Cách phân biệt nhiệt miệng và tay chân miệng dễ dàng qua hình ảnh

Nhiệt miệng và tay chân miệng đều gây ra các vết loét đau đớn trong miệng, khiến nhiều người dễ nhầm lẫn và có thể dẫn đến việc điều trị sai cách, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, gây ra nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn cách phân biệt nhiệt miệng và tay chân miệng dễ dàng qua các triệu chứng đặc trưng và hình ảnh minh họa, từ đó giúp việc chăm sóc sức khỏe hiệu quả hơn.

Tìm hiểu về bệnh nhiệt miệng và tay chân miệng

Bệnh nhiệt miệng và tay chân miệng là hai căn bệnh phổ biến, đặc biệt ở trẻ em. Mặc dù cả hai bệnh đều gây tổn thương niêm mạc và có thể gây khó chịu, nhưng chúng lại có những đặc điểm và nguyên nhân khác nhau.

1. Nhiệt miệng

Nhiệt miệng là tình trạng tổn thương hoặc loét một phần niêm mạc miệng, gây ra cảm giác đau rát. Nguyên nhân gây nhiệt miệng rất đa dạng, nhưng nguyên nhân phổ biến nhất thường là do chấn thương, như vô tình cắn vào bên trong má. Hầu hết các trường hợp nhiệt miệng đều không nghiêm trọng và tự lành trong khoảng 10 – 14 ngày mà không cần điều trị. (3)

Loét miệng có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng phổ biến nhất ở thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi. Phụ nữ có xu hướng bị nhiệt miệng nhiều hơn nam giới, điều này có thể liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố. Theo ước tính, khoảng 20% dân số Mỹ đã từng mắc loét miệng ít nhất một lần trong đời (4). Một số người có thể bị nhiệt miệng tái phát sau vài tuần, trong khi những người khác có thể phải đối mặt với tình trạng này sau nhiều tháng hoặc nhiều năm (1).

2. Tay chân miệng

Tay chân miệng (tên tiếng anh là HFMD – Hand, foot and mouth disease) là bệnh do virus gây ra, với triệu chứng đặc trưng là sốt và sự xuất hiện của các nốt mụn nước, thường xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân và niêm mạc miệng. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em dưới 10 tuổi, đặc biệt là nhóm trẻ dưới 5 tuổi, với đỉnh điểm là ở trẻ từ 1 – 2 tuổi.

Bệnh tay chân miệng hiện diện trên toàn thế giới, đặc biệt phổ biến ở các quốc gia Đông Nam Á, nơi virus Enterovirus 71 là nguyên nhân chính gây dịch. Một trong những vụ dịch nghiêm trọng nhất là tại Đài Loan năm 1998, khi hơn 100.000 người mắc bệnh, hơn 400 trẻ phải nhập viện vì các biến chứng thần kinh trung ương, và 78 trẻ đã tử vong (5).

Tại Việt Nam, bệnh tay chân miệng xảy ra quanh năm ở nhiều địa phương, nhưng tập trung cao vào các tháng 3 – 5 và tháng 9 – 12 tại khu vực phía Nam. Theo thống kê từ Cục Y tế Dự phòng, hầu hết các ca tử vong liên quan đến tay chân miệng là do virus EV71 gây ra, trong đó nhóm trẻ dưới 3 tuổi chiếm tỷ lệ cao, từ 75 – 86% tổng số trường hợp tử vong vì bệnh.

⇒ Tham khảo thêm: Mùa tay chân miệng cao điểm vào tháng mấy?

Phân biệt nhiệt miệng và tay chân miệng như thế nào?

Nhiệt miệng và tay chân miệng đều là những bệnh lý phổ biến gây khó chịu, nhưng chúng có những triệu chứng và nguyên nhân khác nhau. Việc phân biệt nhiệt miệng và tay chân miệng là rất quan trọng để có thể áp dụng phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là cách phân biệt tay chân miệng và nhiệt miệng chi tiết nhất:

Hình ảnh phân biệt nhiệt miệng và tay chân miệng

Việc phân biệt nhiệt miệng và tay chân miệng là rất quan trọng để có phương pháp điều trị phù hợp. Mặc dù cả hai bệnh đều gây ra các vết loét trong miệng, nhưng hình ảnh và vị trí của chúng lại khác nhau rõ rệt. Dưới đây là hình ảnh phân biệt tay chân miệng và nhiệt miệng đầy đủ, chi tiết nhất:

Nhiệt miệng	Tay chân miệng
Vết loét của nhiệt miệng thường nằm ở vùng miệng như môi, lưỡi, lợi, bên trong má.	Trẻ mắc bệnh tay chân miệng thường xuất hiện các vết loét trong khoang miệng, kèm theo nốt phát ban hoặc tổn thương dạng mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân, mông và đầu gối.
Vết loét nhiệt miệng thường có màu trắng hoặc trắng sữa, với hình dạng chủ yếu là tròn hoặc oval.	Người bệnh mắc tay chân miệng sẽ xuất hiện tổn thương trong miệng
Vết loét có màu trắng, vàng hoặc xám với viền đỏ xung quanh.	Các tổn thương trong miệng gây đau nhức, khó chịu.
Nhiệt miệng thường xuất hiện đơn lẻ hoặc vài vết loét nhỏ.	Xuất hiện nhiều nốt mụn nước và vết loét.

Cách điều trị bệnh nhiệt miệng và tay chân miệng

Sau khi nắm rõ cách phân biệt giữa nhiệt miệng và tay chân miệng, nhiều người sẽ muốn tìm hiểu phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là những cách điều trị bệnh nhiệt miệng và tay chân miệng an toàn và hiệu quả ngay tại nhà.

