Bệnh dại gia tăng trong cao điểm mùa nắng nóng

Theo báo cáo của Bộ Y tế, trong 2 tháng đầu năm 2024 đến nay, cả nước đã ghi nhận 20 ca tử vong do bệnh dại. Đồng Nai là địa bàn ghi nhận tình hình bệnh dại lan rộng khắp tỉnh với 20 ổ dịch chó dại trong năm 2023 và 3 ổ dịch mới từ đầu năm 2024 đến nay. Các trường hợp bị cắn phần lớn là do vật nuôi trong gia đình, sau đó không chú ý tiêm ngừa dẫn đến tử vong.

Tại Việt Nam, bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm lưu hành có số ca tử vong trên người cao nhất trong 5 năm qua và xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Số ca tử vong do dại trong tháng 02/2024 tăng gần 10 ca so với cùng kỳ năm ngoái (1).

Diễn tiến bệnh dại đang ngày càng trở nên phức tạp

Theo đại diện của Phòng dịch tế (Cục Thú y), nguyên nhân hàng đầu khiến bệnh dại gia tăng chủ yếu là do người bệnh không tiêm phòng vắc xin sau khi bị động vật cắn, cào, liếm lên vùng da bị tổn thương. Người dân thường nghĩ, chó mèo đã tiêm phòng rồi thì không sao, hoặc có thói quen theo dõi động vật cắn trước. Khi thấy động vật có bất thường mới đến cơ sở y tế để tiêm phòng.

Kết quả thống kê từ Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho thấy chỉ trong 2 tuần đầu tiên sau Tết (từ ngày 13/2 đến ngày 26/2/2024), hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC đã ghi nhận số lượng người tiêm ngừa vắc xin phòng bệnh dại tăng cao, vượt hơn 300% so với thời điểm trước Tết.

Thời gian sắp tới là giai đoạn cao điểm mùa nắng nóng, hay còn có thể được gọi là “mùa bệnh dại” vì nguy cơ tiếp xúc với các mầm gây bệnh tăng cao. Vào mùa hè, các hoạt động vui chơi ngoài trời gia tăng, các loài động vật cũng có xu hướng hoạt động nhiều hơn và các gia đình cũng tổ chức đi du lịch ở nhiều địa phương khác nhau. Tất cả những điều này đều tăng nguy cơ phơi nhiễm bệnh dại.

Trước diễn tiến bệnh dại gia tăng, các địa phương đang chủ động thực hiện các hoạt động tuyên truyền nhằm gia tăng nhận thức về phòng chống bệnh dại, thực thi nghiêm ngặt các biện pháp quản lý như: không để chó chạy rông, yêu cầu đeo rọ mõm khi chó ra ngoài, đảm bảo an toàn ở các khu vực công cộng, tránh để chó cắn người,... Tuy nhiên, về cấp độ cá nhân, bạn cần chủ động cập nhật các kiến thức về bệnh dại và thực hiện tiêm phòng bệnh dại để giảm nguy cơ mắc bệnh.

Tử vong do bệnh dại vì chủ quan không tiêm phòng

Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm do virus dại lây từ chó mèo hoặc vật nuôi sang người thông qua vết cắn, cào hoặc tiếp xúc với vết thương hở, dẫn đến nhiễm trùng não. Thời gian ủ bệnh dại ở người phụ thuộc vào tình trạng nặng nhẹ của vết cắn, khoảng cách từ vết thương đến các dây thần kinh trung ương, thường kéo dài từ 1-3 tháng sau phơi nhiễm, thậm chí nhiều người nhiều năm sau khi bị cắn mới phát bệnh dại. Vết cắn càng nặng và gần cơ quan thần kinh trung ương, thời gian ủ bệnh càng ngắn, nguy cơ tử vong càng nhanh.

