Những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ em mà cha mẹ cần biết

Hiện nước ta đã có hơn 50 loại vắc xin phòng hơn 40 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Trong khi đó, Tiêm chủng mở rộng mới chỉ hỗ trợ miễn phí cho người dân 10 loại vắc xin cơ bản phòng các bệnh nguy hiểm phổ biến như: lao, sởi, bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm não Nhật Bản, các bệnh do Hib, Rubella. Vậy, những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ bên cạnh các loại vắc xin trong chương trình Tiêm chủng mở rộng gồm những loại nào? Khi tiêm phòng các mũi dịch vụ cho trẻ cần lưu ý những điều gì?

Vì sao cần các mũi tiêm dịch vụ cho bé?

Tại Việt Nam, trong nhiều năm qua, chương trình Tiêm chủng mở rộng miễn phí của Quốc gia (TCMR) đã giúp hàng triệu trẻ em được tiêm vắc xin phòng các loại bệnh nguy hiểm. Tuy nhiên, với nguồn lực có hạn, chương trình chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêm chủng vắc xin phòng nhiều loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở trẻ em và người lớn.

Hiện nay, nước ta đã có hơn 50 loại vắc xin phòng bệnh truyền nhiễm, trong khi đó, TCMR chỉ hỗ trợ miễn phí cho trẻ từ 0-18 tháng tuổi 10 loại vắc xin cơ bản nhất phòng các bệnh truyền nhiễm bao gồm: lao, sởi, bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm não Nhật Bản, các bệnh do Hib, Rubella.

Chưa kể nhiều loại vắc xin thế hệ mới đã được nghiên cứu phát triển, đổi mới công nghệ để nâng cao hiệu quả phòng bệnh, giảm thiểu phản ứng sau tiêm, kéo dài thời gian hiệu lực mà chương trình TCMR chưa có. Đó là lý do vì sao người dân cần bổ sung thêm các mũi tiêm dịch vụ cho bé, bên cạnh các mũi tiêm sẵn có trong TCMR.

Bên cạnh đó, tiêm chủng dịch vụ hiện phục vụ cho mọi đối tượng gồm trẻ em, người già, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền,.... Trong khi đó tiêm chủng mở rộng chỉ dành cho một số đối tượng nhất định như trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, những đối tượng có sức đề kháng kém. Lịch tiêm chủng dịch vụ được cá nhân hóa phù hợp độ tuổi, lịch sử tiêm phòng của mỗi người và linh động thời gian tiêm chủng, không phải tuân thủ theo lịch trình của cơ sở y tế công đưa ra như trong TCMR.

Ngoài ra, nhiều đơn vị tiêm chủng dịch vụ lớn chú trọng vào việc đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, khang trang, nhiều tiện ích kèm theo như: miễn phí khám sàng lọc, miễn phí sổ tiêm, đặt lịch tiêm chủng dễ dàng bằng nhiều cách, nhắc hẹn mỗi khi đến lịch tiêm, khu vui chơi cho trẻ em, tiện ích miễn phí như giữ xe, miễn phí bỉm tã, miễn phí nước uống sạch, miễn phí chăm sóc sau tiêm…

Đội ngũ nhân viên y tế và chăm sóc khách hàng được đào tạo bài bản, quy trình tiêm chủng an toàn được kiểm soát nghiêm ngặt và nhiều chương trình ưu đãi để nhiều người dân được tiếp cận với vắc xin.

Những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ em

1. Vắc xin phòng bệnh sởi - quai bị - rubella (MMR)

Sởi, quai bị và rubella là 3 căn bệnh có khả năng lây lan mạnh qua đường hô hấp nếu chưa có kháng thể phòng bệnh. Không chỉ có khả năng lây lan nhanh, những căn bệnh này còn có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng người bệnh, đặc biệt thai phụ mắc sởi có khả năng sinh non, thai lưu, con dị tật bẩm sinh.

• Bệnh sởi: gây triệu chứng bao gồm phát ban toàn thân, ho khan kéo dài, sốt, chảy nước mũi, sưng mí mắt,... Bệnh sởi có thể dẫn đến biến chứng viêm phổi, tổn thương não, động kinh và thậm chí là tử vong.
• Bệnh quai bị: người bệnh sưng đau mang tai, đau nhức cơ, đau đầu, khó nhai, sốt,... Bệnh có thể dẫn đến viêm màng não, điếc, sưng tinh hoàn, buồng trứng, dẫn đến vô sinh ở cả nam và nữ.
• Bệnh rubella: triệu chứng phát ban toàn thân, sốt nhẹ, viêm khớp. Phụ nữ mang thai nhiễm rubella, trẻ sinh ra có thể mắc rubella bẩm sinh, chậm phát triển trí tuệ và dị tật thần kinh.

