Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa *
Não úng thủy là một trong những dị tật của ống thần kinh, phần lớn do bẩm sinh. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, sẽ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống sau này của trẻ.
Não úng thủy (tên tiếng Anh là Hydrocephalus) được định nghĩa là một tình trạng bệnh lý của hệ thần kinh trung ương, là kết quả của sự gián đoạn, mất cân bằng giữa sự hình thành, lưu thông dòng chảy hoặc hấp thu dịch não-tủy. Nói cách khác, đó là tình trạng tích tụ quá nhiều dịch não tủy trong não thất do rối loạn các quá trình sản xuất, lưu thông và hấp thụ.
Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, bình thường trong hộp sọ có hệ thống các bể chứa dịch gọi là não thất, chất dịch lưu thông từ trên não xuống thắt lưng, tự tiết ra rồi hấp thu lại.
Dịch não tủy là chất lỏng trong suốt bao quanh não và tủy sống, có vai trò cung cấp dưỡng chất cho não, bảo vệ hệ thần kinh trung ương (não bộ và tủy sống) trước các sang chấn cơ học, điều chỉnh thay đổi áp suất trong não.
Não úng thủy là tình trạng các não thất to hơn bình thường do tăng tiết nhiều hay do hấp thụ ít hay do tắc nghẽn lưu thông của chất dịch. Sự dư thừa này làm cho đầu của trẻ ngày càng to dần và khiến nhu mô não bị tổn thương.
Não úng thủy có thể từ từ hay rất nhanh, có thể bẩm sinh, hay do di chứng của viêm màng não hay xuất huyết não. Đây là một trong những bệnh lý phức tạp ở trẻ em, nếu không được phát hiện và điều trị sớm thì bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khoẻ, sự phát triển bình thường của trẻ.
Não úng thủy xảy ra chủ yếu ở trẻ em và người lớn trên 60 tuổi, tuy nhiên những người trẻ hơn cũng có nguy cơ mắc bệnh này. Theo Viện Quốc gia về Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ (NINDS), ước tính cứ 1.000 trẻ sinh ra thì có 1 đến 2 trẻ mắc tình trạng này.
Căn nguyên gây bệnh não úng thủy rất đa dạng, thường xếp thành hai nhóm căn nguyên chính là: bẩm sinh hoặc mắc phải. Tuy nhiên mỗi căn nguyên lại có các mức độ tổn thương não khác nhau, hình ảnh lâm sàng cũng khác nhau và chính những điều này gây ra rất nhiều khó khăn cho việc lựa chọn phương pháp can thiệp điều trị cũng như tiên lượng bệnh.
Não úng thủy bẩm sinh: là những trường hợp não úng thủy có căn nguyên bẩm sinh nhưng cũng có thể do mắc phải xảy ra trong thời kỳ bào thai hoặc tháng đầu tiên của trẻ cuộc sống ngoài tử cung, trong đó bao gồm các căn nguyên như: hẹp cống não, thoát vị màng não-tủy. Dị tật Arnold-Chiari loại II, hội chứng Dandy-Walker, nang dịch bẩm sinh, hội chứng Bicker-Adams, chảy máu não thất ở trẻ đẻ non, nhiễm khuẩn bẩm sinh, nhiễm Toxoplasma bẩm sinh, nhiễm virus đại cự bào bẩm sinh (Cytomegalovius-CMV)…
Cụ thể các trường hợp này được mô tả như sau:
Não úng thủy mắc phải: ngoài tình trạng bẩm sinh, cũng có những trẻ sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh nhưng sau đó lại phát triển bệnh não úng thủy. Não úng thủy mắc phải là những trường hợp não úng thủy thứ phát xảy ra sau một bệnh nhiễm khuẩn thần kinh trung ương, viêm màng não, u não, chấn thương đầu, chảy máu trong sọ…
Cụ thể các trường hợp này được mô tả như sau:
Biểu hiện lâm sàng của não úng thủy thay đổi rất khác nhau tùy từng trường hợp và phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: tuổi mắc bệnh, bản chất của thương tổn gây nên sự tắc nghẽn lưu thông dịch não-tủy, thời gian mắc bệnh và tốc độ tăng áp lực trong sọ.
Bình thường vòng đầu của bé trai lúc sinh là 37-38 cm, lúc 6 tháng tuổi là 42-45 cm; bé gái lúc sinh là 35-38 cm, lúc 6 tháng là 41-44cm. Trung bình mỗi tháng, vòng đầu của trẻ to ra chừng 1cm, nếu thấy to ra 2-3 cm là não úng thủy. Đầu to làm biến dạng, không cân đối với thân, trán dô ra, thóp rộng, các khe khớp của xương sọ giãn ra, mắt nhìn xuống.
Tuy nhiên theo bác sĩ Bạch Thị Chính, nhiều trẻ nhìn thấy đầu to hơn bình thường cũng không chắc là não úng thủy, thấy thóp rộng cũng không chắc, tình cờ siêu âm (trong bào thai hay khi đã lớn) thấy giãn não thất cũng không chắc. Chính vì thế, khi thấy đầu to, thóp rộng, siêu âm tình cờ thấy giãn não thất nhưng bé vẫn lanh lẹ, thì phụ huynh bình tĩnh theo dõi vòng đầu và tốc độ tăng của vòng đầu. Sẽ nghi ngờ não úng thủy khi đầu vòng đầu to nhanh, các thóp giãn rộng, đôi khi mắt hơi lồi nhẹ và trợn ngược.
