Bị bạch hầu có ho không? Triệu chứng dễ nhầm lẫn không thể bỏ qua

Bạch hầu là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, với triệu chứng khởi phát dễ nhầm lẫn với các bệnh đường hô hấp, gây khó khăn trong chẩn đoán sớm. Nhiều người thắc mắc: Bạch hầu có ho không? làm sao nhận diện được các dấu hiệu đặc thù trong giai đoạn đầu? Giải đáp những vấn đề này không chỉ giúp phát hiện bệnh kịp thời mà còn nâng cao nhận thức cộng đồng trong phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Bị bệnh bạch hầu có ho không?

Người bệnh bạch hầu có thể ho. Tuy nhiên, ho không phải là triệu chứng đặc trưng duy nhất của bệnh bạch hầu. Người bị bạch hầu thường gặp phải các triệu chứng liên quan đến viêm nhiễm đường hô hấp trên, trong đó ho có thể xuất hiện, nhưng không rõ ràng và dai dẳng như ở các bệnh lý đường hô hấp khác (như cảm lạnh thông thường hay viêm phế quản). Ho ở bệnh bạch hầu thường kèm theo khàn giọng, do sự tổn thương ở thanh quản và sự hình thành của các giả mạc trong đường hô hấp.

Ở một số trường hợp bạch hầu thanh quản, sự tích tụ của giả mạc – lớp màng trắng xám hình thành do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae tiết độc tố có thể làm hẹp đường thở, dẫn đến tình trạng ho khan, khó thở và có âm thanh thở rít đặc trưng. Tuy nhiên, triệu chứng này có thể khá giống với bệnh viêm thanh khí quản và dễ bị bỏ qua, đặc biệt ở trẻ em.

Bên cạnh tình trạng ho, bệnh bạch hầu có thể khiến bệnh nhân nhiễm trùng, nhiễm độc nặng và dẫn đến tử vong. Ngoài ra, bệnh còn có thể dẫn đến hàng loạt biến chứng nghiêm trọng như viêm cơ tim, viêm dây thần kinh ngoại biên, suy thận cấp, sốc nhiễm trùng...

Nhìn về lịch sử, bệnh bạch hầu từng là nỗi ám ảnh của nhân loại khi tỷ lệ bệnh nhân tử vong lên đến 10 - 20%, lấy đi sinh mạng của hàng triệu người. Năm 1705, đảo Mariana đã từng xảy ra đợt dịch bạch hầu và sốt phát ban cùng xuất hiện, khiến dân số tại đảo này giảm xuống còn 5.000 người.

Năm 1753, dịch bạch hầu lan sang nước Mỹ khiến nhiều gia đình tử vong chỉ trong vài ngày và đến năm 1921, Mỹ đạt đỉnh bạch hầu khi ghi nhận 206.000 ca mắc, 15.000 người tử vong. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng đưa ra cảnh báo về bệnh bạch hầu trên toàn cầu khi đánh giá đây là vấn đề sức khỏe cấp bách, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Năm 2019, WHO cho biết đã ghi nhận hơn 23.000 ca bệnh bạch hầu, tăng 2,6 lần so với 2017.

Vì sao bệnh bạch hầu lại gây ho?

Ho là một phản ứng tự nhiên của cơ thể khi đường thở bị kích thích hoặc tắc nghẽn. Ở bệnh bạch hầu, ho không phải là triệu chứng chính xuất hiện ngay lập tức, nhưng lại là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp.

Bạch hầu là bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra. Khi vi khuẩn xâm nhập vào đường hô hấp trên có thể tiết ra các độc tố mạnh tấn công vào niêm mạc mũi, họng, amidan, thanh quản, khí quản của người bệnh. Độc tố này có thể khiến lớp tế bào biểu mô niêm mạc bị tổn thương nghiêm trọng và hình thành lớp màng giả màu trắng xám hay vàng đặc trưng, dính vào bề mặt vùng hầu họng.

Hiện tượng này gây kích ứng nghiêm trọng vùng cổ họng, dẫn đến các cơn ho khan hay ho nhiều hơn khi hít hoặc cố gắng nuốt. Bên cạnh đó, sự phát triển của lớp màng giả mạc bạch hầu cũng làm thu hẹp đường thở, dẫn đến tắc nghẽn khí quản và khiến cơ thể phản xạ bằng cách ho để làm sạch đường thở. Tuy nhiên, các cơ ho không thể nào làm bong tróc hay loại bỏ lớp màng, dẫn đến việc ho liên tục nhưng không hiệu quả.

