Vì sao bé bị tay chân miệng không sốt? Bố mẹ nên làm gì?

Sốt là dấu hiệu khởi phát điển hình của các bệnh do virus gây ra. Bệnh tay chân miệng do virus gây bệnh, cũng thường biểu hiện ban đầu với triệu chứng sốt kéo dài 1- 2 ngày trước khi xuất hiện các nốt ban đỏ và mụn nước đặc trưng. Tuy nhiên, có một số trường hợp trẻ lướt qua giai đoạn sốt và bùng phát ban đỏ mụn nước đột ngột, khiến quá trình can thiệp điều trị sớm gặp khó khăn. Vậy vì sao bé bị tay chân miệng không sốt? Cách nhận biết trẻ mắc tay chân miệng khi không sốt như thế nào? Cùng chuyên gia VNVC tìm hiểu trong bài viết dưới đây!

Sốt có phải là triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng?

Sốt là một trong những triệu chứng khởi phát điển hình của bệnh tay chân miệng. Trẻ bị tay chân miệng thường có dấu hiệu thân nhiệt tăng gây ra hiện tượng sốt, thậm chí sốt cao tới 40 độ C. Triệu chứng sốt của bệnh tay, chân, miệng thường kéo dài 1- 2 ngày và có thể tự khỏi mà không cần điều trị y tế.

Ngoài sốt, các triệu chứng điển hình khác của bệnh tay chân miệng bao gồm phát ban dưới dạng bóng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, trong miệng và đôi khi ở mông, đồng thời đi kèm các biểu hiện đau họng, loét miệng, quấy khóc, biếng ăn, mệt mỏi, cáu kỉnh và khó chịu. Đây là những triệu chứng thường xuất hiện sau khi sốt, đánh dấu diễn tiến bệnh chuyển sang giai đoạn toàn phát.

Trong thời điểm này, nếu trẻ xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ, dù có hoặc không có sốt, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được bác sĩ thăm khám và chẩn đoán chính xác. Bệnh tay chân miệng tuy phổ biến nhưng cũng có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu không được can thiệp điều trị kịp thời, đặc biệt trong các trường hợp nhiễm Enterovirus 71 - tác nhân hàng đầu gây ra các biến chứng nguy hiểm của bệnh tay chân miệng.

Nguyên nhân bé bị tay chân miệng không sốt

Một số trường hợp bé bị bệnh tay chân miệng diễn tiến mà không kèm sốt hoặc sốt không rõ ràng, đặc biệt khi bệnh ở thể nhẹ hoặc không điển hình. Trong những trường hợp này, phụ huynh có thể khó nhận biết bệnh ngay từ đầu, dẫn đến việc chẩn đoán và điều trị muộn, ảnh hưởng đến kết quả hồi phục của bệnh. Do đó, việc theo dõi kỹ các dấu hiệu khác, như phát ban bóng nước hoặc loét miệng, là điều cực kỳ quan trọng.

Theo các chuyên gia y tế, trẻ bị tay chân miệng không sốt thường đến từ một số nguyên nhân phổ biến như sau:

• Thể bệnh không điển hình: Một số trẻ mắc tay chân miệng ở thể nhẹ hoặc không điển hình, dẫn đến việc không xuất hiện các triệu chứng sốt rõ ràng. Trẻ em mắc bệnh tay chân miệng không điển hình thường dưới 5 tuổi (1). Tuy nhiên, các dấu hiệu khác như phát ban, mụn nước ở tay, chân, miệng vẫn có thể xuất hiện. Các nốt ban đỏ, mụn nước có thể tự khỏi trong vòng 1 - 2 tuần nếu được chăm sóc đúng cách;
• Hệ miễn dịch của trẻ: Đối với những trẻ có hệ miễn dịch tốt, sức đề kháng khỏe, không mắc các bệnh lý nền thường có thể kiểm soát virus mà không gây ra phản ứng sốt, do cơ thể trẻ có thể chống lại bệnh mà không cần tăng nhiệt độ cơ thể;
• Loại virus gây bệnh: Một số chủng virus gây tay chân miệng, như Coxsackie A16, có thể không kích hoạt phản ứng sốt mạnh mẽ như các chủng khác, chẳng hạn Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, EV71 có khả năng dẫn đến các bệnh lý thần kinh nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm màng não vô khuẩn và liệt mềm cấp tính, thậm chí tử vong; (2)
• Giai đoạn đầu của bệnh: Nếu trẻ đang ở giai đoạn mới chớm của bệnh, triệu chứng sốt có thể chưa đến thời điểm xuất hiện hoặc thậm chí có thể không xảy ra (ở bệnh tay chân miệng cấp độ 1).