Hai loại vắc xin kết hợp được sử dụng phổ biến trong tiêm chủng dịch vụ hiện nay bao gồm:

1.1. Vắc xin MMR II (Mỹ)

Là vắc xin sống giảm độc lực, được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới Merck Sharp and Dohme (Mỹ). Vắc xin MMR-II phòng Sởi – Quai bị – Rubella dành cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người  lớn.

Trẻ từ 12 tháng tuổi đến dưới 7 tuổi (chưa tiêm Sởi đơn hay MMR II) có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 3 tháng sau mũi 1 (ưu tiên) hoặc hẹn mũi 2 lúc 4-6 tuổi

Trẻ từ 7 tuổi và người lớn có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1

1.2. Vắc xin Priorix (Ý)

Được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn dược phẩm Glaxosmithkline (GSK) – Bỉ, được chỉ định tiêm chủng cho trẻ em từ 9 tháng tuổi và người lớn.

Trẻ em từ 9 tháng tuổi đến dưới 12 tháng tuổi

Phác đồ 3 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 là 3 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 là 3 năm hoặc hẹn lúc 4-6 tuổi

Trẻ em từ 12 tháng tuổi đến dưới 7 tuổi

Phác đồ 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 là 3 tháng

Trẻ em từ 7 tuổi và người lớn

 Phác đồ 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 là 1 tháng
• Khi có dịch: Khuyến cáo tiêm mũi 3, cách mũi 2 tối thiểu 1 tháng

1.3. Vắc xin ProQuad (Mỹ)

Nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn Merck & Co. (Hoa Kỳ) được chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn phòng bệnh Sởi - Quai bị - Rubella - Thủy đậu.

Trẻ từ 9 tháng tới dưới 12 tháng tuổi: Có thể chỉ định vắc xin ProQuad theo khuyến cáo chính thức hoặc khi sự bảo vệ sớm được xem là cần thiết. Dữ liệu về tính sinh miễn dịch và tính an toàn cho thấy có thể sử dụng ProQuad cho nhóm tuổi này, lịch tiêm: 2 mũi cách nhau 3 tháng

Khuyến cáo tiêm nhắc: Có thể tiêm nhắc thêm một mũi sau mũi 2 khoảng 3 năm hoặc khi trẻ từ 4-6 tuổi để củng cố miễn dịch lâu dài.

Trẻ từ 12 tháng tuổi đến 12 tuổi:

• Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
  Mũi 2: Cách ít nhất 3 tháng sau mũi 1

Trẻ từ tròn 13 tuổi trở lên và người lớn: 2 mũi cách nhau tối thiểu 1 tháng

2. Vắc xin phòng bệnh thủy đậu

Một số quốc gia trên thế giới đã đưa vắc xin thủy đậu vào TCMR, nên tỷ lệ bao phủ vắc xin cao, tỷ lệ ca bệnh thủy đậu được ghi nhận thấp. Vắc xin phòng bệnh thủy đậu hiện chưa được đưa vào chương trình TCMR tại Việt Nam.

Vắc xin thủy đậu cần được tiêm đủ 2 mũi để phát huy đầy đủ hiệu quả phòng bệnh, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như: bội nhiễm da, viêm gan, viêm phổi, viêm thận, nhiễm khuẩn huyết,... Trẻ nhỏ, người lớn tuổi, người có bệnh nền và thai phụ khi mắc thủy đậu có nguy cơ diễn biến trầm trọng. Đặc biệt, phụ nữ có thai mắc thủy đậu trong 3 tháng đầu thai kỳ có thể bị sảy thai, trẻ sinh ra mắc dị tật bẩm sinh như bại não, đầu nhỏ.

Vắc xin phòng thủy đậu trong tiêm chủng dịch vụ gồm 3 loại: Varivax (Mỹ), Varicella (Hàn Quốc), Varilrix (Bỉ).

2.1. Varivax (Mỹ)

Là một trong những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ, vắc xin Varivax là vắc xin sống giảm độc lực, dành cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên. Vắc xin Varivax được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn Merck Sharp and Dohme (MSD - Mỹ).

Trẻ từ 12 tháng đến 12 tuổi có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 3 tháng sau mũi 1 (ưu tiên) hoặc hẹn mũi 2 lúc 4-6 tuổi

Trẻ từ 13 tuổi trở lên và người lớn có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 01 tháng

2.2. Varicella (Hàn Quốc)

Là vắc xin sống giảm độc lực, cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn.

Trẻ từ 12 tháng đến 12 tuổi có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 3 tháng sau mũi 1 (ưu tiên) hoặc hẹn mũi 2 lúc 4-6 tuổi

Trẻ từ từ 13 tuổi trở lên và người lớn có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 01 tháng

2.3. Varilrix (Bỉ)

Là vắc xin sống giảm độc lực, được chỉ định cho trẻ từ 9 tháng tuổi cho đến người lớn. Vắc xin Varilrix được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn Glaxosmithkline (GSK) – Bỉ.

