Trẻ bị sốt có tiêm phòng được không? 2 yếu tố cần xem xét kỹ lưỡng

Trong hành trình chăm sóc và nuôi nấng con yêu, rất nhiều bố mẹ có chung mối bận tâm trẻ bị sốt có tiêm phòng được không bởi trẻ nhỏ là đối tượng rất dễ sốt do sự tấn công của các tác nhân gây bệnh. Hoãn lịch tiêm chủng có sao không và khi nào có thể cho con tiêm các mũi vắc xin bổ sung để đảm bảo con hoàn thành phác đồ tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch? BS Phan Nguyễn Trường Giang - Quản lý Y khoa vùng 3 Mekong, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp chi tiết trong bài viết này.

Lợi ích của việc tiêm phòng cho trẻ

Ngay sau khi chào đời, trẻ đã đối mặt với hàng tỷ loại virus, vi khuẩn nguy hiểm tiềm ẩn trong môi trường sống. Nhờ được thừa hưởng kháng thể truyền qua nhau thai từ trong bụng mẹ và sữa mẹ sau khi chào đời, trẻ sẽ phần nào được bảo vệ khỏi các tác nhân gây bệnh.

Tuy nhiên nếu trong quá trình mang thai, mẹ bầu không tiêm vắc xin hoặc không tiêm đầy đủ thì lượng kháng thể này truyền cho con không nhiều, chưa kể lượng kháng thể mà trẻ thừa hưởng được từ mẹ sẽ giảm dần trong khoảng 3-6 tháng đầu sau sinh. Kể từ đây, trẻ sẽ phải tự mình chống chọi với rất nhiều tác nhân gây bệnh từ bên ngoài môi trường.

Nếu mắc các bệnh truyền nhiễm trong giai đoạn này, trẻ phải đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm, những di chứng nặng nề suốt đời, thậm chí là tử vong nếu không được phát hiện sớm, chăm sóc và điều trị đúng phương pháp. Chính vì vậy, các tổ chức y tế uy tín trên thế giới khuyến cáo bố mẹ nên chủ động cho trẻ tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch để hệ miễn dịch sản sinh kháng thể đặc hiệu chống lại các loại virus, vi khuẩn nguy hiểm, giảm thiểu nguy cơ mắc và lây nhiễm bệnh cho những người xung quanh. Từ đó, trẻ được vắc xin bảo vệ khỏe mạnh, trẻ không phải nghỉ học và bố mẹ cũng không phải nghỉ làm để chăm sóc con khi bị bệnh, không ảnh hưởng đến năng suất lao động và tài chính của gia đình.

Mặc dù lịch tiêm của từng loại vắc xin đã được các nhà sản xuất thiết kế một cách khoa học dựa trên cách hệ thống miễn dịch của trẻ phản ứng lại với vắc xin ở từng độ tuổi khác nhau và độ tuổi trẻ dễ bị phơi nhiễm bởi một bệnh truyền nhiễm cụ thể, nhưng có những trường hợp trẻ phải hoãn lịch tiêm/ uống vắc xin bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như trẻ bị bệnh, trẻ không đủ điều kiện sức khỏe để tiến hành tiêm vắc xin,...

Trong đó thường gặp nhất là tình trạng trẻ bị sốt trước ngày tiêm vắc xin khiến nhiều bố mẹ rất lo lắng trẻ bị sốt có tiêm phòng được không? Cần lưu ý những gì để đảm bảo sức khỏe cho trẻ? Nếu hoãn tiêm thì có sao không và khi nào có thể tiến hành và khi nào có thể cho con tiêm các mũi vắc xin bổ sung để đảm bảo con hoàn thành phác đồ tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch?

Khi nào trẻ được đánh giá là sốt và các nguyên nhân

Trước khi tìm lời giải đáp cho thắc mắc trẻ bị sốt có tiêm phòng được không, chúng ta cần đi tìm hiểu bao nhiêu độ là trẻ bị sốt và các nguyên nhân gây sốt ở trẻ nhỏ là gì?