Các triệu chứng ban đầu của bệnh dại bao gồm sốt, đau và cảm giác ngứa ran, châm chích hoặc nóng rát bất thường hoặc không giải thích được ở vị trí vết thương. Khi virus di chuyển đến hệ thống thần kinh trung ương, tình trạng viêm não và tủy sống tiến triển và gây tử vong. Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể gặp những biểu hiện như giãn đồng tử, tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi, hạ huyết áp. Bệnh thường kéo dài từ 2-6 ngày, đôi khi lâu hơn và chết do liệt cơ hô hấp. Bệnh dại lâm sàng ở người có thể được kiểm soát nhưng rất hiếm khi được chữa khỏi và thường gây ra những khiếm khuyết nghiêm trọng về thần kinh.

Hiện nay chưa có phương pháp điều trị bệnh dại hiệu quả sau khi xuất hiện các dấu hiệu lâm sàng. Tuy vậy bệnh dại hoàn toàn có thể được phòng ngừa bằng cách tiêm chủng trước hoặc ngay sau khi phơi nhiễm. Do đó, bất kỳ ai có nguy cơ cao, người nuôi chó mèo, thú cưng, người thường xuyên đi du lịch, công tác xa, người làm nghề thú ý… thường xuyên tiếp xúc với mầm gây bệnh dại hoặc bị phơi nhiễm với mầm bệnh đều cần chủ động tiêm vắc xin phòng bệnh dại.

Tiêm chủng là cách đơn giản, an toàn và chủ động nhất để phòng ngừa bệnh dại

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vắc xin phòng bệnh dại có hiệu quả ngăn ngừa bệnh gần như 100% sau khi tiêm (2), nếu xử trí vết thương đúng cách và tiêm phòng ngay sau khi bị cắn/cào/liếm.

Hiện nay, trung tâm tiêm chủng VNVC với hàng trăm trung tâm trên toàn quốc đang có sẵn các loại vắc xin phòng bệnh dại thế hệ mới, hiệu quả cao cho người đã bị phơi nhiễm hoặc muốn dự phòng trước khi tiếp xúc với bệnh dại gồm: (1) Vắc xin VERORAB 0.5ml (Pháp) và (2) Vắc xin ABHAYRAB 0.5ml (Ấn Độ).

Người đã bị phơi nhiễm với mầm bệnh dại nhưng chưa tiêm ngừa trước đó nên được tiêm liều đầu tiên của liệu trình tiêm phòng dại càng sớm càng tốt, sau đó, họ nên tiêm các liều bổ sung vào ngày thứ 3, 7 và 14. Tương tự, người lần đầu tiên tiêm ngừa bệnh dại cũng theo liệu trình 4 liều vắc xin trong 2 tuần vào các ngày 0, 3, 7 và 14. Các chuyên gia y tế cũng có thể đề nghị những người tiêm phòng dại lần đầu tiêm thêm một liều thuốc globulin miễn dịch bệnh dại. Với người đã bị phơi nhiễm với mầm bệnh dại nhưng đã tiêm ngừa trước đó thì thông thường chỉ cần tiêm thêm 2 mũi, mũi đầu tiên càng sớm càng tốt sau khi bị phơi nhiễm và mũi tiếp theo vào ngày thứ 3.

Dự phòng trước phơi nhiễm được khuyến nghị cho những người làm một số nghề có nguy cơ cao (chẳng hạn như nhân viên phòng thí nghiệm xử lý bệnh dại sống và vi rút liên quan đến bệnh dại) và những người mà hoạt động nghề nghiệp của họ có thể dẫn đến tiếp xúc trực tiếp với dơi hoặc động vật có vú khác có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm chủng, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, quý khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.

Ngoài việc tiêm phòng cho chính bản thân mình, nếu gia đình bạn có nuôi thú cưng, hãy đảm bảo tiêm vắc xin đầy đủ cho chúng. Bạn cũng có thể nhắc nhở bạn bè, gia đình hoặc cộng đồng sống xung quanh bạn về việc tiêm chủng cho thú cưng. Đây là chiến lược tiết kiệm chi phí nhất để ngăn ngừa bệnh dại ở người vì nó ngăn chặn sự lây truyền ngay tại nguồn.