Sốt xuất huyết ngày thứ 5 đã qua giai đoạn nguy hiểm chưa?

Giai đoạn nghiêm trọng của sốt xuất huyết thường diễn ra trong vòng 3 đến 7 ngày, sau ngày đầu tiên bị sốt. Đây là giai đoạn quan trọng, có thể quyết định đến tỷ lệ khỏi bệnh của bệnh nhân sốt xuất huyết. Sốt xuất huyết ngày thứ 5 thuộc giai đoạn nghiêm trọng, vậy có nguy hiểm hay không? Có gây ra các biến chứng nghiêm trọng? Có những cách phòng ngừa nào?

Tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là bệnh lý nhiễm trùng cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền từ người bệnh sang người khỏe mạnh thông qua vết đốt của muỗi Aedes mang bệnh. Có 4 type virus Dengue, bao gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4, tất cả đều có khả năng lây nhiễm và gây bệnh sốt xuất huyết.

Sốt xuất huyết có triệu chứng đặc trưng là sốt và xuất huyết. Ngoài ra, sốt xuất huyết còn gây ra rối loạn đông máu, trụy tim mạch, suy tạng, thoát huyết tương dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn và thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh, dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Theo kết quả thống kê của Tổ chức y tế Thế giới (WHO), sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do muỗi lây truyền có tỷ lệ lây nhiễm cao nhất. Dẫn chứng là trong 50 năm qua, số ca mắc sốt xuất huyết đã tăng lên gấp 30 lần. Ước tính hàng năm có khoảng từ 50 đến 100 triệu ca mắc sốt xuất huyết tại hơn 100 quốc gia có dịch và hiện nay vẫn chưa có bất kỳ phương pháp hay loại thuốc điều trị đặc hiệu nào dành cho sốt xuất huyết. (1)

Theo kết quả thống kê từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh (HCDC), chỉ trong 4 tuần đầu năm 2023 (tính từ ngày 2329/1/2023), toàn thành phố đã ghi nhận 23 ổ dịch sốt xuất huyết với 400 ca mắc bệnh sốt xuất huyết, tăng khoảng 2,3 lần so với cùng kỳ năm ngoái (năm 2022). (2)

Xem thêm: Tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết ngày thứ 5 có nguy hiểm không?

CÓ. Sốt xuất huyết ngày thứ 5 thuộc giai đoạn nguy hiểm của bệnh. Người bị bệnh sốt xuất huyết thường trải qua 3 giai đoạn lần lượt là giai đoạn sốt, giai đoạn nghiêm trọng và giai đoạn hồi phục. Trong đó, giai đoạn nghiêm trọng diễn ra từ ngày 3 đến ngày 7 của bệnh sốt xuất huyết, bệnh nhân có thể sẽ giảm sốt nhanh chóng hoặc thậm chí không còn sốt.

Do đó, nhiều trường hợp mắc sốt xuất huyết ngày thứ 5 thường có hiện tượng hạ sốt, khiến người bệnh và gia đình chủ quan, mất cảnh giác do lầm tưởng người bệnh đã khỏi bệnh. Nhưng trên thực tế, đây mới thực sự là giai đoạn nguy hiểm nhất của bệnh, có nguy cơ gây ra các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng và dẫn đến tử vong.

Triệu chứng sốt xuất huyết ngày thứ 5

Hầu hết các bệnh nhân trong ngày thứ 5 của bệnh sốt xuất huyết mặc dù có cải thiện rõ ràng về mặt lâm sàng nhưng có thể sẽ bị rò rỉ huyết tương đáng kể ngay sau đó và kéo dài trong vòng vài giờ, phát triển bệnh sốt xuất huyết nặng do tính thấm thành mạch tăng rõ rệt. Đây là giai đoạn nguy hiểm thường kéo dài trong khoảng từ 24 đến 48 giờ và xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng hơn như:

