Zona ở nách: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Zona ở nách biểu hiện với các ban đỏ, mụn nước tập trung thành từng chùm dọc theo phân bố của dây thần kinh ngoại biên, thường sẽ ở một bên nách. Zona ở nách gây đau đớn, khó chịu và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề cùng nhiều di chứng lâu dài nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách.

Zona thần kinh ở nách là gì?

Zona thần kinh ở nách là bệnh nhiễm trùng có biểu hiện ngoài da nhưng có gốc rễ là tình trạng viêm nhiễm dây thần kinh, do sự tái hoạt động của virus zona thần kinh Varicella Zoster (VZV). Loại virus này là nguyên nhân dẫn đến hai căn bệnh khác nhau gồm: Thủy đậu và Zona thần kinh (giời leo).

Khi tiếp xúc với virus lần đầu tiên, người bệnh sẽ khởi phát bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi bệnh, virus không bị hệ miễn dịch của cơ thể đào thải hoàn toàn mà tiếp tục trú ngụ trong hạch thần kinh của cơ thể ở dạng tiềm tàng, chờ đợi khi miễn dịch của cơ thể suy giảm do tuổi tác hoặc bệnh tật và tái hoạt động, gây bệnh zona ở nách hoặc các vị trí khác trên cơ thể như lưng, ngực, bụng, tay, chân, mặt...

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, cứ 3 người dân Hoa Kỳ sẽ có 1 người mắc bệnh zona một thời điểm nào đó trong đời (1). Theo Tiến sĩ Hung Fu Tseng, Thạc sĩ Y tế Công cộng, thuộc Khoa Nghiên cứu & Đánh giá Kaiser Permanente Nam California, cứ trung bình 100 người từ 50 tuổi trở lên có miễn dịch bình thường và chưa từng tiêm vắc xin, thì sẽ có 1 người mắc bệnh zona thần kinh mỗi năm. Nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng dần theo tuổi tác.

Trong một nghiên cứu dựa trên hồ sơ sức khỏe điện tử của các thành viên Kaiser Permanente Nam California - một trong những Công ty bảo hiểm và điều hành hệ thống chăm sóc sức khỏe lớn nhất Hoa Kỳ trong nhiều giai đoạn khác nhau từ năm 2007 đến năm 2016, 8 - 10% người bệnh zona thần kinh gặp biến chứng. Với người có hệ miễn dịch bình thường, nguy cơ nhập viện do zona thần kinh là khoảng 1/12.000 người/ năm. Với bệnh nhân zona thần kinh, nguy cơ tử vong do bệnh là 1/2.500, trong đó những người từ 80 tuổi trở lên có nguy cơ cao nhất (1/400). (2)

Nguy hiểm hơn, zona thần kinh - căn bệnh từng được xem là "bệnh người già" khi đa số xuất hiện ở người lớn tuổi, thì nay lại có xu hướng trẻ hóa đáng báo động do nhiều nguyên nhân như stress, chế độ ăn không lành mạnh, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch… Do đó, không chỉ người cao tuổi, mà kể cả những người trẻ cũng cần chủ động phòng ngừa căn bệnh này.

Nguyên nhân bị zona ở nách

Nguyên nhân chính gây bệnh zona ở nách là do sự tái hoạt động của VZV. Ngoài ra, các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh zona ở nách bao gồm:

• Căng thẳng, mệt mỏi kéo dài.
• Tuổi tác: Người trên 50 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh. Theo nghiên cứu, người trên 60 có nguy cơ mắc zona thần kinh cao gấp 10 lần so với trẻ dưới 10 tuổi.
• Người cao tuổi có bệnh lý nền như đái tháo đường, bệnh lý tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), bệnh lý cơ xương khớp…
• Người lớn từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao bị Zona (người suy giảm miễn dịch, ức chế miễn dịch hoặc có khả năng ức chế miễn dịch do mắc bệnh hoặc đang sử dụng liệu pháp điều trị…).
• Lạm dụng thuốc: điển hình như thuốc kháng viêm Corticosteroid  prednisone. Nếu sử dụng lâu dài không kiểm soát chặt chẽ, sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Triệu chứng zona ở nách

Bệnh zona ở nách trước khi xuất hiện triệu chứng trên da thường có biểu hiện tương tự các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, như: sốt nhẹ, mệt mỏi, đau nhức người. Sau đó, người bệnh bắt đầu cảm thấy đau, rát và nhức nhối như kim châm rất khó chịu. Vùng da này trở nên nhạy cảm hơn. Mỗi người người bệnh sờ vào đó có thể cảm thấy cơn đau tăng lên.

