Vắc xin Sởi – Rubella MRVAC (Việt Nam)

Vắc xin MRVAC là chế phẩm sinh học có chứa kháng nguyên của virus sởi và rubella đã được giảm độc lực, không còn khả năng gây bệnh nhưng vẫn đảm bảo khả năng kích thích hệ thống miễn dịch sản sinh kháng thể đặc hiệu, chủ động chống lại sự tấn công và xâm nhập của virus sởi và rubella. Nhờ đó, bảo vệ người được tiêm khỏi nguy cơ mắc bệnh sởi và rubella.

Nguồn gốc

Vắc xin MRVAC là một trong những thành tựu quan trọng của ngành y tế Việt Nam trong công tác phòng ngừa bệnh tật và ngăn chặn nguy cơ bùng phát dịch bệnh gây ra bởi 2 căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hàng đầu là sởi và rubella. Vắc xin MRVAC được nghiên cứu, phát triển và sản xuất bởi Trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc xin và sinh phẩm y tế (POLYVAC) tại Việt Nam, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tự chủ nguồn cung cấp vắc xin trong nước.

Vắc xin MRVAC được Bộ Y tế cấp phép đưa vào sử dụng cho người dân Việt Nam từ cuối năm 2009, là một trong những loại vắc xin trong Chương trình Tiêm chủng Mở rộng, tiêm cho trẻ từ 12 tháng nhằm ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh, biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong do sởi và rubella gây ra.

Đường tiêm

• MRVAC được chỉ định tiêm dưới da;
• Không được tiêm tĩnh mạch

Liều tiêm

0,5mL/liều

Chống chỉ định

• Người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần nào của vắc xin;
• Người có phản ứng nặng của lần tiêm chủng trước đối với vắc xin Sởi, Sởi – Rubella (MR), Sởi – Quai bị – Rubella (MMR);
• Phụ nữ mang thai;
• Người bị mắc bệnh lao tiến triển chưa được điều trị hay suy giảm miễn dịch;
• Người bị bệnh ác tính.

Thận trọng khi sử dụng

• Cần thận trọng đối với những trường hợp có tiền sử sốt cao, dị ứng, co giật, tổn thương não, giảm tiểu cầu;
• Cần thận trọng đối với các trường hợp mắc các bệnh cơ bản như bệnh về hệ tim mạch, bệnh thận, bệnh gan, bệnh về máu, bệnh về phát triển…, những trường hợp đã từng bị cho là miễn dịch không hoàn chỉnh hay trường hợp có người thân mắc bệnh miễn dịch không hoàn chỉnh bẩm sinh;
• Không nên tiêm vắc xin trong trường hợp đang sốt hay đang trong quá trình điều trị có ảnh hưởng đến hệ miễn dịch (như dùng thuốc, truyền máu hay các chế phẩm từ máu..);
• Chỉ tiêm vắc xin cho trẻ khi đã hết sốt ít nhất là 3 ngày;
• Lưu ý cần tránh mang thai trong vòng 02 tháng sau khi tiêm vắc xin.

1. Trên phụ nữ có thai

Phụ nữ có thai không nên tiêm vắc xin Sởi – Rubella MRVAC do chưa có đủ bằng chứng về độ an toàn của vắc xin đối với thai nhi. Do đó, phụ nữ nên tránh mang thai ít nhất từ 2 tháng sau khi tiêm vắc xin MRVAC.

2. Trên phụ nữ cho con bú

Đối với phụ nữ cho con bú, việc tiêm vắc xin này được xem là an toàn, vì không có bằng chứng cho thấy vắc xin có thể ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ hoặc gây hại cho trẻ bú mẹ.

3. Trẻ em

Việc tiêm vắc xin MRVAC cho trẻ em rất quan trọng, cần được phụ huynh lưu ý và cho trẻ đến các trung tâm y tế địa phương để tiêm ngừa đầy đủ, đúng lịch khuyến cáo nhằm bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ mắc các bệnh sởi và rubella, cả hai đều có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng.

Tương tác thuốc

• Khi sử dụng vắc xin, cần lưu ý về tương tác thuốc, đặc biệt là với các loại thuốc gây ức chế  miễn dịch như Cyclosporin; Sandimmun; Tacrolimus; Prograf; Azathioprine; Imran… Nếu dùng các thuốc này trong thời gian dài và với liều cao thì nên đợi ít nhất sau 6 tháng rồi mới tiêm vắc xin. Người dùng cần thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc hay liệu pháp điều trị đang sử dụng.
• Trường hợp truyền máu hay các sản phẩm gamma globulin nếu những sản phẩm này chứa kháng thể Sởi và kháng thể Rubella  sẽ làm giảm tác dụng của vắc xin này.
• Phản ứng Tuberculin có thể bị giảm đi 1 tháng sau khi tiêm vắc xin.

Tác dụng không mong muốn

Tác dụng không mong muốn thường gặp nhất có thể là:

• Phản ứng tại chỗ: sưng, đau, ban đỏ tại chỗ tiêm
• Phản ứng toàn thân: sốt nhẹ, ho, sổ mũi hoặc phát ban nhẹ

Các phản ứng thông thường này diễn biến ở mức độ nhẹ, nhanh chóng thuyên giảm và sẽ hết sau khi tiêm 1 – 3 ngày mà không cần điều trị.

