Uống Rota và tiêm phế cầu cùng lúc được không? Lợi ích và rủi ro?

Trẻ em, đặc biệt là trẻ trong giai đoạn 2 năm đầu đời phải tiêm rất nhiều loại vắc xin, khiến phụ huynh lo lắng, phải nghỉ làm để đưa trẻ đi tiêm vắc xin phòng bệnh. Nhiều phụ huynh thắc mắc, liệu có thể tiêm nhiều loại vắc xin trong một buổi tiêm chủng để tiết kiệm thời gian và công sức được hay không? Uống Rota và tiêm phế cầu cùng lúc được không? Có những lợi ích và rủi ro gì khi chủng ngừa nhiều loại vắc xin cùng lúc?

Uống Rota và tiêm phế cầu cùng lúc được không?

Việc uống Rota và tiêm phế cầu cùng lúc là an toàn, vẫn đảm bảo hiệu quả đáp ứng miễn dịch và không gây quá tải hệ miễn dịch của trẻ. Tuy nhiên, đối với trẻ đang mắc bệnh hoặc có tiền sử dị ứng với bất cứ thành phần nào của vắc xin thì phụ huynh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được chỉ định tiêm ngừa thích hợp.

Việc chủng ngừa đồng thời nhiều loại vắc xin không làm giảm hiệu quả miễn dịch và không gây ra các phản ứng phụ nghiêm trọng sau khi tiêm hoặc uống vắc xin. Ngay cả đối với hệ miễn dịch của trẻ em, việc xử lý các phản ứng miễn dịch của nhiều loại vắc xin cùng lúc không gây quá tải hệ miễn dịch.

Tiêm vắc xin là quá trình đưa vào cơ thể trẻ các thành phần kháng nguyên của tác nhân gây bệnh không còn khả năng gây bệnh nhằm kích thích hệ thống miễn dịch sinh kháng thể đặc hiệu, chủ động chống lại các thành phần kháng nguyên đó nếu chẳng may người tiêm có tiếp xúc trong tương lai.

Và trên thực tế, trẻ đã phải phơi nhiễm với rất nhiều kháng nguyên từ môi trường hàng ngày. Ví dụ, chỉ việc ăn một bữa ăn cũng đã khiến cơ thể tiếp xúc với nhiều kháng nguyên khác nhau. Theo các chuyên gia, cơ thể trẻ có thể tiếp nhận đến 10.000 loại kháng nguyên khác nhau tại một thời điểm. (1)

Trong khi đó, mỗi liều vắc xin chỉ chứa dưới 100 kháng nguyên (2), một số vắc xin như viêm gan B, bạch hầu, uốn ván chỉ chứa một kháng nguyên mà thôi. Có nghĩa, với 10 loại vắc xin, cơ thể trẻ chỉ cần sử dụng khoảng 0,1% “năng lượng” của hệ thống miễn dịch để ứng phó.

Các nghiên cứu khoa học cũng đã chứng minh rằng tiêm hay uống đồng thời nhiều loại vắc xin không ảnh hưởng xấu đến đáp ứng miễn dịch, việc chủng ngừa cùng lúc nhiều loại có thể đạt hiệu quả tương đương với việc tiêm riêng lẻ từng loại mà không làm quá tải hệ miễn dịch của trẻ.

⇒ Tham khảo thêm: Nên tiêm phế cầu hay 6in1 trước? Tiêm cùng lúc được không?

Để giải đáp rõ ràng hơn cho thắc mắc "uống rota và tiêm phế cầu cùng lúc được không?", giúp các bậc phụ huynh dễ dàng hơn trong quá trình tiêm chủng của con, dưới dây chuyên gia VNVC sẽ phân tích lợi ích và rủi ro của việc cho trẻ nhỏ Rota và tiêm phế cầu cùng lúc:

1. Lợi ích

Việc uống vắc xin Rota và tiêm vắc xin phế cầu cho trẻ cùng lúc mang lại nhiều lợi ích đáng kể. Cả hai loại vắc xin này đều có lịch chủng ngừa bắt đầu từ lúc trẻ được 6 tuần tuổi (đối với Rotarix - Bỉ và Rotavin - Việt Nam, Rotateq - Mỹ tiêm cho trẻ từ lúc 6 tuần tuổi), điều này giúp đảm bảo trẻ được chủng ngừa đúng lịch, giúp trẻ có hiệu quả miễn dịch sớm với nhiều bệnh cùng lúc, tránh nguy cơ mắc các bệnh mà ở độ tuổi nhỏ dễ gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Một lợi ích quan trọng khác của việc chủng ngừa đồng thời phế cầu và Rota là tiết kiệm thời gian và chi phí cho các bậc phụ huynh. Điều này đặc biệt ý nghĩa trong cuộc sống hiện đại, khi cha mẹ thường rất bận rộn, quỹ thời gian dành cho việc chăm sóc con trẻ, cho con trẻ đi chủng ngừa ngày càng hạn hẹp.

Chủng ngừa cùng lúc giúp giảm bớt số lần đi đến cơ sở tiêm chủng, giảm bớt sự bất tiện và chi phí liên quan đến việc di chuyển, số công nghỉ làm và các vấn đề khác có liên quan. Các quốc gia tiên tiến trên thế giới đều khuyến nghị việc tiêm nhiều mũi vắc xin cùng lúc để mang lại tiện lợi tối đa cho người dân.

Việc giảm số lần đến cơ sở tiêm chủng cũng đồng nghĩa với việc giảm số lần trẻ phải chịu những cảm giác khó chịu hay đau đớn do quá trình tiêm chủng gây ra. Trẻ em thường không thích thú và có xu hướng không hợp tác, phản kháng với việc chích ngừa, vì thế việc giảm số lần đến cơ sở tiêm chủng cũng giúp giảm bớt sự căng thẳng cho cả trẻ và cha mẹ.

Đây cũng chính là một trong những lý do mà các nhà sản xuất vắc xin luôn cố gắng phát triển những loại vắc xin kết hợp, cung cấp khả năng phòng ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm chỉ với một mũi tiêm như vắc xin 6 trong 1, 5 trong 1 hoặc vắc xin sởi - quai bị - rubella, bạch hầu - ho gà - uốn ván - bại liệt… Điều này không chỉ tăng hiệu quả phòng bệnh mà còn giúp cho hành trình tiêm chủng của trẻ và bố mẹ trở nên nhẹ nhàng, đơn giản và dễ dàng hơn.

Có thể thấy, việc uống vắc xin Rota và tiêm phế cầu cùng lúc không chỉ mang lại sự tiện lợi và hiệu quả mà còn giúp bảo vệ trẻ khỏi nhiều bệnh nguy hiểm từ sớm và cùng một lúc, góp phần tạo nên một khởi đầu khỏe mạnh cho trẻ nhỏ.

Tất nhiên, việc tiêm phế cầu và uống Rota cùng lúc vẫn cần có sự tham vấn chuyên môn của bác sĩ để được tiếp nhận những chỉ định chủng ngừa phù hợp với tình trạng sức khỏe của từng trẻ cụ thể, đảm bảo an toàn và hiệu quả tiêm chủng tối ưu. Việc này nhằm đảm bảo rằng trẻ được tiêm chủng đúng lịch và đạt được sự bảo vệ tốt nhất từ các loại vắc xin trong những năm đầu đời.

2. Rủi ro

Dù việc chủng ngừa cùng một lúc cả vắc xin Rota và phế cầu có thể mang lại sự tiện lợi và bảo vệ mạnh mẽ từ sớm cho trẻ, cũng có một số rủi ro và lưu ý nhỏ cần được phụ huynh cân nhắc.

Đầu tiên, sốt là một phản ứng phụ phổ biến của cả hai loại vắc xin, khi uống Rota và tiêm phế cầu cùng lúc, nguy cơ trẻ bị sốt có thể tăng lên. Mặc dù sốt là một phản ứng sau tiêm thông thường, diễn biến nhẹ, không nghiêm trọng và tự khỏi sau một vài ngày, tuy nhiên để tránh trường hợp sốt cao, khó hạ sau khi chủng ngừa cùng lúc hai loại vắc xin, phụ huynh cần theo dõi sát sao và chăm sóc trẻ cẩn thận sau tiêm theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tế.

