ra ung thư dương vật, vì thế việc chủng ngừa vắc xin phòng virus HPV là phương pháp hiệu quả nhất có thể phòng ngừa mắc bệnh ung thư dương vật ở thời điểm hiện tại. Gardasil và Gardasil 9 là 2 loại vắc xin được cho phép lưu hành và tiêm chủng tại nhiều quốc gia, có khả năng phòng ngừa virus HPV xâm nhập và tấn công cơ thể với hiệu quả bảo vệ cao, nên thường xuyên rơi vào tình trạng khan hiếm.

Tại Việt Nam, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đang có đầy đủ cả 2 loại vắc xin phòng HPV là Gardasil và Gardasil 9 với số lượng lớn, được bảo quản trong kho vắc xin quy mô lớn, đạt chuẩn GSP Quốc tế, đảm bảo hiệu quả, chất lượng và an toàn cao với giá thành bình ổn.

Trong đó, vắc xin Gardasil là vắc xin tứ giá với khả năng phòng ngừa 4 chủng virus HPV thường gặp là HPV 6, 11, 16 và 18, giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc các bệnh tình dục nguy hiểm như sùi mào gà, mụn cóc sinh dục, ung thư cổ tử cung và nhiều loại ung thư khác. Gardasil được chỉ định tiêm phòng cho các đối tượng là trẻ em gái và phụ nữ trong độ tuổi từ 9 đến 26.

Vắc xin Gardasil 9 là vắc xin cửu giá thế hệ mới với khả năng và phạm vi bảo vệ vượt trội, được áp dụng tiêm ngừa cho nhiều đối tượng có nguy cơ cao lây nhiễm virus HPV là trẻ em nam nữ, thanh niên nam nữ, cộng đồng LGBT, MSM,... từ 9 đến dưới 45 tuổi. Gardasil có khả năng bảo vệ người tiêm khỏi 9 type virus HPV nguy hiểm và phổ biến nhất hiện nay (HPV type 6, 11, 16, 18, 31, 45, 52 và 58), phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục nguy hiểm như ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, ung thư hậu môn, các tổn thương tiền ung thư và loạn sản, mụn cóc sinh dục và bệnh lý do nhiễm virus HPV,...

6.2. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Kiểm tra sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe chung của mỗi người và ngăn ngừa bệnh tật. Việc thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ đều đặn có thể giúp phát hiện sớm mầm mống gây bệnh và áp dụng các biện pháp ngăn chặn bệnh. Theo khuyến cáo của chuyên gia, nên thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ đều đặn mỗi 6 tháng 1 lần để phát hiện sớm các thay đổi đáng kể trong cơ thể.

6.3. Sinh hoạt tình dục lành mạnh

Mặc dù tình dục lành mạnh không hoàn toàn đảm bảo phòng ngừa sự lây lan của virus HPV gây ra bệnh ung thư dương vật, nhưng có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ nhiễm bệnh. Các biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh sùi mào gà khi sinh hoạt tình dục lành mạnh bao gồm:

• Sử dụng biện pháp an toàn khi quan hệ tình dục: Việc sử dụng bảo vệ như bao cao su có thể giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HPV trong quá trình giao hợp. Tuy nhiên, cần nhớ rằng bao cao su không đảm bảo an toàn tuyệt đối, do vẫn còn khu vực không được bảo vệ hoàn toàn. Hạn chế tối đa việc quan hệ qua đường miệng để tránh lây nhiễm virus HPV.
• Giảm sự cọ xát và tránh gây tổn thương đến da dương vật trong quá trình quan hệ.
• Duy trì mối quan hệ hôn nhân chung thủy 1 vợ - 1 chồng, tránh các quan hệ tình dục không an toàn, đặc biệt là với bạn tình chưa rõ tình trạng sức khỏe.