Trẻ từ 09 tháng đến 12 tuổi có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 3 tháng sau mũi 1

Trẻ từ 13 tuổi trở lên và người lớn có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 1 tháng

3. Vắc xin phòng viêm gan A, viêm gan AB

Vắc xin phòng viêm gan A, AB hiện chưa có trong chương trình TCMR. Tuy ít phổ biến bằng viêm gan B, nhưng viêm gan A lại là bệnh truyền nhiễm có khả năng gây thành dịch với chiều hướng xảy ra theo chu kỳ. Bệnh thường xuất hiện ở lứa tuổi tiểu học và vị thành niên, với các triệu chứng như mệt mỏi kéo dài, chán ăn, đau bụng, nước tiểu sẫm màu, vàng da. Tuy viêm gan A ít khi để lại các di chứng trầm trọng như xơ gan, ung thư gan, nhưng vẫn có nguy cơ dẫn đến các biến chứng như suy gan, đau khớp, rối loạn thận, tụy và máu…

Hai loại vắc xin phòng viêm gan A trong tiêm chủng dịch vụ bao gồm: Havax (Việt Nam) và Avaxim 80U (Pháp). Vắc xin phòng viêm gan A+B Twinrix do hãng dược phẩm và chế phẩm sinh học Glaxosmithkline (GSK) – Bỉ sản xuất.

3.1. Vắc xin viêm gan A+B Twinrix (Bỉ)

Vắc xin được chỉ định cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn.

Trẻ từ 12 tháng – dưới 16 tuổi có lịch tiêm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 6 tháng sau mũi 1

Người từ 16 tuổi trở lên có lịch tiêm 3 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1
• Mũi 3: 6 tháng sau mũi 1

3.2. Vắc xin phòng viêm gan A Havax (Việt Nam)

Vắc xin Havax được khuyến cáo chủng ngừa cho trẻ từ 24 tháng tuổi đến dưới 18 tuổi, đặc biệt cho đối tượng có nguy cơ phơi nhiễm virus cao như nhân viên y tế, nhân viên xử lý nước thải, người du lịch đến những vùng có dịch,…

Lịch tiêm bao gồm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 6 tháng sau mũi 1

3.3. Vắc xin phòng viêm gan A Avaxim 80U (Pháp)

Vắc xin Avaxim 80U do Sanofi Pasteur (Pháp) sản xuất, dành cho trẻ từ 12 tháng đến dưới 16 tuổi.

Lịch tiêm gồm 2 mũi

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 6 tháng sau mũi 1

4. Vắc xin phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu là bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm, có thể gây tử vong chỉ trong 24 giờ từ khi phát bệnh hoặc gây di chứng tàn phế suốt đời. Tỷ lệ tử vong do bệnh có thể lên đến 50% nếu không được điều trị. Ngay cả khi điều trị kịp thời và tích cực, bệnh vẫn có tỷ lệ tử vong lên đến 15%. 20% bệnh nhân sống sót sau bệnh lý não mô cầu xâm lấn có các di chứng về thế chất và tinh thần như cắt cụt chi, mù lòa, điếc, rối loạn tâm lý, thiểu năng trí tuệ...

Hiện nay, có 13 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh, trong có 6 nhóm huyết thanh thường gặp và nguy hiểm nhất là: A, B, C, Y ,W-135, X. Tại Việt Nam, đã có vắc xin phòng ngừa cho 5 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh não mô cầu xâm lấn nguy hiểm là A,B,C,Y,W-135. Bệnh phổ biến ở lứa tuổi học đường. Có đến 60% trường hợp viêm màng não do não mô cầu là trẻ từ 3 tháng đến 5 tuổi. Các trường hợp còn lại ở thanh thiếu niên, thanh niên và người trưởng thành.

Vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu luôn nằm trong danh sách những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ, với 3 loại vắc xin bao gồm:

4.1. Vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm B: Bexsero (Ý)

Vắc xin Bexsero (tái tổ hợp, hấp phụ) do hãng dược phẩm GSK sản xuất, được chỉ định chủng ngừa cho trẻ và người lớn từ 2 tháng tuổi đến 50 tuổi, với hiệu quả lên đến 94% phòng viêm màng não do não mô cầu khuẩn nhóm B.

Đối với người khỏe mạnh

Trẻ từ 2 tháng tuổi đến < 6 tháng tuổi có lịch tiêm 2 mũi cơ bản:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng

Mũi nhắc được khuyến cáo tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và cách mũi 2 tối thiểu 6 tháng.

Trẻ từ tròn 6 tháng đến dưới 12 tháng tuổi có lịch tiêm 2 mũi cơ bản:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng

Mũi nhắc được khuyến cáo tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và cách mũi 2 tối thiểu 2 tháng.