Sau vài ngày, các mảng dát hồng đỏ bắt đầu xuất hiện, rồi đến các mụn nước. Mụn nước mọc lên thành từng chùm sát nhau, tạo thành mảng. Có khi trên một mảng da chỉ có một chùng, nhưng cũng có trường hợp nổi thành nhiều chùm mụn nước liên tiếp, hết đợt này đến đợt khác lan đầy một vùng da.

Ngoài các triệu chứng trên, người bệnh còn có thể bị nổi hạch và đau ở vùng lân cận, sát vị trí nổi mụn nước, đặc biệt là khi bị zona vùng đầu, mặt và cổ. Nếu zona xuất hiện ở vai hay cổ, thì hạch vùng nách bên vai nổi mụn nước sẽ sưng, đau. Nếu zona xuất hiện đùi hay cẳng chân, thì hạch vùng bẹn cùng bên chân nổi mụn nước có thể sưng to, đau.

Sau 3 - 4 ngày, các nốt mụn nước sẽ chuyển từ trong sang đục, sau đó vỡ ra, xẹp lại, khô và đóng vảy trong vòng 7 - 10 ngày. Triệu chứng bệnh có thể biến mất sau 2 - 4 tuần nhưng các di chứng như đau thần kinh hậu zona có thể kéo dài vài tháng cho đến vài năm.

Các hình ảnh zona thần kinh ở nách

Biến chứng bệnh zona thần kinh ở vùng nách

Biến chứng của bệnh zona thần kinh ở vùng nách có thể tác động nghiêm trọng đến cuộc sống và sức khỏe người bệnh.

Điển hình là biến chứng đau thần kinh sau zona được biểu hiện bằng các cơn đau nhức, bỏng rát dữ dội như gai đâm qua da, nhu bỏng nước sôi có thể kéo dài nhiều tháng, nhiều năm dù vùng da đó đã khỏi hoàn toàn.

Đau thần kinh sau zona làm suy giảm trầm trọng chất lượng sống, khiến người bệnh mệt mỏi, ăn không ngon, ngủ không yên. Thiếu ngủ kéo dài có thể là nguyên nhân dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe ở người cao tuổi. Ước tính, 1/3 biến chứng đau thần kinh sau zona xuất hiện ở 1/3 người cao tuổi mắc bệnh. Người trên 50 tuổi có nguy cơ đau thần kinh sau zona cao gấp 15 - 25 lần so với người dưới 30 tuổi.

Ngoài ra, zona ở nách có thể gây tổn thương da bằng cách tăng/ giảm sắc tố, để lại sẹo lồi, nhiễm khuẩn. Hội chứng Ramsay Hunt khiến bệnh nhân liệt một bên mặt, ù tai, nghe kém hoặc mất khả năng nghe, buồn nôn, nôn, chóng mặt, mất vị giác một bên 2/3 trước lưỡi... các mụn nước mọc ở màng nhĩ, ống tai, vành tai có thể dẫn đến các vấn đề về thính giác như mất thính giác, đau.

Zona ở nách hay các vị trí khác trên cơ thể còn có thể làm tổn thương các cơ quan khác, gây viêm phổi, viêm gan. Biến chứng này thường gặp ở các bệnh nhân suy giảm miễn dịch. Zona thần kinh có có thể dẫn đến đột quỵ và tử vong cho người bệnh.