Mức nhiệt độ của trẻ thế nào thì được xem là sốt

Thân nhiệt của mỗi người được kiểm soát bởi vùng hạ đồi của não. Vùng hạ đồi có nhiệm vụ duy trì nhiệt độ của cơ thể bằng cách cân bằng việc các cơ quan hoạt động tạo ra nhiệt với quá trình thải nhiệt qua da, phổi. Sốt xảy ra khi vùng hạ đồi làm tăng thân nhiệt và đây là phản ứng của hệ miễn dịch trước sự xâm nhập và tấn công của virus, vi khuẩn để tiêu diệt chúng, không còn khả năng gây bệnh. Khi thân nhiệt của trẻ cao hơn thân nhiệt bình thường (37 – 37.5 độ C) là dấu hiệu cho biết trẻ đang bị sốt.

Thông thường, trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ sốt, bố mẹ còn có thể cảm nhận được da toàn thân nóng, đỏ (đặc biệt là khi sờ vào vùng nách hoặc bụng trẻ), nhịp thở và nhịp tim cũng dần tăng lên, trẻ trở nên mệt mỏi, biếng ăn, bỏ bú, quấy khóc thường xuyên… Nếu trẻ sốt kèm theo các dấu hiệu như li bì, khó đánh thức, co giật, nôn ói, trẻ thở nhanh, thở sâu, thở khó khăn… (1) thì cần khẩn trương đưa trẻ đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được can thiệp và cấp cứu kịp thời.

Các chuyên gia cho biết tùy vào mức độ sốt và tình trạng sức khỏe của con mà bố mẹ hoặc người chăm sóc trẻ sẽ có các cách chăm sóc khác nhau, tránh tự ý cho con sử dụng thuốc hạ sốt khi chưa có chỉ định của bác sĩ vì có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

Để xác định chính xác trẻ có sốt không, bố mẹ hoặc người giám hộ có thể đo nhiệt độ cơ thể trẻ bằng các cách sau:

• Dùng nhiệt kế để đo thân nhiệt ở nách: Vùng nách dưới cánh tay là vị trí dễ dàng tiếp cận và không gây khó chịu cho người bệnh khi được đo nhiệt độ, đặc biệt là trẻ em. Cách đo nhiệt độ này không đòi hỏi sự chuẩn bị hay kỹ thuật phức tạp, chỉ cần đặt nhiệt kế vào vùng nách và giữ yên trong vài phút. Theo đó, bố mẹ cần dùng một chiếc khăn sạch lau khô vùng nách dưới cánh tay trẻ, sau đó, nhẹ nhàng đưa nhiệt kế kẹp vào nách và giữ yên trong khoảng 4-5 phút để đảm bảo kết quả chính xác.
• Dùng nhiệt kế để đo thân nhiệt ở miệng: bố mẹ cần vệ sinh nhiệt kế cẩn thận trước khi tiến hành đo, sau đó, đặt nhẹ nhàng nhiệt kế lên lưỡi của trẻ và giữ cố định nhiệt kế bằng môi trong 1 phút đối với nhiệt kế điện tử hoặc 3 phút đối với nhiệt kế thủy ngân.
• Dùng nhiệt kế để đo thân nhiệt ở tai: cách đo nhiệt độ này chỉ nên sử dụng khi trẻ 6 tuổi trở lên. Bố mẹ kéo nhẹ tai của trẻ và đặt nhiệt kế nhẹ nhàng trong vòng 2 phút để cho nhiệt kế trả kết quả chính xác.