Trẻ từ tròn 1 tuổi đến dưới 2 tuổi có lịch tiêm 2 mũi cơ bản:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng

Mũi nhắc được khuyến cáo cách mũi 2 tối thiểu 12 tháng.

Trẻ từ tròn 2 tuổi đến 50 tuổi có lịch tiêm 2 mũi cơ bản:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 1 tháng

4.2. Vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm A, C, Y, W

Vắc xin Menactra (Mỹ) được sản xuất bởi Sanofi Pasteur. Vắc xin chỉ định cho trẻ từ 9 tháng đến 55 tuổi (trước sinh nhật lần thứ 56) phòng bệnh viêm màng não mô cầu ACYW do các nhóm huyết thanh A,C,Y, W-135 gây ra.

Đối với người khỏe mạnh

Trẻ từ 9 tháng đến dưới 24 tháng: 2 liều cách nhau ít nhất 3 tháng

• 2 mũi cơ bản cách nhau ít nhất 3 tháng
• Mũi tiêm nhắc: cho Khách hàng từ 15 đến < 56 tuổi

Trẻ em từ 2 tuổi đến 55 tuổi (trước sinh nhật lần thứ 56):

• Mũi 1: lần đầu tiên
• Mũi 2 (mũi nhắc): cách mũi 1 ít nhất 4 năm (cho người từ 15 đến 55 tuổi)

Đối với người có nguy cơ mắc viêm màng não do não mô cầu

Trẻ dưới 7 tuổi:

• 2 mũi cơ bản cách nhau ít nhất 2 tháng
• Tiêm 1 mũi nhắc sau mũi cơ bản cuối cùng ít nhất 3 năm
• Sau đó mỗi 5 năm

Người tròn 7 tuổi trở lên và người lớn:

• 2 mũi cơ bản cách nhau ít nhất 2 tháng
• Sau đó mỗi 5 năm

4.3. Vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm B, C

Vắc xin VA-Mengoc-BC (Cuba) được sản xuất bởi hãng dược Finlay Institute (Cu Ba), chỉ định tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn đến 45 tuổi. Vắc xin VA-Mengoc-BC có lịch tiêm 2 mũi cách nhau 45 ngày.

5. Vắc xin phòng bệnh Rotavirus

Cứ 2 trẻ nhập viện do tiêu chảy thì có 1 trẻ tiêu chảy cấp do Rotavirus. Tỷ lệ trên cho thấy sự phổ biến của tiêu chảy cấp do Rotavirus ở trẻ nhỏ. Trước khi có vắc xin phòng ngừa, mỗi năm,  tiêu chảy cấp do Rotavirus khiến 400.000 trẻ mắc bệnh, 200.000 trẻ nhập viện trong tình trạng nặng, trong đó có 20-60 trẻ tử vong. Từ khi có vắc xin, tỷ lệ nhập viện tiêu chảy cấp do Rotavirus ở trẻ nhỏ giảm đi đáng kể. Vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus cũng nằm trong danh sách những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ nhỏ.

Các loại vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus tại Việt Nam bao gồm:

5.1. Vắc xin Rotateq (Mỹ)

Là vắc xin sống giảm độc lực do MSD – Mỹ nghiên cứu sản xuất. Vắc xin Rotateq được chỉ định cho trẻ từ 6 tuần tuổi, với lịch uống cụ thể như sau:

Uống 3 liều, các liều cách nhau tối thiểu 4 tuần:

• Liều đầu tiên khi trẻ được 6 tuần đến tròn 12 tuần tuổi.
• Cần hoàn thành phác đồ muộn nhất đến trước 32 tuần.

5.2. Vắc xin Rotarix (Bỉ)

Là vắc xin sống, giảm độc lực do GlaxoSmithKline (GSK - Bỉ) sản xuất, chỉ định cho trẻ từ 6 tuần tuổi với lịch uống cụ thể như sau:

Uống 2 liều liên tiếp cách nhau tối thiểu 4 tuần.

• Liều đầu tiên có thể uống sớm lúc 6 tuần tuổi.
• Cần hoàn thành phác đồ muộn nhất đến trước 24 tuần (6 tháng tuổi).

5.3. Vắc xin Rotavin (Việt Nam)

Là vắc xin sống giảm độc lực được sản xuất bởi Polyvac – Việt Nam, cho trẻ từ 6 tuần tuổi phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus.

Có lịch uống 2 liều liên tiếp cách nhau tối thiểu 4 tuần:

• Liều đầu tiên có thể uống sớm lúc 6 tuần tuổi.
• Cần hoàn thành phác đồ muộn nhất đến trước 6 tháng.

6. Vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn

Mỗi năm, thế giới có khoảng 500.000 trẻ tử vong do các bệnh gây ra bởi phế cầu. Phế cầu là tác nhân phổ biến gây nhiễm trùng nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ với các thể bệnh gồm: viêm phổi, tràn mủ màng phổi, viêm màng não mủ, viêm tai giữa, nhiễm khuẩn huyết...

Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), cứ 43 giây có 1 trẻ tử vong do viêm phổi. Việt Nam nằm trong số 15 quốc gia có tỷ lệ viêm phổi cao ở trẻ em, với 2,9 triệu trẻ mắc viêm phổi mỗi năm.

Viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết cũng không kém phần nguy hiểm, khi có tỷ lệ tử vong cao. Ước tính, Viêm màng não do phế cầu khuẩn khiến 1 trên 6 người mắc bệnh tử vong, nhiễm trùng huyết khiến 1 trên 8 người bệnh tử vong. 80% trẻ dưới 3 tuổi bị viêm tai giữa do phế cầu ít nhất 1 lần và hơn 1/3 trong số đó bị nhiễm trùng lặp đi lặp lại.

Vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn không chỉ nằm trong danh sách những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ, mà còn cho cả người lớn. Các loại vắc xin phòng phế cầu khuẩn tại Việt Nam gồm:

6.1. Vắc xin Synflorix (Phế cầu 10-Bỉ)

Vắc xin Synflorix phòng 10 chủng vi khuẩn phế cầu cho trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên và trước sinh nhật lần thứ 6.

Vắc xin phòng bệnh do phế cầu dành cho trẻ từ 6 tuần đến 6 tháng tuổi có lịch tiêm:

* Lịch tiêm gồm 4 mũi:

• Mũi 1: vào 2 tháng tuổi
• Mũi 2: vào 3 tháng tuổi
• Mũi 3: vào 4 tháng tuổi
• Mũi nhắc lại: sau 6 tháng kể từ mũi thứ 3

Hoặc:

• Mũi 1: vào 2 tháng tuổi
• Mũi 2: vào 4 tháng tuổi
• Mũi 3: vào 6 tháng tuổi
• Mũi nhắc lại: sau 6 tháng kể từ mũi 3

Vắc xin phòng bệnh do phế cầu dành cho trẻ từ 7-11 tháng tuổi có lịch tiêm:

* Liệu trình tiêm gồm 3 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: cách mũi 1 là 1 tháng.
• Mũi nhắc lại: vào năm tuổi thứ 2 và cách mũi 2 ít nhất là 2 tháng.

Vắc xin phòng bệnh do phế cầu dành cho trẻ từ 12 tháng đến trước sinh nhật lần thứ 6 (chưa từng được tiêm phòng vắc xin trước đó) có lịch tiêm:

*Liệu trình tiêm gồm 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 2 tháng sau mũi 1

6.2. Vắc xin Prevenar 13 (Phế cầu 13-Bỉ)

Phòng 13 chủng phế cầu cho trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên và người lớn.

Từ 6 tuần tuổi đến dưới 7 tháng tuổi: Lịch tiêm gồm 4 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 là 1 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 là 1 tháng
• Mũi 4 (mũi nhắc lại): tối thiểu 8 tháng kể từ mũi thứ 3

(Mũi 4 cách mũi 3 tối thiểu 2 tháng, khi trẻ 11-15 tháng tuổi).

Từ 7 tháng đến dưới 12 tháng tuổi (chưa từng được tiêm phòng vắc xin trước đó):  Lịch tiêm gồm 3 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: cách mũi 1 là 1 tháng.
• Mũi 3 (mũi nhắc lại): cách mũi 2 tối thiểu 6 tháng.

(Mũi 3 cách mũi 2 tối thiểu 2 tháng, khi trẻ trên 1 tuổi).

Từ 12 tháng đến dưới 24 tháng tuổi (chưa từng được tiêm phòng vắc xin trước đó):  Lịch tiêm gồm 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: cách mũi 1 tối thiểu 2 tháng

Từ 24 tháng đến người lớn (chưa từng được tiêm phòng vắc xin trước đó hoặc chưa từng tiêm vắc xin Pneumo 23):  Lịch tiêm 01 mũi.

6.3. Vắc xin Pneumovax 23 (Phế cầu 23 - Mỹ)

Vắc xin Pneumovax 23 được khuyến cáo sử dụng cho trẻ em từ 2 tuổi trở lên, thanh thiếu niên và người lớn

Lịch tiêm cơ bản như sau:

• Trẻ em từ 2 tuổi trở lên và người lớn: Tiêm 01 liều cơ bản
• Lịch tiêm chủng lại: Người có nguy cơ cao mắc bệnh phế cầu xâm lấn (≥2 tuổi): tiêm chủng lại 5 năm sau liều cơ bản hoặc theo chỉ định của bác sĩ điều trị.

7. Vắc xin phòng bệnh cúm

Cúm là bệnh đường hô hấp thường gặp với trung bình 800.000 ca bệnh được ghi nhận mỗi năm tại Việt Nam. Cúm có thể gặp ở mọi độ tuổi và thường diễn biến nhẹ. Tuy nhiên, ở một số đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người lớn tuổi, người có bệnh lý nền về tim, phổi, bệnh chuyển hóa… có thể diễn biến nặng thành viêm phổi, viêm phế quản, viêm não, thậm chí tử vong.