Khi giả mạc dày lên hoặc mở rộng, chúng có thể làm hẹp hoặc thậm chí là chặn toàn bộ đường thở. Cơ thể phản ứng bằng cách phát sinh cơn ho với mục đích đẩy dị vật ra ngoài. Tuy nhiên, do giả mạc dính chặt và khó bong, các cơn ho sẽ trở nên không hiệu quả, chỉ làm gia tăng sự kích thích và tổn thương tại chỗ.

Khi niêm mạc họng và thanh quản bị tổn thương do độc tố vi khuẩn, các dây thanh âm và dây thần kinh vùng họng sẽ bị kích thích. Điều này làm xuất hiện tình trạng khàn giọng, mất tiếng và các cơn ho khan.

Mặt khác, vi khuẩn bạch hầu còn gây viêm và sưng các hạch lympho, khiến cổ họng sưng đau và kích thích các cơn ho. Đặc điểm ho trong bạch hầu thường phức tạp hơn so với ho bởi các nguyên nhân khác như cảm lạnh thông thường, bởi độc tố của vi khuẩn làm tổn thương hô hấp sâu và rộng.

Phân biệt ho trong bạch hầu và ho thông thường

Để phân biệt các cơn ho của bệnh bạch hầu và ho thông thường cần quan sát kỹ tần suất, đặc điểm ho, triệu chứng đi kèm cũng như các yếu tố khác để đưa ra chẩn đoán bệnh chính xác. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết khác biệt giữa ho trong bạch hầu và ho thông thường.

Bệnh bạch hầu có lây qua ho không?

Bệnh bạch hầu do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra, có đặc tính lây lan mạnh mẽ qua đường hô hấp. Khi người mang mầm bệnh, dù là mắc bạch hầu thể nặng hay không có triệu chứng rõ rệt, ho, hắt hơi hoặc thậm chí nói chuyện, các giọt bắn nhỏ (aerosol) chứa vi khuẩn sẽ được phát tán vào không khí. Những giọt bắn này có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể người khỏe qua miệng, mũi hoặc mắt. Đây là cách lây truyền chính của bệnh.

Ở những không gian kín, đông đúc như trường học, nhà trẻ hay khu vực công cộng, các giọt bắn chứa vi khuẩn có thể tồn tại lơ lửng trong không khí một thời gian ngắn và lây nhiễm nhanh chóng sang người tiếp xúc gần.

Ngoài ra, vi khuẩn bạc hầu còn có thể lây truyền gián tiếp khi người khỏe mạnh tiếp xúc với các vật dụng có dính giọt bắn, hay chất bài tiết chứa vi khuẩn bạch hầu. Một người khỏe mạnh có thể nhiễm bệnh bạch hầu khi sử dụng vật dụng cá nhân như dao, kéo, cốc, quần áo, ga trải giường, khăn giấy... với người bệnh. Bệnh còn lây truyền khi người khỏe mạnh chạm vào các vết loét nhiễm trùng trên cơ thể người bệnh bạch hầu.

Điểm đáng lo ngại là không phải ai nhiễm vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae cũng bộc lộ triệu chứng rõ rệt. Một người mang mầm bệnh không triệu chứng vẫn có thể ho hoặc hắt hơi, vô tình phát tán vi khuẩn ra môi trường xung quanh. Điều này khiến việc phát hiện và cách ly nguồn lây trở nên khó khăn, tạo điều kiện cho bệnh lây lan âm thầm trong cộng đồng.

Người mang mầm bệnh không triệu chứng thường xuất hiện ở các khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp hoặc trong những quần thể chưa có miễn dịch đủ mạnh nhờ vaccine. Việc tiếp xúc gần gũi như dùng chung đồ dùng cá nhân hoặc ở trong không gian nhỏ với người mang mầm bệnh, càng làm tăng nguy cơ lây lan.

