Tăng ca bệnh hô hấp trên cả nước

Cúm, viêm phổi và các bệnh đường hô hấp đang tăng số ca mắc thời điểm cuối năm, nhiều địa phương bùng phát dịch cúm trong trường học, tỷ lệ trẻ em, người cao tuổi, người có bệnh mạn tính nhập viện điều trị biến chứng do bệnh hô hấp tại các bệnh viện cũng tăng báo động.

trời rét ở miền bắc

Miền Bắc đang trải qua những ngày rét đậm, rét hại, với nhiệt độ trung bình 14 - 16 độ C. Tại một số vùng núi như Sìn Hồ (Lai Châu), nhiệt độ giảm sâu kỷ lục, chỉ hơn 4 độ C. Dù ban ngày trời nắng hanh, nhiệt độ đạt 23 - 25 độ C, nhưng đêm xuống, rét buốt lại bao trùm. Không khí lạnh cũng đang dần lan về miền Nam, mang đến thời tiết se lạnh vào sáng sớm và chiều tối, trong khi khu vực Trung Bộ trải qua những cơn mưa rải rác, trời rét về đêm.

Dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho thấy, các tháng đầu năm 2025, miền Bắc sẽ đối mặt với nhiều đợt rét đậm rét hại, kèm sương muối và băng giá, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nông nghiệp và sức khỏe người dân. Các chuyên gia y tế cảnh báo, thời tiết chuyển lạnh đột ngột làm gia tăng nguy cơ bệnh mạn tính chuyển nặng, nhất là các bệnh hô hấp, tim mạch và đột quỵ, đặc biệt nguy hiểm cho trẻ nhỏ và người già.

Ở phía Nam, Sở Y tế TP.HCM đã ra công văn khẩn về phòng chống bệnh viêm phổi cấp nặng do virus, khi các bệnh viện liên tục tiếp nhận nhiều ca viêm phổi không rõ nguyên nhân, trong bối cảnh dịch bệnh đường hô hấp có xu hướng diễn biến phức tạp.

mùa lạnh
Thời tiết chuyển lạnh sâu đột ngột, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của người dân cả nước

Trong bối cảnh thời tiết rét đậm đang gây ảnh hưởng nặng nề tới sức khỏe, dịch bệnh truyền nhiễm tại nhiều địa phương có xu hướng diễn biến phức tạp, nguy cơ bùng phát thành các ổ dịch lớn. Thời tiết lạnh tạo điều kiện thuận lợi cho virus, vi khuẩn phát triển, gia tăng nguy cơ lây lan bệnh trong cộng đồng.

Tại Hà Nội, theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC), trong tuần qua (từ 6/12 - 13/12/2024), ghi nhận 44 ca mắc sởi tại 20 quận, cùng 317 trường hợp mắc sốt xuất huyết và 10 ổ dịch ở 7 quận, huyện. Tại Huế, từ cuối tháng 11 đến nay, Bệnh viện Trung ương Huế đã tiếp nhận nhiều bệnh nhi mắc sởi, trong đó có 5 ca biến chứng nặng phải thở máy. TP.HCM cũng ghi nhận 373 ca bệnh sởi trong tuần qua (9/12 - 15/12), tăng 29% so với trung bình 4 tuần trước, nâng tổng số ca sởi từ đầu năm 2024 đến nay lên 3.189 ca. Các tỉnh phía Nam như Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và Cà Mau tiếp tục ghi nhận số ca mắc tăng kỷ lục, thậm chí có ca tử vong.

Theo Bộ Y tế, đến tháng 12/2024, cả nước đã ghi nhận hơn 20.000 trường hợp nghi sởi, tăng gần 53 lần so với cùng kỳ năm ngoái; trong đó, gần 5.000 ca dương tính, tăng hơn 111 lần và có 5 trường hợp tử vong. Trước tình trạng "dịch chồng dịch" trong mùa rét, các chuyên gia kêu gọi người dân tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt với trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh lý nền và suy giảm miễn dịch, để phòng ngừa hiệu quả.

bệnh nhi nhiễm sởi nặng
Nhiều bệnh nhi nhập viện vì nhiễm sởi nặng, đa số đều chưa được tiêm vắc xin. Nguồn: Thông tấn xã Việt Nam