Não úng thủy có thể gây tổn thương não vĩnh viễn nhưng nếu phát hiện sớm và hiện nay phẫu thuật tốt và có hiệu quả, vì vậy điều quan trọng là phải nhận biết sớm các triệu chứng của bệnh để kịp thời điều trị đúng cách. Bệnh tuy phổ biến hơn ở trẻ em, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến nhiều đối tượng ở mọi lứa tuổi. Tùy theo từng độ tuổi và từng người mà bệnh có những biểu hiện khác nhau:
Các dấu hiệu ban đầu của não úng thủy ở trẻ sơ sinh bao gồm:
Triệu chứng ảnh hưởng đến trẻ mới biết đi và trẻ lớn
Các triệu chứng ở thanh niên và người lớn tuổi bao gồm:
Kích thước lớn bất thường của vòng đầu là dấu hiệu của não úng thủy
Não úng thủy ở trẻ em nếu không được can thiệp điều trị kịp thời sẽ gây tử vong và tàn phế.
Não úng thủy làm tổn thương trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương nên sẽ để lại nhiều biến chứng trầm trọng nếu không điều trị sớm và đúng cách. Các di chứng thường gặp nhất là viêm màng não mủ, mù, điếc, liệt, chậm phát triển và động kinh.
Hiện nay, bệnh có thể được phát hiện ngay khi trẻ còn trong bụng mẹ với trợ giúp của siêu âm, và sau khi ra đời siêu âm não là phương tiện rất hữu hiệu giúp tầm soát bệnh lý này.
Nếu bạn nghi ngờ trẻ mắc não úng thủy, nên đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị sớm nhất. Để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ tiến hành các bước:
Kiểm tra sức khỏe: Bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe để tìm ra các dấu hiệu và triệu chứng bệnh. Ở trẻ em, các bác sĩ kiểm tra mắt bị trũng sâu, phản xạ chậm, thóp phồng và vòng đầu lớn hơn bình thường so với tuổi của trẻ.
Chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ: Tiêu chuẩn chính để chẩn đoán bệnh não úng thủy trên phim chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ sọ não, đánh giá kích thước não thất và các tổn thương cấu trúc khác.
Siêu âm: Bác sĩ cũng có thể sử dụng siêu âm để xem xét kỹ hơn não. Các bài kiểm tra này sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh của não. Loại siêu âm này chỉ có thể được thực hiện ở những trẻ mà thóp (điểm mềm) vẫn còn mở.
Xét nghiệm:
Não úng thủy có thể gây tử vong nếu không được điều trị. Tuy nhiên, điều trị có thể không đảo ngược tổn thương não đã xảy ra, mà chỉ ngăn chặn tổn thương não thêm. Không có thuốc nào có thể chữa được bệnh này, cách duy nhất để điều trị bệnh là phẫu thuật, các bác sĩ sẽ chỉ định một số loại phẫu thuật sau:
Các chuyên gia khuyến cáo, nếu trẻ bị não úng thủy được phẫu thuật trước 6 tháng tuổi thì kết quả rất khả quan: đầu trẻ không bị to do ứ nước và trí tuệ của trẻ phát triển bình thường. Đây được coi là “thời gian vàng” đối với trẻ không may mắc bệnh. Rất nhiều trẻ bị não úng thủy sau khi phẫu thuật có thể đến trường và học tập như các trẻ bình thường khác. Tuy nhiên, nếu để quá thời gian này hoặc trẻ không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể để lại nhiều biến chứng khó phục hồi.
Để giảm thiểu nguy cơ trẻ sinh ra mắc não úng thủy, các bà mẹ cần chủ động phòng ngừa bằng các biện pháp sau:
Mặc dù các biến chứng của não úng thủy là trầm trọng tuy nhiên nếu được phát hiện sớm và điều trị thích hợp sẽ mang lại kết quả tốt. Rất nhiều trường hợp não úng thủy có thể chữa lành. Trẻ có thể đến trường và học tập như các trẻ bình thường khác. Cho đến hiện tại vẫn chưa có loại thuốc nào chữa khỏi hoàn toàn căn bệnh này mà chỉ là hỗ trợ điều trị mà thôi. Hầu hết các trường hợp cần tới sự giúp đỡ của các bác sĩ ngoại khoa, và kết quả phẫu thuật phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm phát hiện bệnh, thời điểm phẫu thuật và các triệu chứng lâm sàng trước khi phẫu thuật.
Là trung tâm tiêm chủng quy mô và hiện đại lớn nhất cả nước, với nhiều ưu điểm vượt trội cùng vô vàn tiện ích nổi bật, VNVC đang trở thành “địa chỉ vàng” được hàng triệu Bố Mẹ tin tưởng lựa chọn bởi các điều dưới đây:
Viêm gan B là căn bệnh “nhiễm trùng thầm lặng” gây ra gánh nặng vô cùng lớn trên toàn cầu. Ước tính hiện nay có đến 300...
Xem ThêmBệnh bạch hầu là bệnh nhiễm trùng cấp tính ở cổ họng và đường hô hấp trên (mũi, xoang cạnh mũi, đường mũi và hầu họng). Tác...
Xem ThêmBệnh thủy đậu (tiếng anh là chickenpox) hay còn được gọi là trái rạ, phỏng dạ, thường xảy ra ở người lớn và cả trẻ em. Nếu...
Xem ThêmNhiễm trùng máu không phải là bệnh nhưng nó được xem là tình trạng nguy kịch. Mặc dù có những tiến bộ đáng kể trong y học...
Xem ThêmHội chứng Progeria bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là “lão hóa sớm”. Đây là một hội chứng hiếm gặp khiến những đứa trẻ mắc...
Xem ThêmVacxin cúm Gc Flu cung cấp sự bảo vệ tốt nhất cho cơ thể chống lại các chủng cúm mùa, đồng thời còn kích hoạt hệ miễn...
Xem Thêm