Vắc xin cúm được khuyến cáo tiêm phòng hằng năm bởi đặc tính thay đổi cấu trúc kháng nguyên liên tục của virus cúm. Tiêm vắc xin cúm hằng năm bảo vệ người dân trước nguy cơ mắc các chủng virus cúm mới, bệnh nặng và tử vong đặc biệt ở nhóm đối tượng nguy cơ cao.

Vắc xin cúm hiện không có trong chương trình TCMR tại Việt Nam và luôn nằm top đầu trong danh sách các mũi tiêm dịch vụ cho bé. Các loại vắc xin cúm bao gồm:

7.1. Influvac Tetra (Hà Lan)

Vắc xin cúm tứ giá Influvac Tetra (Hà Lan) phòng ngừa 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria) cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn, có lịch tiêm như sau:

Trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa tiêm cúm có lịch tiêm 2 mũi:

•  Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
•  Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 4 tuần và tiêm nhắc hàng năm.

Từ 9 tuổi trở lên: Lịch tiêm 01 mũi duy nhất và nhắc lại hằng năm.

7.2. Vắc xin Vaxigrip Tetra (Pháp)

Vắc xin cúm Tứ giá Vaxigrip Tetra được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học Sanofi Pasteur (Pháp), cũng có khả năng phòng được 4 chủng tuýp virus cúm gồm: 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria).

Vắc xin Vaxigrip Tetra được chỉ định cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn, với lịch tiêm cụ thể như sau:

Trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa tiêm cúm có lịch tiêm 2 mũi:

•  Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
•  Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 4 tuần và tiêm nhắc hàng năm.

Từ 9 tuổi trở lên: Lịch tiêm 01 mũi duy nhất và nhắc lại hằng năm.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo chỉ cần tiêm nhắc lại vắc xin cúm hàng năm, luôn cách tối thiểu 12 tháng so với mũi trước.

8. Vắc xin phòng bệnh ung thư cổ tử cung (HPV)

HPV có khoảng 200 chủng, trong đó có 40 chủng lây truyền qua đường sinh dục và 12 chủng nguy cơ cao có khả năng gây ung thư, bao gồm: ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, ung thư dương vật, ung thư hậu môn, ung thư hầu họng… Có gần 700 triệu người trên thế giới nhiễm HPV.

Nghiên cứu tại Bắc Mỹ trên nhóm bé gái 15-16 tuổi cho thấy, 45,5% trẻ có HPV trong âm đạo. Vắc xin HPV thế hệ mới được khuyến nghị cho bé trai, bé gái, nam, nữ từ 9-45 tuổi. Trong đó, 9-14 là tuổi vàng tiêm chủng, với kháng thể tạo ra duy trì ở nồng độ cao và không suy giảm theo thời gian.

Vắc xin có hiệu quả bảo vệ trên 90%. Theo CDC Mỹ, vắc xin giúp giảm tỷ lệ nhiễm virus gây ung thư, mụn cóc sinh dục đến 88% ở trẻ em gái, 81% ở phụ nữ trẻ, tỷ lệ thanh thiếu niên và thanh niên bị mụn cóc sinh dục ngày càng giảm.

Tại Việt Nam, có 2 loại vắc xin phòng HPV cho trẻ em và người lớn, bao gồm:

8.1. Vắc xin Gardasil 9

Gardasil 9 tiêm cho cả 2 giới nam nữ, cộng đồng LGBT từ 9 đến 45 tuổi, phòng 9 chủng HPV (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58). Trẻ từ 9-14 tuổi có lịch tiêm 2 mũi cách nhau 6 tháng.

8.1. Vắc xin Gardasil

Gardasil phòng 4 chủng HPV (6, 11, 16, 18) tiêm cho trẻ em gái và phụ nữ từ 9-26 tuổi.

9. Vắc xin phòng thương hàn

Bệnh thương hàn gặp nhiều nhất ở trẻ em và thanh thiếu niên từ 5-19 tuổi. Ước tính hằng năm trên toàn thế giới có hơn 9 triệu ca và 110.000 người tử vong do thương hàn. Thương hàn có thể khiến người bệnh sốt cao, nôn, biến chứng viêm phổi, viêm não và tử vong trong một số trường hợp. Bệnh dễ lây lan trong các môi trường tập thể có điều kiện vệ sinh kém hoặc ăn các thực phẩm không đảm bảo an toàn vệ sinh.