6.4. Điều trị hẹp bao quy đầu

Hẹp bao quy đầu là tình trạng khi da bao quy đầu bị co lại, khiến cho khó khăn trong việc thực hiện vệ sinh. Nếu không được điều trị, hẹp bao quy đầu có thể dẫn đến tình trạng viêm nhiễm và các vấn đề về sinh lý, trong đó bao gồm cả ung thư dương vật.

Vì vậy, điều trị hẹp bao quy đầu đúng cách sẽ giúp cho quá trình vệ sinh vùng kín được sạch sẽ, hạn chế tối đa tình trạng viêm nhiễm, viêm dưới da bao quy đầu, giảm thiểu nguy cơ dẫn đến ung thư dương vật. Tuy nhiên, bất kỳ ai cũng nên đi khám chuyên khoa khi có các triệu chứng liên quan đến hẹp bao quy đầu, đặc biệt nếu triệu chứng ung thư dương vật xuất hiện lần đầu trong độ tuổi trưởng thành.

6.5. Bỏ ngay các thói quen có nguy cơ cao gây ung thư dương vật

Để ngăn ngừa bệnh ung thư dương vật, cần từ bỏ ngay những thói quen xấu có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự lan truyền của bệnh, bao gồm:

• Quan hệ tình dục không an toàn: Bệnh ung thư dương vật chủ yếu gây ra bởi virus HPV, lây truyền qua đường tình dục, do đó cần sử dụng bảo vệ và hạn chế quan hệ tình dục với nhiều người.
• Không chia sẻ đồ dùng cá nhân như dao cạo, khăn tắm, quần áo nội y,...để tránh tiếp xúc với virus HPV, gây bệnh ung thư dương vật.
• Thói quen sống không lành mạnh: Hạn chế tối đa việc lui đến các môi trường tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bệnh, tránh quan hệ tình dục bừa bãi, tuyệt đối không sử dụng chất kích thích và hạn chế uống rượu bia, hút thuốc lá.
• Cần bỏ ngay thói quen vệ sinh cơ thể, nhất là vùng kín ẩu tả, kém khoa học: Cần vệ sinh cơ thể hàng ngày bằng nước sạch và các dung dịch vệ sinh chuyên dụng, thường xuyên thay quần áo, lau rửa vùng kín, để ngăn ngừa sự lây lan của chủng virus HPV gây bệnh ung thư dương vật.

6.6. Giữ gìn vệ sinh

Việc giữ gìn vệ sinh có thể phòng ngừa ung thư dương vật hiệu quả, giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc bệnh.

• Tắm rửa đầy đủ: Vệ sinh sạch sẽ khu vực dương vật và bao quy đầu hàng ngày là rất cần thiết để loại bỏ vi khuẩn, dầu và tế bào chết, giảm thiểu rủi ro viêm nhiễm và ung thư dương vật. Nên sử dụng nước ấm và xà phòng để tắm rửa khu vực dương vật, tuyệt đối không sử dụng những chất tẩy rửa có hóa chất mạnh bởi chúng có thể gây kích ứng đến da nhạy cảm.
• Duy trì sự khô ráo và thông thoáng: Môi trường ẩm ướt là môi trường “ưa chuộng” của vi khuẩn, virus và nấm mốc gây bệnh viêm nhiễm. Nên sử dụng quần lót thoáng khí và không quá chật để giúp không khí lưu thông tốt, tránh ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và giảm nguy cơ ung thư dương vật.
• Thay quần lót thường xuyên: Nếu có thể, nên thay quần lót từ 1-2 lần trong ngày để giảm bớt các vi khuẩn và tế bào chết trên quần lót và trong khu vực dương vật.