Bất kỳ ai chưa có miễn dịch (chưa tiêm vắc xin, hay tiêm chưa hoàn thành phác đồ) đều có nguy cơ nhiễm bệnh. Ngoài ra, những người có hệ miễn dịch suy yếu do tuổi tác, bệnh nền hay sử dụng các loại thuốc suy giảm miễn dịch cũng có nguy cơ cao nhiễm bệnh. Tại một số quốc gia, tiêm chủng thường xuyên bị gián đoạn là nguyên nhân gia tăng nguy cơ mắc bệnh bạch hầu. Tình trạng quá tải tại các trại tị nạn cũng gia tăng nguy cơ bệnh truyền nhiễm.

Một số câu hỏi thường gặp khi bị ho do bạch hầu

Ngoài câu hỏi "bệnh bạch hầu có ho không?" thì một số thắc mắc về căn bệnh này cũng rất được quan tâm. Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về bệnh bạch hầu

1. Bệnh bạch hầu có ho nhiều không?

Không phải trường hợp mắc bệnh bạch hầu nào cũng ho nhiều. Điều này sẽ còn phụ thuộc vào mức độ tổn thương và vị trí vi khuẩn gây bệnh. Ho trong bệnh bạch hầu là kết quả do vi khuẩn xâm nhập và tạo nên lớp màng giả ở hầu họng và khí quản, gây kích thích mạnh đường hô hấp. Khi lớp giả mạc hình thành và bám chặt niêm mạc, cơ thể sẽ có phản xạ ho để loại bỏ sự cản trở nhưng thường không hiệu quả.

Ho do bạch hầu thường là kho khan, dai dẳng, kèm tiếng rít hoặc khàn giọng nếu đường thở bị thu hẹp. Nếu lớp giả mạc gây tắc nghẽn đường hô hấp có thể dẫn đến tình trạng khó thở hoặc ho trầm trọng hơn.

2. Bệnh bạch hầu có ho ra máu không?

Ho ra máu là triệu chứng rất hiếm gặp và không phải dấu hiệu phổ biến của bệnh bạch hầu. Trong một số ít trường hợp nghiêm trọng, nếu lớp giả mạc bám chặt vào niêm mạc cổ họng hoặc khí quản và gây tổn thương sâu, việc ho mạnh có thể làm bong tróc niêm mạc và làm tổn thương, dẫn đến chảy máu nhỏ. Ngoài ra, nếu cố ý loại bỏ giả mạc không đúng cách cũng có thể dẫn đến tình trạng chảy máu.

Trong trường hợp bệnh nhân bạch hầu ho ra máu, bác sĩ điều trị sẽ cần xem xét nguy cơ các bệnh lý nghiêm trọng khác như viêm phổi, lao, ung thư phổi để phân biệt. Nên nếu bệnh nhân bạch hầu có dấu hiệu này cần được đánh giá y khoa ngay lập tức.

3. Bệnh bạch hầu ho có đờm không?

Ho có đờm trong bệnh bạch hầu là hiện tượng không phổ biến, vì hầu hết cơn ho do bạch hầu đều là ho khan. Lớp giả mạc do vi khuẩn bạch hầu tạo ra không có khả năng kích thích sản xuất chất nhầy nhiều như trong các bệnh nhiễm trùng hô hấp do virus hay vi khuẩn thông thường khác.

Tuy nhiên, nếu bệnh tiến triển kèm biến chứng bội nhiễm như viêm phế quản/ khí quản, viêm phổi có thể xuất hiện ho có đờm thậm chí đờm có màu vàng hoặc xanh. Đòi hỏi người bệnh cần được bác sĩ điều trị bằng kháng sinh và nhập viện theo dõi. Đặc biệt, các trường hợp ho có đờm kéo dài cần được chẩn đoán cẩn thận để loại trừ các bệnh lý đường hô hấp kết hợp khác, ảnh hưởng đến tình trạng bệnh nhân.

⇒ Tham khảo thêm: Bệnh bạch hầu kiêng ăn gì? 7 nhóm thực phẩm nên tránh xa

Bị bạch hầu có ho không? Bệnh nhân mắc bệnh bạch hầu có thể xuất hiện triệu chứng ho, đau họng, nổi hạch cổ, sốt và có lớp giả mạc trắng xám ở vùng hầu họng. Khi phát hiện những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh bạch hầu, bệnh nhân cần đến ngay bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời, bởi bạch hầu là căn bệnh nguy hiểm, diễn tiến nhanh và có thể dẫn đến tử vong.