Các vắc xin quan trọng phòng bệnh trong mùa lạnh

STT Vắc xin Chỉ định Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng sởi

Bệnh sởi có thể biến chứng viêm phổi, viêm não, viêm màng não, viêm loét giác mạc dẫn đến suy giảm thị lực - mù lòa, thậm chí tử vong. Sởi thường bùng phát mạnh vào mùa lạnh, đặc biệt là mùa Đông - Xuân. Nguyên nhân là do virus lây qua đường hô hấp như virus sởi, có đặc tính sinh sôi nhanh nhất (1) ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể, làm tăng khả năng lây lan mạnh mẽ.

Phương pháp tốt nhất để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi sởi là tiêm vắc xin phòng bệnh, với hiệu quả lên đến 97% (2) khi tiêm đủ 2 mũi. Vắc xin sởi được chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng hoặc 12 tháng tuổi và người lớn. Tuy nhiên, trong trường hợp bùng phát dịch bệnh, trẻ từ 6 tháng có thể được tiêm mũi chống dịch từ sớm để thiết lập miễn dịch phòng bệnh, đến 9 tháng tuổi vẫn thực hiện phác đồ chính thức theo quy định.

1 MVVAC (Việt Nam) phòng sởi Trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên và người lớn Đăng ký tiêm
2 Priorix (Ý) phòng Sởi - Quai bị - Rubella Trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên và người lớn Đăng ký tiêm
3 MMR-II (Mỹ) phòng Sởi - Quai bị - Rubella Trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng cúm

Cúm có thể biến chứng viêm phổi, phù não, tổn thương gan…, thậm chí tử vong, đặc biệt nguy cơ cao đối với trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền.

Cúm thường sống lâu ở trong điều kiện không khí lạnh và di chuyển tốt hơn trong không khí khô, thiếu độ ẩm. Vì vậy, bệnh cúm xu hướng tập trung vào mùa đông - xuân, khi thời tiết se lạnh.

4 Vaxigrip Tetra (Pháp) phòng 4 chủng virus cúm gồm: 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria) Trẻ từ 6 tháng tuổi và người lớn Đăng ký tiêm
5 Influvac Tetra (Hà Lan) phòng 4 chủng virus cúm gồm: 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria) Đăng ký tiêm
6 Ivacflu-S (Việt Nam) phòng 3 chủng cúm A(H3N2), cúm A(H1N1),và cúm B (Victoria/Yamagata) Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng bệnh do phế cầu

Theo CDC, mỗi năm phế cầu khuẩn gây ra khoảng 2.000 trường hợp viêm màng não và 150.000 trường hợp viêm phổi phải nhập viện. Tỷ lệ nhiễm trùng phế cầu khuẩn xâm lấn tăng/ giảm theo mô hình theo mùa, với sự gia tăng mạnh mẽ vào mùa đông do thời tiết trở lạnh, độ ẩm thấp, ô nhiễm không khí, tạo điều kiện cho vi khuẩn phế cầu sinh sôi, phát triển.

7 Synflorix (Bỉ) phòng 10 chủng phế cầu khuẩn gây bệnh viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm tai giữa… Trẻ từ 6 tuần và người lớn Đăng ký tiêm
8 Prevenar 13 (Bỉ) phòng 13 chủng phế cầu khuẩn gây bệnh viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm tai giữa… Đăng ký tiêm
9 Pneumovax 23 (Mỹ) phòng 23 chủng phế cầu khuẩn gây bệnh viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm tai giữa… Trẻ từ 2 tuổi và người lớn Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng bạch hầu, ho gà, Hib

Bạch hầu vừa gây nhiễm trùng vừa gây nhiễm độc, đặc trưng với lớp giả mạc màu trắng ngà, bám chặt ở vùng họng, có khả năng phồng to gây tắt đường thở và dẫn đến biến chứng như suy hô hấp, viêm cơ tim và tổn thương hệ thần kinh. Theo các chuyên gia, nhiễm trùng bạch hầu có xu hướng phổ biến hơn vào những tháng mùa đông hoặc xuân.