• Các cơ chế bù trừ sinh lý duy trì lượng tuần hoàn đầy đủ, làm giảm huyết áp khi huyết áp tâm trương tăng lên.
• Bệnh nhân bị rò rỉ huyết tương nghiêm trọng, có thể bị tràn dịch màng phổi, cổ trướng, hạ protein máu hoặc cô đặc máu.
• Hạ huyết áp đột ngột, huyết áp tâm thu giảm nhanh chóng, sốc và dẫn đến tử vong.
• Xuất huyết dưới da biểu hiện qua các nốt xuất huyết đỏ nhỏ rải rác ở đùi, bụng, mạng sườn, mặt trong của hai cánh tay và mặt trước của hai cẳng chân.
• Xuất huyết niêm mạc, biểu hiện qua tình trạng tiểu tiện ra máu, nôn ra máu, phân có máu hoặc hắc ín, chảy máu mũi và lợi, kinh nguyệt thất thường (xuất hiện sớm và kéo dài hơn bình thường).
• Xuất huyết nội tạng như xuất huyết não, xuất huyết tiêu hóa,...
• Thành mạch tăng tính thấm dẫn đến tình trạng thoát huyết tương, tràn dịch màng phổi và màng bụng, gây ra hiện tượng phình gan, phù nề mí mắt và căng da. Khi tình trạng thoát huyết tương nhiều sẽ gây ra tình trạng sốc cùng với các biểu hiện bứt rứt, vật vã, li bì, lơ mơ, tim đập nhanh, lạnh buốt đầu các chi và huyết áp giảm đột ngột.
• Một số trường hợp nặng nề hơn, có thể gây ra tình trạng suy đa cơ quan như viêm cơ tim, viêm gan, viêm não, viêm tụy.

Chăm sóc trẻ sốt xuất huyết ngày thứ 5

Trẻ em là một trong những đối tượng nhạy cảm, dễ bị tổn thương do những tác động xấu của virus Dengue, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, cần có những phương pháp chăm sóc trẻ sốt xuất huyết ngày thứ 5 tốt nhất, giúp trẻ có thể vượt qua giai đoạn nghiêm trọng nhanh nhất để sớm tiến đến giai đoạn phục hồi.

• Thuốc giảm đau Acetaminophen có thể làm dịu cơn đau do sốt xuất huyết và những cơn đau đầu dữ dội, giúp trẻ dễ chịu hơn, chịu ăn hơn, bớt quấy khóc hơn.
• Nếu trẻ vẫn bị sốt cao ở ngày thứ 5 của sốt xuất huyết, có thể tiến hành hạ sốt bằng thuốc Paracetamol đơn chất. Tuyệt đối sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ, trash gây ra các phản ứng xấu cho tình trạng sức khỏe của trẻ, chỉ dùng với liều lượng từ 10 đến 15 mg/kg mỗi lần trong 4 - 6 giờ đồng hồ.
• Vì trong giai đoạn này, cơ thể của trẻ bị thoát nước rất nhanh chóng thông qua đường tiêu hóa, nôn mửa và tuyến mồ hôi. Vì thế, cần kiểm soát lượng dịch trong cơ thể trẻ thật tốt để tránh mất nước bằng cách cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường, khoảng 3 lít nước mỗi ngày và chia nhỏ thành nhiều lần uống, tránh tình trạng uống đủ nước trong một ngày nhưng uống nhiều nước trong một lần, khiến hệ tiêu hóa phải làm việc nặng hơn, dễ gây xuất huyết tiêu hóa, gây ra tiêu chảy, đại tiện ra máu hoặc hắc xin.
• Đối với các trường hợp xuất huyết nặng hơn ở ngày thứ 5, nên đưa bé lập tức đến các cơ sở y tế uy tín gần nhất để các bác sĩ tiến hành truyền chất điện giải và chất lỏng vào tĩnh mạch để bù dịch, thay thế những chất lỏng bị bất do tiêu chảy hoặc nôn mửa.
• Để trẻ nghỉ ngơi nhiều, tránh thất thoát năng lượng và tránh bị thương, vì giai đoạn này tình trạng xuất huyết dưới da đang diễn ra rất nghiêm trọng, các vết thương dù là nhỏ nhất cũng khiến trẻ bị xuất huyết, bầm tím nặng nề, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng khác.
• Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng khoa học và lành mạnh, ưu tiên tiêu thụ các thực phẩm dinh dưỡng như thịt nạc đỏ (thịt vịt, thịt bò thăn), thịt trắng (thịt gà) và rau xanh (cải xoăn, rau bina và rau cải lông). Những thực phẩm này thường có hàm lượng protein và sắt cao giúp cải thiện tình trạng thiếu máu, khắc phục tình trạng giảm tiểu cầu và huyết sắc tố do xuất huyết, từ đó tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp phục trẻ hồi nhanh chóng. Tuy nhiên, cần chế biến những thực phẩm này thành những dạng thức ăn dễ nuốt, dễ tiêu hóa như súp, cháo,...
• Tránh những thực phẩm cay nóng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu như ớt, gừng và một vài loại quả mọng khác như quả nam việt quất.
• Cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát và có khả năng thấm hút mồ hôi tốt, nhằm hỗ trợ thoát nhiệt.
• Tuyệt đối không để trẻ bị muỗi đốt, nhằm ngăn chặn nguy cơ bệnh lây lan sang người khỏe mạnh bằng cách để bé ngủ trong màn, dùng kem bôi da hoặc tinh dầu đuổi muỗi, phun thuốc diệt muỗi bên trong nhà và các khu vực xung quanh.