Cách nhận biết trẻ mắc tay chân miệng khi không sốt

Đối với trường hợp bé bị tay chân miệng không sốt biểu hiện ra ngoài, phụ huynh có thể dựa vào một số dấu hiệu đặc trưng để nhận biết, từ đó đưa ra hướng xử trí đúng cách và chủ động can thiệp kịp thời, ngăn chặn nguy cơ biến chứng nguy hiểm, cụ thể như sau:

• Trẻ quấy khóc suốt đêm: Bệnh tay chân miệng có thể hình thành các vết lở loét trong miệng hoặc trên da, khiến trẻ khó chịu, bức bối không thể ngủ và quấy khóc nhiều hơn bình thường. Có thể, một đêm trẻ chỉ ngủ được khoảng 15 - 20 phút rồi lại quấy khóc suốt đêm;
• Chán ăn: Các vết loét miệng có thể hình thành trong khoang miệng gây ra cảm giác đau rát, khó chịu, khiến trẻ biếng ăn bất thường hoặc khi ăn sẽ quấy khóc rất nhiều;
• Chảy nước miếng nhiều hơn: Những vết loét bắt đầu từ những đốm đỏ nhỏ, thường ở lưỡi và bên trong miệng, phồng rộp và gây ra cảm giác đau đớn… khiến trẻ chảy nước dãi nhiều hơn bình thường để điều tiết lại với cơn đau trong miệng;
• Phát ban trên da: Trẻ có thể sẽ phát ban ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, ở mộng, cánh tay, chân… Phát ban này thường không gây ngứa và trông giống như các đốm đỏ phẳng hoặc hơi nổi, đôi khi có mụn nước có vùng đỏ ở gốc. Chất lỏng trong mụn nước có thể chứa virus gây bệnh tay chân miệng. (3)

Bé bị tay chân miệng không sốt có nguy hiểm không?

Trẻ bị tay chân miệng nhưng không sốt có thể không nguy hiểm trong hầu hết các trường hợp, đặc biệt nếu bệnh ở thể nhẹ hoặc không điển hình. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là phụ huynh nên chủ quan. Một số trường hợp bệnh tay chân miệng không sốt có thể tiềm ẩn nguy cơ biến chứng, đặc biệt nếu tác nhân gây bệnh là Enterovirus 71 (EV71), loại virus có khả năng gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm não, viêm màng não, hoặc suy hô hấp ở trẻ.

1. Khó chẩn đoán

Sốt thường là một trong những dấu hiệu điển hình giúp nhận biết bệnh tay chân miệng. Do đó, nếu triệu chứng sốt không xuất hiện vào được khởi phát vào giai đoạn đầu của bệnh, phụ huynh và thậm chí cả bác sĩ có thể nhầm lẫn với các bệnh khác hoặc bỏ lỡ thời gian “điều trị vàng” của bệnh, khiến quá trình phục hồi lâu hơn rất nhiều.

Trong trường hợp này, việc chú ý đến các triệu chứng khác của bệnh tay chân miệng là rất quan trọng. Các dấu hiệu đặc trưng như mụn nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, trong miệng, hoặc loét miệng vẫn có thể xuất hiện và là cơ sở để nhận biết bệnh, dù không xuất hiện triệu chứng sốt. Ngoài ra, trẻ có thể quấy khóc, biếng ăn, hoặc mệt mỏi, đây cũng là những biểu hiện cần được theo dõi sát sao.

2. Dễ nhầm lẫn với các bệnh khác

Trẻ bị tay chân miệng nhưng không có triệu chứng sốt, điều này dễ dẫn đến nhầm lẫn với các bệnh khác, đặc biệt là trong giai đoạn đầu với các bệnh có phát ban khác. Điều này tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến sai hướng trong chăm sóc và điều trị bệnh, khiến quá trình phục hồi diễn ra lâu hơn, có nhiều khả năng tiến triển nặng, phải nhập viện điều trị lâu dài.

Thông thường, các chuyên gia y tế thường chẩn đoán phân biệt tay chân miệng với các bệnh khác bao gồm: Bệnh viêm loét miệng (nhiệt miệng, loét sâu, có dịch tiết, hay tái phát), sốt phát ban) ban hồng xen kẽ ít dạng sẩn, thường có hạch sau tai), dị ứng (ban hồng đa dạng, không có phỏng nước), viêm da mủ (đỏ, đau, có mủ), thủy đậu (phỏng nước nhiều lứa tuổi, rải rác toàn thân), nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu (mảng xuất huyết màu tím, hoại tử trung tâm), sốt xuất huyết Dengue (chấm xuất huyết, bầm máu, xuất huyết niêm mạc).