Bệnh ho gà biểu hiện đặc trưng với cơn ho kéo dài, tiếng rít như tiếng gà, do vi khuẩn  Bordetella pertussis gây ra. Bệnh ho gà có nguy cơ dẫn đến biến chứng nguy hiểm như viêm phổi (22%), ngưng thở đe dọa tính mạng (68%) (3), thường xảy ra vào mùa lạnh do không khí khô, tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn ho gà sinh sôi, phát triển.

Bên cạnh đó, nhiễm khuẩn Hib gây ra các tình trạng nghiêm trọng như viêm màng não, viêm nắp thanh quản viêm phổi, viêm mô tế bào...

10 Infanrix Hexa (Bỉ) phòng bạch hầu, ho gà, Hib, uốn ván, bại liệt, viêm gan B Trẻ từ 2 tháng đến tròn 2 tuổi Đăng ký tiêm
11 Hexaxim (Pháp) phòng bạch hầu, ho gà, Hib, uốn ván, bại liệt, viêm gan B Trẻ từ 2 tháng đến tròn 2 tuổi Đăng ký tiêm
12 Pentaxim (Pháp) phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và các bệnh viêm phổi, viêm màng não mủ do Hib Trẻ từ 2 tháng đến tròn 2 tuổi Đăng ký tiêm
13 Adacel (Mỹ) phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván Trẻ từ 4 tuổi trở lên, người lớn đến 64 tuổi Đăng ký tiêm
14 Boostrix (Bỉ) phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván Trẻ từ 4 tuổi trở lên, người lớn và người già Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng viêm não Nhật Bản

Viêm não Nhật Bản là nguyên nhân hàng đầu gây viêm não do virus ở các quốc gia châu Á, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 30% ở người có triệu chứng bệnh. Trong số những người sống sót, có khoảng 20 - 30% người bị di chứng vĩnh viễn về nhận thức, hành vi hoặc thần kinh như co giật, mất thính lực, thị lực, các vấn đề về lời nói, ngôn ngữ, trí nhớ và giao tiếp.

Tiêm vắc xin phòng viêm não Nhật Bản là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, với hiệu lực bảo vệ lên đến 95% ít nhất trong vòng 5 năm sau tiêm chủng.

15 Imojev (Nhật Bản) Trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn Đăng ký tiêm
16 Jevax (Việt Nam) Trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn Đăng ký tiêm
17 Jeev (Ấn Độ) Trẻ từ tròn 12 tháng tuổi đến người lớn 49 tuổi Đăng ký tiêm

Vắc xin viêm màng não do não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu có thể gây tử vong trong 24 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Khoảng 10 - 15% những người mắc bệnh não mô cầu tử vong khi nhiễm bệnh và khoảng ⅕ người sẽ bị tàn tật vĩnh viễn nếu sống sót.

Theo thống kê có 5 - 25% số người mang vi khuẩn não mô cầu ở phía sau mũi và họng mà không biểu hiện bất kỳ bệnh tật hay triệu chứng nào. Thông thường, vi khuẩn não mô cầu thường xuất hiện cao điểm vào mùa đông và mùa xuân, đặc biệt là khi tiết trời lạnh, ẩm ướt.

Tiêm chủng là giải pháp hiệu quả và an toàn phòng bệnh do não mô cầu gây ra với hiệu quả phòng bệnh lên đến 97%.

18 Bexsero (Ý) phòng ngừa viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi do não mô cầu nhóm B Trẻ từ 2 tháng tuổi và người lớn Đăng ký tiêm
19 VA-Mengoc-BC (Cuba) phòng bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi do não mô cầu nhóm B,C Trẻ từ 6 tháng tuổi và người lớn Đăng ký tiêm
20 Menactra (Mỹ) phòng bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi do não mô cầu nhóm A,C,Y,W-135 Trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn Đăng ký tiêm
21 MenQuadfi (Mỹ) phòng bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi do não mô cầu nhóm A,C,Y,W-135 Trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn. Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng thủy đậu

Thủy đậu điển hình bởi triệu chứng phát ban ngứa giống như mụn nước ngoài, kéo dài khoảng 4 - 7 ngày. Tuy nhiên, nhiều trường hợp trở nặng, có nguy cơ dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng da và mô mềm ở trẻ em, nhiễm trùng phổi, nhiễm trùng máu... Theo nghiên cứu, thủy đậu thường bùng phát mạnh vào mùa đông lạnh.