Hiếm khi có phản ứng nghiêm trọng, nhưng khi có dấu hiệu dị ứng nặng như khó thở, cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.

Bảo quản

• Lọ vắc xin MRVAC dạng đông khô được bảo quản ở nhiệt độ ≤ 80C và tránh ánh sáng.
• Lọ nước pha tiêm được bảo quản nhiệt độ không quá 300C, không được làm đông băng.
• Phải đảm bảo vắc xin được bảo quản đúng quy định trước khi sử dụng để đảm bảo hiệu quả tối đa.
• Để xa tầm tay của trẻ em.

Hạn sử dụng

• Lọ vắc xin dạng đông khô và lọ nước pha tiêm có hạn sử dụng là 24 tháng kể từ ngày sản xuất.

Lọ vắc xin khi đã hồi chỉnh bằng nước pha tiêm sẽ được bảo quản ở ở +20C đến +80C và chỉ được sử dụng trong vòng 6 giờ.

Vắc xin MRVAC được khuyến cáo chủng ngừa cho trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên, thanh thiếu niên và người lớn

Trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên, thanh thiếu niên và người lớn: tiêm theo lịch tiêm của chương trình tiêm chủng mở rộng hoặc chống dịch.

Phù hợp với các điều kiện khám sàng lọc trước tiêm chủng theo hướng dẫn của Bộ Y tế về khám sàng lọc trước tiêm chủng

Một số vắc xin sống, giảm độc lực khác (như vắc xin OPV, đậu mùa, BCG… ) có thể ảnh hưởng đến hiệu quả miễn dịch của vắc xin MRVAC. Do vậy, khi đã tiêm những vắc xin trên thì phải đợi ít nhất sau 4 tuần rồi mới tiêm vắc xin MRVAC.

Tác dụng không mong muốn thường gặp nhất có thể là:

• Phản ứng tại chỗ: sưng, đau, ban đỏ tại chỗ tiêm
• Phản ứng toàn thân: sốt nhẹ, ho, sổ mũi hoặc phát ban nhẹ

Các phản ứng thông thường này diễn biến ở mức độ nhẹ, nhanh chóng thuyên giảm và sẽ hết sau khi tiêm 1 – 3 ngày mà không cần điều trị.

Hiện vắc xin MRVAC chỉ có trong Chương trình Tiêm chủng Mở rộng, liên hệ các Trung tâm Y tế địa phương gần nhất để được tư vấn.

1. Ba mẹ cần làm gì khi đưa trẻ đi tiêm vắc xin Sởi – Rubella?

Khi đưa trẻ đi tiêm vắc xin Sởi – Rubella, các bậc phụ huynh cần chuẩn bị chu đáo để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa cho con. Trước tiên, cần cho trẻ ăn đầy đủ. Khi đến địa điểm tiêm chủng, ba mẹ nên chủ động thông báo cho cán bộ y tế về tình trạng sức khỏe của con, đặc biệt nếu trẻ đang mắc bệnh, đang điều trị, có bệnh bẩm sinh hoặc mãn tính hay có tiền sử dị ứng, nhất là các phản ứng mạnh sau các lần tiêm chủng trước như sốt cao, phát ban, hoặc sưng nề vùng tiêm.

2. Cách chăm sóc và theo dõi trẻ tại nhà sau khi tiêm vắc xin Sởi – Rubella?

Sau khi tiêm, mẹ nên giữ trẻ ở lại điểm tiêm chủng ít nhất 30 phút để cán bộ y tế có thể theo dõi và xử trí kịp thời nếu xảy ra phản ứng bất thường. Tại nhà, việc theo dõi và chăm sóc trẻ cần được tiếp tục trong 24 giờ đầu để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như sốt, dị ứng, hay phát ban. Nếu trẻ bị sốt, cần đo thân nhiệt và dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Đặc biệt, không nên đắp bất cứ thứ gì lên vị trí tiêm.

Trong trường hợp trẻ có các dấu hiệu bất thường như sốt cao trên 39°C, co giật, khó thở, tím tái, hoặc phát ban, mẹ cần đưa ngay trẻ đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế. Nếu các phản ứng thông thường kéo dài hơn một ngày, hoặc cha mẹ cảm thấy không an tâm về sức khỏe của con, nên liên hệ với cán bộ y tế để được thăm khám, chẩn đoán và xử trí kịp thời.

3. Người đã từng mắc bệnh Sởi hoặc Rubella có cần tiêm vắc xin Sởi – Rubella không?

Những trường hợp đã được chẩn đoán xác định bởi cán bộ y tế là mắc bệnh Sởi và Rubella thì không phải tiêm vắc xin Sởi – Rubella vì người mắc bệnh thường có miễn dịch bền vững với các bệnh này. Tuy nhiên, nếu chỉ mắc Sởi hoặc mắc Rubella hoặc chưa biết chắc chắn rằng đã mắc các bệnh này thì việc tiêm vắc xin phối hợp Sởi – Rubella để phòng 2 bệnh là cần thiết.