Có 2 loại vắc xin phòng thương hàn tại thị trường Việt Nam, gồm:

9.1. Vắc xin phòng thương hàn Typhoid VI (Việt Nam) 

Vắc xin Typhoid VI Vắc xin Typhoid VI phòng ngừa bệnh thương hàn (bệnh về đường tiêu hóa) gây ra bởi vi khuẩn thương hàn (Salmonella typhi) cho trẻ từ trên 2 tuổi và người lớn, được sản xuất bởi nhà sản xuất vắc xin và sinh phẩm uy tín tại Việt Nam – Viện Pasteur Đà Lạt (DAVAC).

Lịch tiêm 01 mũi và tiêm nhắc mỗi 3 năm nếu có nguy cơ nhiễm bệnh.

9.2. Vắc xin Typhim VI (Pháp)

Vắc xin Typhim VI được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học Sanofi Pasteur (Pháp), phòng ngừa bệnh Thương hàn (bệnh về đường tiêu hóa) gây ra bởi vi khuẩn thương hàn (Salmonella typhi) cho trẻ từ trên 2 tuổi và người lớn. Lịch tiêm 01 mũi và tiêm nhắc mỗi 3 năm nếu có nguy cơ nhiễm bệnh.

10. Vắc xin phòng dại

100% trường hợp tử vong khi phát bệnh dại. Có thể nói, dại là “bệnh tử”, có tỷ lệ tử vong đứng đầu trong số các bệnh truyền nhiễm trong vòng 10 năm trở lại đây. Từ năm 2022 đến nay bệnh dại có xu hướng gia tăng. Chỉ tính riêng 2 tháng đầu năm 2024, cả nước đã có 22 trường hợp tử vong, cao gấp đôi với cùng kỳ 2023 (10 trường hợp).

Khu vực Tây Nguyên vẫn là điểm nóng của dịch bệnh, với 2/4 tỉnh có ca tử vong gồm Đắk Lắk 4 ca, Gia Lai 01 ca.  Cục Y tế Dự phòng thông tin, có nhiều trường hợp mắc bệnh dại có thời gian ủ bệnh ngắn từ 10-15 ngày, trong đó nhiều trường hợp là trẻ em dưới 5 tuổi bị chó, mèo cắn gây thương tích nặng ở khu vực gần thần kinh trung ương.

Các loại vắc xin phòng dại tại Việt Nam gồm:

10.1. Vắc xin Verorab (Pháp)

Vắc xin Verorab (Pháp) do tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học Sanofi Pasteur (Pháp) sản xuất, có tác dụng tạo miễn dịch chủ động phòng bệnh dại cho cả người lớn và trẻ em, sau khi tiếp xúc hoặc bị con vật nghi bị dại cắn.

Vắc xin Verorab (Pháp) phòng bệnh dại được chỉ định tiêm cho trẻ em và người lớn ở mọi lứa tuổi.

10.2. Vắc xin Abhayrab (Ấn Độ)

Vắc xin Abhayrab (Ấn Độ) phòng bệnh dại tế bào vero tinh chế do công ty Human Biological Institute (Ấn Độ) sản xuất, cũng được chỉ định tiêm cho trẻ em và người lớn ở mọi lứa tuổi.

Hai loại vắc xin có phác đồ tiêm gióng nhau. Cụ thể như sau:

Lịch tiêm vắc xin dại dự phòng trước phơi nhiễm gồm 3 mũi: Vào các ngày 0-7-21 hoặc (28).

Lịch tiêm khi xác định có phơi nhiễm:

Người chưa tiêm dự phòng:

• Tiêm 4 mũi (*): vào các ngày N0 – N3 – N7 – N28
• Tiêm 5 mũi (**) vào các ngày N0 – N3 – N7- N14 – N28

Lưu ý:

(*) Con vật sống sau 10 ngày theo dõi

(**) Con vật chết, bệnh, không theo dõi được

• Tiêm càng sớm càng tốt ngay sau khi bị động vật cắn.
• Không tiêm huyết thanh trễ hơn 7 ngày sau ngày tiêm liều đầu tiên vắc xin Dại.
• Người đã tiêm dự phòng trước phơi nhiễm hoặc sau phơi nhiễm ít nhất 3 mũi vắc xin Dại:Tiêm 2 mũi vào các ngày 0-3.

11. Vắc xin phòng tả

Vắc xin phòng tả mORCVAX (Việt Nam) có khả năng phòng bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn tả Vibrio cholerae. Vắc xin tả mORCVAX được chỉ định cho trẻ từ 2 tuổi trở lên và người lớn.

• Lịch uống cơ bản: 2 liều uống cách nhau tối thiểu 2 tuần (14 ngày).
• Lịch nhắc lại: Uống lặp lại sau lịch uống cơ bản 2 năm hoặc trước mỗi mùa dịch tả. Phác đồ uống 2 liều, khoảng cách giữa 2 liều tối thiểu là 2 tuần.

Một số lưu ý khi tiêm phòng các mũi dịch vụ cho trẻ

Một số lưu ý khi tiêm phòng các mũi dịch vụ cho trẻ nhỏ gồm.