22 Varilrix (Bỉ) Trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn Đăng ký tiêm
23 Varivax (Mỹ) Trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn Đăng ký tiêm
24 Varicella (Hàn Quốc) Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng zona thần kinh

Zona thần kinh đặc trưng bởi các nốt ban đỏ, mụn nước chứa dịch trong suốt, gây ngứa rát, nóng ran tại vị trí phát ban. Bệnh thường gây ảnh hưởng ở người lớn tuổi, người suy giảm miễn dịch và nguy cơ cao bùng phát biến chứng đau dây thần kinh, gây đau đớn dữ dội.

Mặc dù không có nghiên cứu nào chỉ ra bệnh zona thần kinh sẽ bùng phát vào mùa lạnh nhưng biến chứng đau thần kinh sau zona có thể sẽ trở nên trầm trọng khi nhiệt độ giảm sâu. Do đó cần chủ động phòng bệnh bằng việc tiêm vắc xin phòng bệnh.

Vắc xin Shingrix (Bỉ) có hiệu quả phòng nguy cơ mắc bệnh zona thần kinh lên đến 97% ở người từ 50 tuổi và 70 - 87% ở người 18 tuổi trở lên có tình trạng suy giảm miễn dịch, đồng thời giảm 88% biến chứng đau dây thần kinh sau zona.

25

Shingrix (Bỉ) Người từ 50 tuổi và người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết đã tăng gấp 30 lần trong 50 năm qua, ước tính có đến 50 - 100 triệu ca sốt xuất huyết mỗi năm tại hơn 100 quốc gia đang lưu hành dịch bệnh, gây bệnh cho gần một nửa dân số thế giới. Tại Việt Nam, sốt xuất huyết không còn bùng phát theo chu kỳ mà lưu hành quanh năm, đạt đỉnh trong những tháng mưa nhiều, mưa rải rác, thuận tiện cho tác nhân gây bệnh là muỗi vằn sinh sôi và phát triển.

26

Qdenga (Đức) Trẻ em từ 4 tuổi và người lớn Đăng ký tiêm

Vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus

Rotavirus là tác nhân phổ biến gây tiêu chảy cấp ở trẻ em, chiếm khoảng 39% trong tổng số tiêu chảy nặng và hơn 600.000 ca tử vong trên toàn thế giới mỗi năm. Đặc biệt, Rotavirus thường đạt đỉnh vào thời tiết lạnh, tỷ lệ càng tăng khi không khí khô. Theo dữ liệu cho thấy, cứ mỗi lần nhiệt độ tăng 1 độ C thì tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy liên quan đến Rotavirus sẽ giảm 4 - 10% ở khu vực nhiệt đới. Ở vùng ôn đới, người ta thấy rằng Rotavirus thường xuyên xảy ra trong những tháng thời tiết mát mẻ.

27 Rotarix (Bỉ) Trẻ từ 6 tuần tuổi đến trước 24 tuần tuổi Đăng ký tiêm
28 Rotateq (Mỹ) Trẻ từ 6 tuần tuổi đến trước 32 tuần tuổi Đăng ký tiêm
29 Rotavin (Việt Nam) Trẻ từ 6 tuần tuổi đến trước 6 tháng tuổi Đăng ký tiêm

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị tiêm chủng dịch vụ An toàn - Uy tín - Chất lượng tại Việt Nam với hàng trăm trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, cung cấp danh mục vắc xin đa dạng gần 50 loại vắc xin quan trọng, phòng ngừa 50 bệnh truyền nhiễm cho trẻ em và người lớn. Tất cả vắc xin tại VNVC đều được nhập khẩu chính hãng từ các nhà sản xuất vắc xin hàng đầu thế giới, được bảo quản trong hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) và hệ thống kho lạnh quy mô lớn, hiện đại, đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế.