Ngoài ra, uống vắc xin Rota có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa nhẹ như nôn mửa hoặc tiêu chảy. Nếu trẻ có phản ứng tiêu hóa từ vắc xin Rota trong khi vừa tiêm phế cầu, việc chăm sóc và theo dõi sẽ trở nên phức tạp hơn.

Bên cạnh đó, phản ứng dị ứng là một rủi ro có thể gặp phải sau khi tiêm bất kỳ loại vắc xin nào, mặc dù rất hiếm nhưng vẫn có thể xảy ra, vì thế khi tiêm một loại vắc xin hay tiêm nhiều loại vắc xin cùng lúc, trẻ vẫn phải đối mặt với nguy cơ phản ứng dị ứng nghiêm trọng dù tỷ lệ gặp phải là rất nhỏ và hầu như không xảy ra. Khi chẳng may xảy ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng sau tiêm, với các triệu chứng như phát ban, khó thở, sưng mặt và môi, trẻ cần được điều trị y tế ngay lập tức.

Cuối cùng, việc chủng ngừa cả hai vắc xin cùng lúc có thể làm tăng khả năng chồng chất các tác dụng phụ, dẫn đến việc khó xác định nguồn gốc của các triệu chứng bất thường sau tiêm.

Dù có những rủi ro tiềm tàng nhưng những rủi ro này là thường quy, trẻ em và người lớn có thể gặp phải ngay cả khi chỉ tiêm một loại vắc xin. Các chuyên gia y tế đánh giá lợi ích của việc chủng ngừa cùng lúc nhiều loại vắc xin, cụ thể là uống Rota và tiêm phế cầu là vượt trội hơn so với những rủi ro hy hữu mà chúng mang lại, được các tổ chức y tế uy tín hàng đầu thế giới và Bộ Y tế Việt Nam khuyến nghị thực hiện để giúp trẻ được bảo vệ từ sớm khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cùng một lúc.

Vắc xin Rota phòng bệnh gì?

Vắc xin Rota được sử dụng để phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota (Rotavirus), một loại virus gây ra tình trạng tiêu chảy nặng ở trẻ nhỏ. Virus Rota có khả năng sống lâu ngoài môi trường, tồn tại nhiều giờ trên bàn tay và nhiều ngày trên các bề mặt cứng, có thể gây bệnh qua đường phân - miệng và qua các tiếp xúc thông thường. Đây là một bệnh nhiễm trùng đường ruột nghiêm trọng, phổ biến ở trẻ từ 3 đến 7 tháng tuổi.

Khi bị nhiễm virus Rota, trẻ có thể gặp các triệu chứng như sốt nhẹ, nôn và tiêu chảy. Triệu chứng nôn thường xuất hiện 6 đến 12 giờ trước khi tiêu chảy bắt đầu và có thể kéo dài 2 đến 3 ngày sau đó. Ban đầu, trẻ có thể nôn rất nhiều vào ngày đầu tiên và sau đó giảm dần ngay khi tiêu chảy bắt đầu. Phân của trẻ thường lỏng, toàn nước, có khi có màu xanh dưa cải và có thể có đờm, nhớt nhưng không có máu, đây là đặc trưng để phân biệt tiêu chảy cấp do Rotavirus với các tình trạng tiêu chảy do vi khuẩn.

Tình trạng tiêu chảy có thể tiếp tục tăng trong vài ngày sau đó, kèm theo dấu hiệu đau bụng, ho, chảy nước mũi và tình trạng này thường kéo dài từ 3 đến 9 ngày. Biến chứng nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota bao gồm tiêu chảy nặng dẫn đến mất nước, mất điện giải, gây suy kiệt có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Mỗi năm tại Việt Nam, khoảng 5.300 đến 6.800 trẻ dưới 5 tuổi tử vong do virus Rota, chiếm 8 đến 11% tổng số ca tử vong ở độ tuổi này. Trẻ em mắc bệnh không chỉ phải chịu đựng điều trị kéo dài, mà gia đình còn phải gánh chịu rất nhiều chi phí điều trị, chăm sóc y tế lớn, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ tuổi. Việc tiêm vắc xin ngừa bệnh tiêu chảy cấp do Rota giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm bệnh, giảm tỷ lệ tử vong và giảm bớt gánh nặng tài chính cho gia đình và xã hội.