3. Nguy cơ biến chứng cao

Theo các chuyên gia y tế, hầu hết các trường hợp tử vong do biến chứng tay chân miệng thường biểu hiện với đặc trưng sốt trong thời gian rất ngắn hoặc thậm chí không sốt, sau đó xuất hiện các dấu hiệu thần kinh nhẹ và tử vong đột ngột do rối loạn chức năng tim cấp tính không đáp ứng và phù phổi cấp trong vòng vài giờ sau khi xuất hiện các dấu hiệu nhịp tim nhanh, tưới máu ngoại vi kém và thở nhanh.

Bên cạnh đó, bé bị tay chân miệng không sốt dẫn đến điều trị muộn có nguy cơ xuất hiện biến chứng nguy hiểm như mất nước (mất dịch cơ thể) do trẻ không thể tiếp nhận đủ chất lỏng vì bị loét miệng đau đớn. Mặc dù rất hiếm, một số ít trường hợp bị bệnh tay chân miệng bị viêm màng não do virus, khởi phát mạnh mẽ biểu hiện đau đầu, cứng cổ hoặc đau lưng; viêm não (sưng não) hoặc liệt (không thể cử động một số bộ phận cơ thể).

Bố mẹ nên làm gì nếu trẻ bị tay chân miệng nhưng không sốt?

Khi trẻ bị tay chân miệng nhưng không sốt, phụ huynh vẫn cần theo dõi bệnh tình của trẻ sát sao, đồng thời thực hiện các biện pháp chăm sóc và điều trị cẩn thận theo đúng chỉ định của bác sĩ, để đảm bảo sức khỏe cho trẻ và ngăn ngừa biến chứng. Một số điều bố mẹ nên làm nếu trẻ bị tay chân miệng nhưng không sốt, bao gồm:

• Đặc biệt chú ý đến các triệu chứng khác: Dù không sốt, trẻ vẫn có thể xuất hiện các biểu hiện đặc trưng khác như phát ban dạng mụn nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, miệng hoặc loét miệng, đau họng…
• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường: Thường xuyên rửa tay cho trẻ bằng xà phòng, đặc biệt trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Đảm bảo đồ chơi, đồ dùng cá nhân và khu vực sinh hoạt của trẻ được vệ sinh sạch sẽ;
• Hạn chế nguy cơ lây nhiễm: Bệnh tay chân miệng rất dễ lây lan, do đó cần cách ly trẻ khỏi các trẻ khác trong thời gian bị bệnh (cho trẻ nghỉ học, cách ly tại nhà cho đến khi bệnh ổn định). Trong thời gian này, trẻ không được tiếp xúc gần hoặc dùng chung đồ dùng với người thân trong gia đình.
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ và duy trì giấc ngủ chất lượng: Đảm bảo trẻ được ăn đủ chất dinh dưỡng, uống đủ nước và ngủ đủ giấc để tăng sức đề kháng. Tránh các thực phẩm cay, nóng hoặc cứng có thể làm đau vùng miệng bị loét.
• Theo dõi sát các triệu chứng nghiêm trọng: Bố mẹ cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ xuất hiện các biểu hiện như nôn mửa nhiều, giật mình khi ngủ, quấy khóc dai dẳng, yếu tay chân, hoặc thở khó khăn. Đây có thể là dấu hiệu của biến chứng nguy hiểm, cần được can thiệp y tế ngay.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu có bất kỳ lo ngại nào về tình trạng của trẻ, bố mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và hướng dẫn cụ thể.

Việc chăm sóc đúng cách và kịp thời là rất quan trọng, ngay cả khi trẻ không sốt, để đảm bảo bệnh không trở nên nghiêm trọng hơn. Bố mẹ cần quan sát kỹ lưỡng và phối hợp với bác sĩ, góp phần nâng cao hiệu quả hồi phục trong quá trình điều trị và chăm sóc trẻ.

Bệnh tay chân miệng thường biểu hiện lâm sàng bao gồm sốt và phát ban mụn nước ở mặt lòng bàn tay, lòng bàn chân, loét ở niêm mạc má. Tuy nhiên vẫn có trường hợp bé bị tay chân miệng không sốt dẫn đến khó khăn trong chẩn đoán, dễ nhầm lẫn với các bệnh khác và đi lệch hướng điều trị, tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nghiêm trọng rất cao. Chính vì vậy, phụ huynh cần đặc biệt lưu ý đến những biểu hiện bất thường của trẻ để nhanh chóng đưa trẻ thăm khám bác sĩ và được can thiệp kịp thời.