Bên cạnh đó, VNVC còn sở hữu đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng, nhân viên y tế dày dặn kinh nghiệm, chuyên môn giỏi, 100% có chứng chỉ an toàn tiêm chủng theo quy định của Bộ Y tế cùng kỹ năng tiêm nhẹ nhàng, êm ái. Đồng thời, Khách hàng đến tiêm đều được khám sàng lọc kỹ lưỡng, khai thác tiền sử bệnh và lịch sử tiêm chủng chi tiết, để xác định loại vắc xin phù hợp nhất đến mỗi Khách hàng.

kho lạnh đạt chuẩn gsp bảo quản vắc xin
VNVC sở hữu kho lạnh quy mô lớn, đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế

Ngoài ra, VNVC còn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khang trang, trang thiết bị hiện đại, với đầy đủ phòng chức năng bao gồm phòng khám, phòng tiêm, khu vực chăm sóc sức khỏe sau tiêm, phòng xử trí phản ứng sau tiêm với đầy đủ trang thiết bị y tế cần thiết, phòng cho bé bú, phòng thay bỉm/tã, khu vui chơi sinh động, phòng cho mẹ và bé, khu vệ sinh riêng cho trẻ em… cùng nhiều tiện ích cao cấp hoàn toàn miễn phí khác như wifi tốc độ cao, nước uống, bỉm/tã, hỗ trợ hoặc miễn phí gửi xe.

Đặc biệt, giá tiêm chủng tại VNVC là mức giá tốt và hợp lý, cam kết luôn bình ổn kể cả khi khan hiếm. Ngoài ra, VNVC còn nỗ lực triển khai nhiều chính sách hỗ trợ tài chính tiêm chủng thông minh, “tiêm vắc xin trước, trả chi phí sau” 0% lãi suất, hỗ trợ chia nhỏ chi phí mua Gói vắc xin thành nhiều lần thanh toán, nhiều chương trình ưu đãi giá tiêm vắc xin lẻ và vô vàn phần quà hấp dẫn khác như vali, balo chống gù, thú bông, balo học sinh, áo mưa, nón bảo hiểm, túi giữ nhiệt…

Bên cạnh việc tiêm vắc xin phòng bệnh, tất cả mọi người, kể cả những người đang khỏe mạnh cũng cần hết sức thận trọng và quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe của bản thân và người thân trong gia đình. Các chuyên gia khuyến cáo, người dân cần giữ ấm cơ thể, đặc biệt là phần ngực và cổ, đồng thời thực hiện chế độ dinh dưỡng cân bằng, rèn luyện thể dục thể thao, ngủ đủ và sâu giấc, góp phần tăng cường sức đề kháng và củng cố hệ miễn dịch.

Đối với người cao tuổi và người có bệnh nền như tim mạch, huyết áp... cần thận trọng khi ra ngoài trong thời tiết giá rét vì nguy cơ đột quỵ rất cao. Khi có dấu hiệu sức khỏe bất thường, cần thăm khám bác sĩ để được can thiệp điều trị phù hợp, không nên tự ý dùng thuốc khi chưa có sự chỉ dẫn của bác sĩ. Đồng thời, nên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện kịp thời các dấu hiệu chuyển biến bệnh bất thường.

Mùa lạnh được ví như là “mùa của đột quỵ”, “mùa của bệnh hô hấp”, tạo thách thức lớn đối với sức khỏe con người. Chính vì vậy, bản thân mỗi người cần nâng cao ý thức chăm sóc bản thân, thay đổi những thói quen xấu, góp phần kiến tạo sức khỏe vững mạnh vượt qua mùa đông lạnh một cách an toàn và mạnh khỏe.

09:09 07/07/2025
Share Facebook Share Twitter Share Pinterest
Nguồn tham khảo
  1. Shaw, P. D., & Bach, J. L. (2021). Temperature dependent viral tropism: understanding viral seasonality and pathogenicity as applied to the avoidance and treatment of endemic viral respiratory illnesses. PMC Home. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8209954/
  2. CDC. (2024, July 15). About Measles. Centers for Disease Control and Prevention. https://www.cdc.gov/measles/about/index.html
  3. CDC. (2024, October 23). Whooping Cough Is on the Rise, Returning to Pre-Pandemic Trends. National Center for Immunization and Respiratory Diseases. https://www.cdc.gov/ncird/whats-new/cases-of-whooping-cough-on-the-rise.html

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