7. Các phương pháp điều trị ung thư dương vật

Ung thư dương vật có thể được điều trị thông qua nhiều phương pháp, dựa vào tình trạng bệnh lý và giai đoạn diễn biến của bệnh mà các bác sĩ và chuyên gia sẽ chỉ định điều trị cho bệnh nhân các phương pháp phù hợp. Nếu bạn đang đối mặt với bệnh ung thư giai đoạn đầu, bác sĩ có thể đề xuất một hoặc kết hợp các lựa chọn điều trị sau:

• Kem thuốc điều trị: Loại thuốc này thường có thành phần fluorouracil và imiquimod dùng để bôi định kỳ lên dương vật
• Cắt bao quy đầu: Nếu khối u ung thư chỉ xuất hiện trên da bao quy đầu, bác sĩ có thể cắt bao quy đầu để loại bỏ mô ung thư
• Cắt bỏ và tiêu diệt khối u bằng tia laser có nhiệt độ cao
• Liệu pháp lạnh: Dùng khí nito lỏng, oxit nitơ lỏng hoặc khí argon để đóng băng vùng da dương vật có khối u ung thư, làm cho các khối u này phồng rộp và bong ra để lớp biểu bì mới có thể phát triển.
• Phẫu thuật Mohs: Đây là một phương pháp phẫu thuật vi mô dùng để loại bỏ từng lớp da bị ung thư cho mà không ảnh hưởng đến các mô khỏe mạnh bên dưới.
• Xạ trị: Phương pháp xạ trị là một trong những cách phổ biến để điều trị ung thư bằng cách sử dụng tia X có công suất cao để loại bỏ tế bào ung thư. Xạ trị có thể được áp dụng độc lập hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật hoặc hóa trị.

8. Các câu hỏi thường gặp về ung thư dương vật

• Bị ung thư dương vật sống được bao lâu?

Mặc dù ung thư dương vật có thể gây tử vong, đặc biệt là trong trường hợp bệnh đã lan ra ngoài dương vật, nhưng các yếu tố như thời gian phát hiện bệnh và thủ tục điều trị mới có thể quyết định thời gian sống còn lại của bệnh nhân. Tuy nhiên, việc sống sót sau khi mắc ung thư dương vật, đặc biệt khi chẩn đoán ở giai đoạn đầu tiên, là khá khả quan.

Nhờ sự tiến bộ của điều trị, nhiều bệnh nhân không cần hy sinh khả năng sinh sản, cảm giác tình dục hay chức năng tiết niệu để tăng cơ hội sống sót với đa số nam giới bị ung thư dương vật ở giai đoạn 1 hoặc 2 sẽ sống ít nhất 5 năm sau khi được chẩn đoán và nhiều người còn sống lâu và khỏe mạnh. Cụ thể:

• • Khi phát hiện ung thư dương vật ở giai đoạn 0 hoặc 1 và bệnh vẫn còn giới hạn ở dương vật từ thời điểm chẩn đoán, tỷ lệ sống thêm sau 5 năm sau phẫu thuật khoảng 85%.
  • Tuy nhiên, ở giai đoạn 3 và 4, tỷ lệ sống thêm sau 5 năm giảm xuống còn khoảng 59%.
  • Nếu đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể, tỷ lệ sống thêm sau 5 năm chỉ đạt 11%.

• Ung thư dương vật có lây không?

KHÔNG. Ung thư dương vật không có khả năng lây truyền. Tuy nhiên, một trong những yếu tố nguy cơ gây ra bệnh là virus HPV hoàn toàn có thể lây truyền thông qua tiếp xúc da với da (thường xảy ra khi giao hợp không an toàn). HPV có thể lây lan qua nhiều cách khác nhau bao gồm quan hệ tình dục âm đạo, quan hệ tình dục bằng miệng và quan hệ tình dục qua đường hậu môn.

Bệnh ung thư dương vật là một trong những bệnh lý ung thư nguy hiểm hàng đầu ở nam giới, không những gây ra nhiều tác động tiêu cực đến mặt thẩm mỹ, tâm lý mà còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm nhiễm, biến dạng dương vật và thậm chí là tử vong, Vì thế, việc phòng ngừa sự xâm nhập và gây hại của virus HPV - tác nhân chính gây ra ung thư dương vật và các bệnh lây qua đường tình dục, là cách đối mặt hiệu quả nhất với căn bệnh này.