Hầu hết các trường hợp sốt xuất huyết sẽ tự giới hạn, tự khỏi trong vòng một hoặc hai tuần và sẽ không gây ra bất kỳ vấn đề lâu dài nào. Trong trường hợp người bệnh xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng của bệnh hoặc các triệu chứng sốt xuất huyết trở nên tồi tệ hơn trong vòng từ 1 - 2 ngày đầu tiên sau khi hết sốt, cần nhanh chóng tìm kiếm sự chăm sóc y tế tại các cơ sở y tế uy tín ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu của bệnh sốt xuất huyết nặng, cần được cấp cứu y tế.

Phòng ngừa các biến chứng cho bé bị sốt xuất huyết ngày thứ 5

Các biến chứng sốt xuất huyết ở trẻ đều hình thành do hiện tượng chảy máu trở nên trầm trọng hơn. Nguyên nhân bắt nguồn từ việc các mạch máu bị tổn thương và rò rỉ, số lượng tế bào tiểu cầu trong máu giảm xuống mức dưới ngưỡng trung bình, dẫn đến chảy máu trong, sốc, gây ra các biến chứng nguy hiểm cho bé bị sốt xuất huyết ngày thứ 5 như chảy máu trong, suy đa nội tạng, sốc, thậm chí dẫn đến tử vong.

Vì thế, cần phải có các phương pháp chống mất máu cho trẻ bị sốt xuất huyết để ngăn chặn sự phát triển thành các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

• Tuyệt đối không sử dụng các loại thuốc hạ sốt, giảm đau như Aspirin hoặc Ibuprofen cho trẻ vì chúng có cơ chế làm chảy máu nhiều hơn, khiến tình trạng xuất huyết trở nên nghiêm trọng.
• Bổ sung vitamin C và một vài loại vitamin nhóm P như Rutoside có thể hỗ trợ củng cố cấu trúc thành mạch, kích thích tái tạo độ đàn hồi của các mao mạch bị tổn thương, giúp các mao mạch giảm tính thấm, ngăn ngừa tình trạng xuất huyết nặng và giảm thiểu nguy cơ sốt xuất huyết phát triển thành các biến chứng nguy hiểm.

Sốt xuất huyết ngày thứ 5 là thời điểm rất nguy hiểm, có thể gây ra các biến chứng nặng nề và dẫn đến tử vong. Vì thế, người bệnh và gia đình không nên lơ là, chủ quan khi thấy triệu chứng sốt được cải thiện mà cần phải chú ý đến những bất thường dù là nhỏ nhất, để có thể kịp thời tiếp nhận điều trị của bác sĩ ngay khi phát hiện ra những biểu hiện bất thường xảy ra trên cơ thể người bệnh.