Trong một nghiên cứu của Tiến sĩ Judith Breuer thuộc Đại học College London (UCL) cùng cộng sự, trong 106.000 bệnh nhân nhiễm zona thần kinh và 213.200 người khỏe mạnh, các nhà khoa học nhận thấy mối liên hệ giữa bệnh zona thần kinh và nguy cơ bị tim mạch, đột quỵ. Cụ thể người trong độ tuổi từ 18 - 40 mắc zona có nguy cơ mắc tim mạch cao hơn 50% so với người khỏe mạnh. Bệnh nhân zona trẻ tuổi có nguy cơ đột quỵ cao gấp 2,4 lần so với người khỏe mạnh. Trong khi đó, bệnh nhân ngoài 40 làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim lên 10%.

Theo kết quả nghiên cứu, Tiến sĩ Judith Breuer cho rằng những bệnh nhân zona, đặc biệt là người trẻ nên kiểm tra y tế thường xuyên để ngăn ngừa nguy cơ đột quỵ. (3)

Cách điều trị zona ở nách

Khi có dấu hiệu bị zona ở nách, người bệnh cần đến ngay các bệnh viện có chuyên khoa da liễu để được điều trị sớm, rút ngắn thời gian bệnh. Hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh zona thần kinh. Các loại thuốc điều trị zona thần kinh đang được sử dụng sẽ hạn chế sự phát triển của virus, qua đó hạn chế sự tấn công của virus vào thần kinh, làm giảm các cơn đau cho người bệnh.

Một trong những phương pháp điều trị phổ biến nhất là sử dụng thuốc kháng virus như Acyclovir, Valacyclovir hoặc Famciclovir. Những loại thuốc này có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu được bắt đầu trong vòng 72 giờ đầu từ khi xuất hiện triệu chứng. Các nghiên cứu cho thấy việc sử dụng thuốc kháng virus càng sớm sẽ càng hiệu quả, giúp giảm thời gian và mức độ đau cũng như sự phát triển của phát ban.

Ngoài thuốc kháng virus, bác sĩ cũng có thể kê đơn các loại thuốc giảm đau để làm dịu cảm giác khó chịu, như Paracetamol hoặc Ibuprofen. Trong trường hợp đau nặng, các thuốc giảm đau mạnh hơn có thể được xem xét. Bên cạnh đó, điều trị tại chỗ bằng kem bôi chứa lidocaine cũng có thể giúp giảm cảm giác đau và ngứa ngáy tại khu vực nách.

Việc chăm sóc vùng da bị ảnh hưởng cũng là một phần quan trọng trong quá trình điều trị zona ở nách. Người bệnh cần giữ cho khu vực này luôn sạch sẽ và khô ráo, tránh sử dụng xà phòng hoặc sản phẩm có thể gây kích ứng cho da. Bên cạnh đó, việc mặc đồ rộng rãi, thoáng mát cũng sẽ giúp cải thiện cảm giác thoải mái và tránh làm tổn thương thêm cho vùng da bị ảnh hưởng.

Một yếu tố mà người bệnh cần lưu ý là hệ miễn dịch của cơ thể. Việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ quá trình hồi phục. Các thực phẩm giàu vitamin C và E, cùng với việc nghỉ ngơi đầy đủ, là rất cần thiết cho sức khỏe tổng thể cũng như sức đề kháng của cơ thể.

Lưu ý, nếu có triệu chứng trở nên nặng hơn hoặc không cải thiện sau vài ngày điều trị, người bệnh nên tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp hơn. Việc điều trị kịp thời không chỉ giúp giảm tình trạng đau đớn mà còn ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như đau thần kinh sau zona.

Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua thuốc điều trị, không sử dụng các phương pháp chữa bệnh dân gian chưa được khoa học chứng minh hiệu quả như đắp lá, vẽ khoán, không dùng thuốc kháng sinh vì căn nguyên của bệnh là do virus. Kháng sinh không có tác dụng tiêu diệt virus, mà chỉ được bác sĩ chỉ định sử dụng khi có tình trạng bội nhiễm với vi khuẩn, kháng viêm hay chống phù nề.

Trong trường hợp cơn đau kéo dài, khiến bệnh nhân mất ngủ, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng các thuốc giảm đau, kháng histamin giúp giảm ngứa. Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể được chỉ định sử dụng các loại thuốc tăng cường miễn dịch để nâng cao đề kháng, thuốc mỡ kháng viêm, tránh sẹo bôi vào vùng da có mụn nước.