1. Nhiệt miệng

Hầu hết các vết loét miệng sẽ tự lành theo thời gian, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc để giảm bớt cơn đau và sự khó chịu. Những phương pháp điều trị phổ biến cho loét miệng bao gồm:

• Sử dụng gel sát khuẩn hoặc nước súc miệng như Orajel™ hoặc Anbesol®.
• Bôi thuốc mỡ steroid như triamcinolone.
• Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch trong các trường hợp nặng.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể áp dụng một số biện pháp tại nhà để giảm đau và giúp vết loét nhanh lành:

• Uống đủ nước để giữ cho miệng luôn được ẩm, tránh khô miệng và tăng khả năng lành thương. Kiểm soát về mặt tâm lý, giảm stress cũng giúp hạn chế nguy cơ nhiệt miệng tái phát.
• Thực hiện vệ sinh răng miệng đều đặn để ngăn ngừa nhiễm khuẩn, làm sạch ổ loét, giảm nguy cơ bội nhiễm bằng các loại súc miệng diệt khuẩn như Chlorhexidine hoặc nước muối sinh lý.
• Súc miệng bằng nước muối ấm từ 2 đến 3 lần mỗi ngày để hỗ trợ làm sạch và giảm viêm.
• Pha loãng hydrogen peroxide với nước theo tỷ lệ 1:1 và súc miệng hai lần mỗi ngày để hỗ trợ vệ sinh miệng.
• Đánh răng nhẹ nhàng bằng bàn chải mềm và sử dụng kem đánh răng không chứa chất gây kích ứng mạnh (Sodium Lauryl Sulfate - SLS). Duy trì rửa miệng thường xuyên để loại bỏ vi khuẩn gây loét.
• Tránh các thực phẩm nóng, cay cho đến khi loét miệng hồi phục. Ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin B, vitamin C (như trái cây, rau xanh) và khoáng chất như kẽm giúp tăng cường khả năng tái tạo niêm mạc, hạn chế nhiệt miệng tái phát.

2. Tay chân miệng

Hiện tại, tay chân miệng chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, và việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm các triệu chứng của bệnh. Các biện pháp điều trị tay chân miệng có thể bao gồm:

• Thuốc hạ sốt: Nếu trẻ sốt cao trên 38,5°C, có thể dùng thuốc paracetamol để giảm sốt và giảm đau do mụn nước ở miệng hoặc trên da.
• Bù nước và điện giải: Nếu trẻ bị sốt cao kéo dài, cần bổ sung đủ nước và điện giải. Có thể sử dụng dung dịch oresol hoặc hydrit, nhưng cần pha và sử dụng đúng cách theo hướng dẫn.
• Dung dịch sát khuẩn: Vệ sinh miệng cho trẻ bằng dung dịch sát khuẩn, hoặc có thể súc miệng với nước muối loãng nếu trẻ đủ khả năng.
• Thuốc bôi ngoài da: Bôi dung dịch sát khuẩn lên các vùng da bị tổn thương như xanhmethylen hoặc kem chứa ion bạc để tránh nhiễm trùng. Không chọc hoặc làm vỡ mụn nước, vì điều này có thể gây nhiễm trùng hoặc lây lan virus sang vùng da khác.
• Điều trị loét miệng và loét họng: Lau miệng trẻ bằng dung dịch glycerin borat sau mỗi bữa ăn để làm sạch và giảm cảm giác đau rát. Các loại gel bôi miệng có tác dụng sát khuẩn và giảm đau, giúp trẻ không phải chịu nhiều đau đớn và dễ dàng ăn uống hơn.
• Mụn nước trong miệng gây đau đớn, làm trẻ khó ăn uống hoặc dẫn đến mất nước. Hãy cho trẻ ăn thức ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp và uống đủ nước điện giải để tránh tình trạng mất nước. Tránh thức ăn cay, nóng hoặc có tính axit cao, làm kích ứng niêm mạc miệng bị tổn thương.
• Lau mát cơ thể cho trẻ bằng khăn ấm để hỗ trợ hạ sốt, đồng thời theo dõi nhiệt độ thường xuyên.
• Theo dõi triệu chứng cảnh báo: Tay chân miệng thường là bệnh nhẹ, nhưng nếu xuất hiện các dấu hiệu trở nặng như sốt cao không hạ, giật mình, tím tái, khó thở hoặc lơ mơ, cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được xử lý kịp thời.
• Cách ly và phòng ngừa lây lan: Trẻ bệnh cần được cách ly ít nhất 7 - 10 ngày kể từ khi phát bệnh để hạn chế lây nhiễm cho các trẻ khác. Duy trì vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng, lau chùi, khử khuẩn đồ chơi và bề mặt tiếp xúc là biện pháp quan trọng để phòng ngừa bệnh.

⇒ Tham khảo thêm: Tay chân miệng bao lâu thì hết lây?

⇒ Tham khảo thêm: Phân biệt sốt xuất huyết và tay chân miệng chính xác qua hình ảnh

Hy vọng thông qua những thông tin và hình ảnh phân biệt nhiệt miệng và tay chân miệng trong bài viết trên, mọi người có thể nhận biết sớm các dấu hiệu ban đầu của bệnh tay chân miệng để có phương pháp điều trị phù hợp và chăm sóc sức khỏe hiệu quả. Để đảm bảo an toàn, nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bố mẹ nên đưa bé đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra và điều trị kịp thời.