1. Lưu ý trước tiêm

Ba mẹ cần chuẩn bị đầy đủ sổ hoặc phiếu tiêm chủng và thông báo chính xác tình trạng sức khỏe của trẻ cho bác sĩ khám sàng lọc trước tiêm: các bệnh lý, các loại thuốc trẻ đang sử dụng và các thông tin liên quan để bác sĩ có thể đánh giá, kiểm tra và phối hợp cùng ba mẹ đưa ra lịch tiêm chủng phù hợp.

Trong trường hợp trẻ không đạt tiêu chuẩn về cân nặng (nhỏ hơn 2 kg) hoặc có bệnh lý, sử dụng thuốc, có dấu hiệu bệnh,... có thể sẽ chống chỉ định tiêm chủng, tạm hoãn lịch tiêm cho đến khi đủ cân nặng và đủ điều kiện sức khỏe để tiêm vắc xin.

Nếu trẻ từng có phản ứng nặng ở những lần tiêm vắc xin trước, ba mẹ cần thông báo đầy đủ cho bác sĩ khám sàng lọc trước tiêm. Trường hợp cần tiếp tục tiêm vắc xin cần hoặc muốn tiêm vắc xin cần phải được khám và tiêm vắc xin dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ, theo dõi đặc biệt sau tiêm vắc xin tại cơ sở y tế và tại nhà.

Ba mẹ cần tuân thủ phác đồ tiêm chủng vắc xin theo từng lứa tuổi của trẻ, tiêm bù, tiêm bổ sung,... đã được Bộ Y tế và các tổ chức y tế, chuyên gia khuyến cáo. Việc tiêm đầy đủ, đúng thời điểm giúp tạo miễn dịch hiệu quả cho trẻ, phòng bệnh sớm, giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng.

2. Lưu ý sau tiêm

Vắc xin là chế phẩm sinh học nên khi tiêm hoặc uống có thể xảy ra một số phản ứng sau tiêm. Mức độ phản ứng tùy thuộc nhiều yếu tố như đáp ứng miễn dịch của cơ thể, thành tố vắc xin, quy trình vận chuyển và bảo quản, cách tiêm, chăm sóc sau tiêm tại cơ sở y tế và tại nhà. Trong hầu hết các trường hợp, các trường hợp phản ứng thường nhẹ trong vòng 30 phút sau tiêm, không kéo dài và không cần điều trị đặc biệt.

Trẻ sau khi tiêm vắc xin cần được theo dõi tại cơ sở y tế trong vòng 30 phút. Nếu ba mẹ phát hiện bất thường như mệt mỏi, sốt, thở nhanh,... cần báo ngay cho nhân viên y tế gần nhất. Sau khi về nhà, trẻ cần được tiếp tục theo dõi tình trạng sức khỏe trong vòng 48 giờ tiếp theo, nhất là vào ban đêm. Các tiêu chí cần theo dõi bao gồm:

• Đo nhiệt độ cơ thể bằng nhiệt kế xem có sốt hay không.
• Nhịp thở: xem trẻ có thở bình thường, có khó thở, thở nhanh, thở mệt hay ngắt quãng không.
• Đối với trẻ em thở nhanh là số nhịp thở theo lứa tuổi như sau:
• Dưới 2 tháng: >60 lần/ phút.
• Từ 2 tháng-12 tháng: >50 lần/ phút.
• Từ 1-5 tuổi: 40 lần/ phút.
• Da toàn thân tại vết tiêm có đổi màu (tím tái, xanh, hồng, đỏ, mẩn đỏ, phát ban, ngứa, đau rát, phồng rộp…) không.
• Trẻ có ăn, ngủ, chơi, bình thường hay không.

Nếu phát hiện những dấu hiệu bất thường về sức khỏe như sốt cao trên 39 độ C, mệt lả, co giật, không có phản ứng khi gọi, khó thở, thở nhanh, trẻ quấy khóc dữ dội, bú kém, phát ban, mẩn ngứa… cần liên hệ với cơ sở y tế dã tiêm chủng và đến bệnh viện gần nhất để được bác sĩ thăm khám và xử trí.

⇒ Tham khảo thêm: Không tiêm phòng cho trẻ có sao không? 4 rủi ro bố mẹ cần biết

Những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ có rất nhiều loại. Ba mẹ cần ghi nhớ lịch tiêm của từng loại để trẻ được tiêm phòng đầy đủ, bảo vệ toàn diện. Nếu không được tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch trẻ sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao, biến chứng nặng và trở thành nguồn lây nhiễm cho cộng đồng. Nếu chưa nắm hết lịch tiêm của những mũi tiêm dịch vụ cần thiết cho trẻ, ba mẹ có thể liên hệ trung tâm tiêm chủng VNVC qua số hotline 028 7102 6595 hoặc qua fanpage trungtamtiemchungvnvc.