Tóm lại, điều trị zona ở nách là một quá trình cần sự chú ý và chăm sóc đặc biệt. Kết hợp giữa thuốc kháng virus, giảm đau, chăm sóc tại chỗ và nâng cao sức đề kháng sẽ là cách hợp lý nhất để hỗ trợ người bệnh nhanh chóng hồi phục.

Hướng dẫn cách chăm sóc mụn nước zona ở nách

Để các vết mụn nước zona ở nách mau khỏi, không để lại sẹo, người bệnh cần chăm sóc như sau:

1. Vệ sinh vùng da bị zona

Vệ sinh và làm sạch vùng da bị zona thường xuyên có thể ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng. Để giảm ngứa ngáy, khó chịu, người bệnh có thể dùng gạc sạch, ướt chườm lên các nốt mụn. Hạn chế tiếp xúc với nước ô nhiễm và chất hóa học. Rửa sạch vết thương bằng dung dịch khử trùng và bôi thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.

2. Tránh gãi, chà xát vùng da tổn thương

Không nên gãi hoặc chà xát vùng da tổn thương do zona thần kinh, vì có thể khiến các nốt mụn nước vỡ, gây nhiễm trùng và nhân rộng tổn thương. Để tránh vô ý làm xây xát vùng da tổn thương, bạn nên cắt ngắn móng tay và đeo găng tay bằng vải.

3. Sử dụng kem hoặc miếng dán giảm đau theo chỉ định bác sĩ

Một số loại kem hoặc miếng dán có công dụng giảm đau, giảm ngứa do zona thần kinh nhờ chứa các thành phần như lidocaine, capsaicin, menthol... Lưu ý, khi sử dụng miếng dán hoặc kem cần tuân theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng và thời gian sử dụng. Không bôi kem lên vết thương đang chảy máu hay nhiễm trùng.

4. Lưu ý khi tắm

Bệnh nhân zona ở nách nên tắm bằng nước muối pha loãng, xà phòng dịu nhẹ, trung tính, dung dịch kháng khuẩn để làm sạch da và ngăn nhiễm trùng.

Khi tắm cần nhẹ nhàng, tắm nhanh, không chà xát mạnh bề mặt da tránh làm vỡ các nốt mụn. Sau tắm, bạn lau khô bằng khăn bông mềm. Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát với các chất liệu mềm mại để không làm kích ứng da. Tránh mặc quần áo len, nylon hay các chất liệu gây nóng, ngứa, cọ xát da.

⇒ Tham khảo thêm: Bị zona có kiêng nước không? Kiêng tắm có nhanh khỏi bệnh?

Phòng ngừa bệnh zona thần kinh ở vùng nách

Để phòng ngừa bệnh zona ở nách hiệu quả, người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc Zona thần kinh (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý/liệu pháp điều trị …) và người 50 tuổi trở lên cần tiêm vắc xin phòng zona thần kinh.

Hiện Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đang có sẵn với số lượng lớn vắc xin phòng zona thần kinh Shingrix được sản xuất bởi hãng vắc xin và dược phẩm GSK (Bỉ). Đây là loại vắc xin đã được ra mắt từ năm 2017 và sử dụng tại hơn 50 quốc gia trên thế giới, bao gồm Anh, Mỹ, Australia, Canada...

Vắc xin có khả năng tạo ra đáp ứng miễn dịch mạnh và kéo dài, chống lại sự tái kích hoạt của virus VZV. Vắc xin có hiệu quả bảo vệ trước bệnh zona thần kinh lên đến 97% ở người 50 tuổi, 87% ở người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc zona thần kinh. Ngoài ra, vắc xin còn giảm biến chứng đau do zona thần kinh và các biến chứng khác với tỷ lệ lên đến 90%.

Mặt khác, những người từng mắc zona thần kinh vẫn cần tiêm vắc xin phòng bệnh. Vì zona thần kinh là căn bệnh có khả năng tái phát. Thực tế, 1 người có thể bị lần 2, lần 3 với tỷ lệ tái phát là 5%, thậm chí lên đến 30% ở người có bệnh lý nền và suy giảm miễn dịch.