Theo thống kê, trẻ mắc bệnh tiêu chảy do vi rút Rota ít nhất 1 lần trong 5 năm đầu đời. Tại Việt Nam, đa số các ca bệnh thường gặp ở độ tuổi từ 3 đến 17 tháng. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu của các ca nhập viện và có thể gây tử vong ở trẻ.

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC hiện đang cung ứng cả ba loại vắc xin ngừa bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota với số lượng lớn tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, gồm vắc xin Rotarix (Bỉ), Rotavin (Việt Nam) được chỉ định chủng ngừa cho trẻ từ lúc 6 tuần tuổi và vắc xin Rotateq (Mỹ) được chỉ định cho trẻ uống từ lúc trẻ đạt 6 tuần tuổi.

Cả ba loại vắc xin đều được chứng minh là có hiệu quả cao và an toàn trong việc ngăn nguy nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy do Rotavirus gây ra ở trẻ em, phụ huynh hoàn toàn có thể yên tâm và đưa con trẻ đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC cao cấp trên toàn quốc để chủng ngừa sớm, giúp con được bảo vệ tốt nhất khỏi căn bệnh tiêu chảy cấp tính vô cùng nguy hiểm này.

Vắc xin phế cầu phòng bệnh gì?

Vắc xin phế cầu được sử dụng để phòng ngừa các bệnh lý xâm lấn do vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) gây ra, bao gồm viêm màng não, viêm phổi, viêm tai giữa và nhiễm khuẩn huyết. Những bệnh này lây truyền từ người sang người chủ yếu qua đường hô hấp và thông qua các tiếp xúc trực tiếp. Bệnh có khởi phát đột ngột với các triệu chứng như sốt cao, đau ngực, khó thở và ho ra đờm

Ở trẻ em, biểu hiện đầu tiên có thể là sốt, nôn và co giật, hoặc thậm chí không có triệu chứng rõ ràng nên rất khó nhận biết sớm, khó chẩn đoán dựa trên lâm sàng, phải thực hiện các xét nghiệm, đánh giá chuyên sâu khác, có thể làm lỡ mất “thời gian điều trị vàng” để cứu sống người bệnh.

Vi khuẩn phế cầu không chỉ là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh nguy hiểm mà còn sở hữu khả năng kháng lại nhiều loại kháng sinh thông thường hiện nay. Điều này dẫn đến chi phí điều trị cao, vì phải sử dụng kết hợp cùng lúc rất nhiều loại kháng sinh liều cao với thời gian điều trị kéo dài, quá trình điều trị phức tạp và nhiều rủi ro.

Vi phế cầu khuẩn mặc dù lây qua đường hô hấp nhưng với khả năng xâm lấn cực kỳ mạnh mẽ, vi khuẩn có thấy gây nhiễm trùng xâm lấn từ phổi đến máu gây nhiễm khuẩn huyết và theo đường máu xâm lấn đến vùng thần kinh trung ương, gây viêm màng não cực kỳ nguy hiểm. Vì vậy, nếu bệnh nhân không được kịp thời phát hiện và điều trị từ sớm, nguy cơ nhiễm trùng đa cơ quan và tử vong rất cao.

Ngay cả khi đã được điều trị kịp thời và cứu sống thành công, những tổn thương mà phế cầu gây ra là rất lớn nên thường để lại những di chứng tàn tật về thần kinh và vận động đến suốt đời.