Tùy vào mức độ sốt mà bố mẹ sẽ có cách chăm sóc, xử lý đúng cách và kịp thời, tránh lạm dụng thuốc hạ sốt gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Để nhận biết mức độ sốt của trẻ, bố mẹ có thể dựa vào các mức độ sau:

• Nếu thân nhiệt dao động trong khoảng 37,5-38ºC, trẻ bị sốt nhẹ, bố mẹ có thể gọi cho bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ chăm sóc giúp hạ sốt tại nhà.
• Nếu thân nhiệt dao động trong khoảng 38-39ºC, thậm chí tăng lên cao 40ºC, trẻ bị sốt cao, bố mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.

Các nguyên nhân gây sốt ở trẻ

Các chuyên gia cho biết, có nhiều nguyên nhân gây sốt ở trẻ, thường gặp nhất là do nhiễm trùng gồm nhiễm vi khuẩn và virus, đặc biệt tình trạng sức khỏe của trẻ sẽ nhanh chóng trở nặng nếu nhiễm khuẩn nguy hiểm dẫn đến nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não…

Ngoài ra, một số nguyên nhân khác cũng có thể khiến trẻ sốt như phản ứng của cơ thể sau tiêm chủng, trẻ sốt mọc răng, trẻ mặc quần áo quá dày khiến quá trình thải nhiệt qua da, phổi bị hạn chế trong điều kiện môi trường có nhiệt độ cao (2), tác dụng phụ của thuốc, trẻ biếng ăn, bú kém khiến cơ thể không hấp thu đủ chất dinh dưỡng và nước dẫn đến thiếu chất dinh dưỡng, mất nước cũng khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao…

Trẻ bị sốt có tiêm phòng được không?

Trẻ bị sốt có thể tiêm phòng hay không còn TÙY TỪNG TRƯỜNG HỢP! Trong quá trình khám sàng lọc, dựa vào tình trạng sức khỏe và mức độ sốt của trẻ mà các bác sĩ sẽ xem xét trẻ có đủ điều kiện sức khỏe để tiến hành tiêm/uống vắc xin hay cần phải hoãn tiêm/ uống vắc xin cho đến khi cơ thể hồi phục sức khỏe bình thường. Theo quy định 1575/QĐ-BYT (3) của Bộ Y tế ban hành vào ngày 27/03/2023 về việc hướng dẫn khám sàng lọc trước tiêm chủng quy định đối với trẻ từ 1 tháng tuổi trở lên và trẻ em nếu trẻ sốt cao hơn 38 độ C hoặc hạ thân nhiệt dưới 35,5 độ C (đo nhiệt độ tại nách) thì cần hoãn tiêm chủng và chỉ tiêm khi thân nhiệt của trẻ đã ổn định. Theo khuyến cáo của WHO, với bất kỳ lý do gì trẻ bị hoãn lịch tiêm thì cần tiếp tục cho trẻ tiêm các mũi vắc xin bổ sung càng sớm càng tốt ngay khi sắp xếp được thời gian mà không cần phải tiêm lại từ đầu.

Xem thêm: Trẻ bị sốt mọc răng có tiêm phòng được không?

Một số yếu tố cần xem xét trước khi quyết định tiêm phòng cho trẻ bị sốt

Tiêm phòng là một biện pháp chủ động, an toàn, tiết kiệm để bố mẹ có thể bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ngay những năm tháng đầu đời. Tuy nhiên, vấn đề trẻ bị sốt có tiêm phòng được không rất cần được cân nhắc kỹ lưỡng và cần sự tư vấn cụ thể từ bác sĩ. Điều này giúp đảm bảo an toàn cho trẻ và đạt được hiệu quả tiêm chủng tốt nhất. Chính vì vậy, trước khi quyết định có tiêm/ uống vắc xin cho trẻ đang bị sốt, trong quá trình khám sàng lọc trước tiêm chủng, một số yếu tố sẽ được bác sĩ xem xét kỹ lưỡng, bao gồm:

Tình trạng sức khỏe của trẻ

Tình trạng sức khỏe tổng quát của trẻ sẽ là cơ sở quan trọng để bác sĩ có thể phát hiện các trường hợp bất thường cần lưu ý trước khi tiến hành tiêm vắc xin cho trẻ. Theo đó, bố mẹ hoặc người giám hộ trẻ cần thông báo, trao đổi kỹ với bác sĩ các vấn đề quan trọng liên quan đến sức khỏe của trẻ như sau:

• Trẻ đã đủ cân nặng 2 kg chưa? (Nếu là trẻ sơ sinh)
• Trẻ có bú sữa, ăn uống tốt, chơi, ngủ bình thường không?
• Trẻ có đang sốt hay mắc bệnh gì không? Trẻ có bệnh lý bẩm sinh hoặc bệnh lý mắc phải khiến trẻ phải nhập viện điều trị từ khi sinh đến nay hay không?
• Trẻ có đang dùng thuốc hoặc sử dụng phương pháp điều trị nào không?
• Trẻ có tiền sử dị ứng với thuốc hay thức ăn nào không?
• Trẻ có tiền sử dị ứng với vắc xin hoặc có phản ứng nặng ở các lần tiêm trước hay không?

Mức độ và nguyên nhân gây sốt

Nếu trong quá trình khám sàng lọc, bác sĩ phát hiện trẻ có dấu hiệu bị sốt sẽ có thể yêu cầu cho trẻ làm một số xét nghiệm kiểm tra để xác định dấu hiệu sốt ở trẻ không đến từ các bệnh lý nguy hiểm như sốt nhiễm trùng, sốt nhiễm khuẩn hoặc đến từ nguyên nhân khác.

Đối với những trường hợp trẻ sốt nhẹ, hoặc có các triệu chứng như sổ mũi, hắt hơi không cần can thiệp điều trị thì bố mẹ có thể tuân thủ theo lịch tiêm đã hẹn của bác sĩ để đảm bảo trẻ được tiêm vắc xin đủ liều, đúng lịch. Trong trường hợp trẻ sốt cao hơn 38 độ C hoặc hạ thân nhiệt dưới 35,5 độ C (đo nhiệt độ tại nách) trẻ cần được hoãn tiêm. Và chỉ tiêm khi nhiệt độ cơ thể bình thường bởi lúc này hệ miễn dịch hoạt động tốt để đáp ứng vắc xin khi tiêm vào cơ thể.

⇒ Tham khảo thêm: Trẻ hết sốt bao lâu thì tiêm phòng được? Lưu ý mẹ cần biết

Sau tiêm vắc xin, dù trong bất cứ trường hợp nào, theo nguyên tắc trẻ cần ở lại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút để được theo dõi sức khỏe. Bởi 30 phút sau tiêm là khoảng thời gian có thể xuất hiện các phản ứng sau tiêm sớm và phản ứng sốc phản vệ. Trong trường hợp sức khỏe bình thường, cơ thể không xuất hiện bất cứ dấu hiệu bất thường nào, trẻ có thể được về nhà và bố mẹ cần tiếp tục theo dõi sát sao tại nhà trong vòng 24-48 giờ tiếp theo để đảm bảo an toàn cho trẻ. Nếu phát hiện trẻ có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cần nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được can thiệp và xử trí kịp thời.

Vậy trẻ bị sốt có tiêm phòng được không? Tùy trường hợp mà trẻ vẫn có thể tiêm được trong trường hợp sốt nhẹ, ngược lại nếu thân nhiệt trên 38 độ C hoặc hạ thân nhiệt dưới 35,5 độ C thì cần hoãn tiêm và chỉ tiêm khi sức khỏe của trẻ đã ổn định trở lại. Tìm hiểu các thông tin cần thiết về quy trình tiêm chủng an toàn sẽ giúp bố mẹ có đầy đủ kiến thức chăm sóc con, từ đó đưa ra những quyết định đúng đắn để đảm bảo an toàn sức khỏe cũng như sự phát triển toàn diện của con trong tương lai.