Ngoài ra, tiêm vắc xin còn có khả năng phòng các biến chứng nghiêm trọng như đau thần kinh hậu zona, biến chứng tim mạch và các biến chứng nghiêm trọng khác. Tiêm vắc xin còn là biện pháp hạn chế khả năng lây truyền virus VZV gây bệnh thủy đậu cho những người chưa mắc hoặc chưa tiêm phòng thủy đậu, góp phần bảo vệ sức khỏe gia đình và cộng đồng.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin phòng zona thần kinh, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine;
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC.

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

Ngoài việc tiêm vắc xin, người dân cần duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học, đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn để tăng cường sức khỏe. Khi có các dấu hiệu nghi ngờ zona thần kinh, hãy đến ngay bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và chỉ định điều trị.

Địa chỉ điều trị vùng nách bị zona ở đâu uy tín?

Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ điều trị zona thần kinh hiệu quả, được nhiều người dân lựa chọn. Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là nơi quy tụ đội ngũ bác sĩ đầu ngành cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, nhập khẩu chính hãng từ Âu - Mỹ, mang đến kết quả điều trị zona mỹ mãn cho bệnh nhân.

Khi lựa chọn điều trị zona ở nách tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách sẽ được:

• Bác sĩ, chuyên gia đầu ngành thăm khám, chỉ định điều trị chính xác, hiệu quả.
• Trải nghiệm quá trình điều trị được hỗ trợ bởi các máy móc, trang thiết bị hiện đại hàng đầu khu vực.
• Các loại thuốc điều trị chất lượng, nhập khẩu chính hãng.
• Được đặt lịch khám, với thủ tục đơn giản, tiết kiệm tối đa thời gian thăm khám.
• Được chọn bác sĩ khám và điều trị, giá thành không đổi.

Đặc biệt, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh nổi bật với kỹ thuật điều trị biến chứng đau thần kinh sau zona thông qua việc kích thích từ xuyên sọ (TMS), không xâm lấn. Kỹ thuật hiện đại này không gây đau và an toàn cho bệnh nhân ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả người cao tuổi, là một phương pháp hiệu quả giúp kiểm soát cơn đau mãn tính.

Quy trình TMS sử dụng thiết bị chuyên dụng để tạo ra các xung từ trường mạnh ngắn xuyên qua da và hộp sọ, nhắm trực tiếp vào vỏ não vận động chính (M1) của não. Khu vực này rất quan trọng trong việc điều chỉnh tín hiệu đau và kích thích của nó giúp giảm độ nhạy cảm với cơn đau bằng cách thay đổi các đường dẫn đau của hệ thần kinh trung ương.

Thông qua các phác đồ điều trị phù hợp, TMS có thể ức chế các đường dẫn thần kinh truyền cơn đau, dẫn đến cải thiện đáng kể tâm trạng và chất lượng giấc ngủ cho những người bị ảnh hưởng. Mỗi phác đồ điều trị được điều chỉnh theo tình trạng cụ thể, tiền sử bệnh lý và các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn của từng cá nhân, đảm bảo phương pháp tiếp cận được cá nhân hóa để tối đa hóa kết quả điều trị.

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:

• 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, Hà Nội
• Hotline: 024 3872 3872 – 024 7106 6858

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM:

• 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TPHCM
• Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Quận 8:

• 316C Phạm Hùng, P.5, Q.8, TPHCM
• Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789

Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7:

• 25 Nguyễn Hữu Thọ, P.Tân Hưng, Q.7, TPHCM
• Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789

Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh/

Website: https://tamanhhospital.vn

Zona ở nách có thể gây nên những tác động nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Điển hình như đau thần kinh sau zona kéo dài vài tháng đến vài năm, hội chứng Ramsay Hunt và nguy cơ đột quỵ, tử vong. Do đó, người dân cần có ý thức phòng bệnh chủ động bằng vắc xin. Nếu có triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh cần đến ngay bệnh viện để được chỉ định điều trị, tránh biến chứng xảy ra.