Phế cầu khuẩn có thể tấn công và gây bệnh ở cả trẻ em và người lớn. Các bệnh nghiêm trọng như viêm màng não, viêm phổi và nhiễm trùng huyết do phế cầu có tỷ lệ tử vong cao trên 50%. Đặc biệt, viêm phổi do phế cầu đang trở nên nghiêm trọng hơn do bối cảnh đại dịch Covid-19 cùng những tổn thương hệ hô hấp nghiêm trọng và kéo dài mà Covid-19 để lại cho dân số toàn cầu. Trẻ em mắc Covid-19 có thể chỉ bị bệnh nhẹ nhưng khi hệ hô hấp bị tổn thương, phế cầu khuẩn có thể tấn công dễ dàng hơn, dẫn đến bội nhiễm nghiêm trọng.

Đặc biệt, khả năng kháng thuốc của phế cầu khuẩn ngày càng khủng khiếp, khó có thể điều trị bằng kháng sinh, khiến phế cầu dễ dàng lây nhiễm, tấn công và gây bệnh nặng, biến chứng nghiêm trọng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng người bệnh. Chính vì thế, việc chủ động tiêm ngừa vắc xin phòng phế cầu từ sớm cho trẻ em từ 6 tuần tuổi và người lớn là vô cùng quan trọng, không chỉ giúp bảo vệ khỏi các bệnh nghiêm trọng mà còn làm giảm gánh nặng chi phí điều trị và ngăn chặn bùng phát những biến chứng nguy hiểm.

Một số lưu ý khi đưa trẻ đi nhỏ Rota và tiêm phế cầu cùng lúc

Khi quyết định đưa trẻ đi nhỏ vắc xin Rota và tiêm vắc xin phế cầu cùng lúc, có một số lưu ý quan trọng mà phụ huynh cần lưu tâm để đảm bảo an toàn và hiệu quả của việc tiêm chủng. Trước hết, cần phải hiểu rõ rằng việc tiêm chủng đồng thời hai hoặc nhiều loại vắc xin cùng lúc đã được chứng minh là an toàn và không làm giảm hiệu quả của từng loại vắc xin.

Tuy nhiên, phụ huynh cần theo dõi sát sao phản ứng của trẻ sau khi tiêm và nhỏ vắc xin, các phản ứng phụ phổ biến có thể bao gồm sốt nhẹ, đau tại chỗ tiêm hoặc tiêu chảy nhẹ.

Trước khi đưa trẻ đi tiêm, cần đảm bảo rằng trẻ đang trong tình trạng sức khỏe tốt, không bị sốt hay mắc các bệnh nhiễm trùng cấp tính. Nếu trẻ đang trong tình trạng suy dinh dưỡng hoặc có các bệnh lý mãn tính, cần thảo luận kỹ với bác sĩ để điều chỉnh lịch tiêm phù hợp.

Đặc biệt, cần cho trẻ đến tiêm tại các cơ sở tiêm chủng uy tín, có nguồn vắc xin dồi dào, khả năng cung ứng ổn định để đảm bảo không thiếu hụt vắc xin, làm gián đoạn quá trình chủng ngừa của trẻ, đồng thời cơ sở tiêm chủng cần phải có khả năng bảo quản vắc xin đạt chuẩn, có đội ngũ chuyên gia y tế giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn để tư vấn, chỉ định và giám sát tiêm chủng an toàn.

Cha mẹ nên trao đổi kỹ với bác sĩ để hiểu rõ về những rủi ro và lợi ích, từ đó đưa ra quyết định nhỏ Rota và tiêm phế cầu cùng lúc tốt nhất cho sức khỏe của con.

Sau khi tiêm phế cầu và nhỏ Rota, phụ huynh cần theo dõi tình trạng của trẻ ít nhất 30 phút tại cơ sở y tế để kịp thời xử lý nếu có phản ứng dị ứng nghiêm trọng như khó thở, phát ban, sưng phù mặt hoặc sốc phản vệ. Cũng cần lưu ý là sau khi về nhà, phụ huynh nên tiếp tục theo dõi trẻ trong ít nhất 48 giờ tiếp theo để nhận diện sớm các triệu chứng bất thường và đưa trẻ đi khám khi cần thiết.

Về lịch tiêm chủng, cần phải tuân thủ đúng thời gian và liều lượng được chỉ định bởi bác sĩ. Đối với vắc xin phế cầu, mũi tiêm nhắc lại rất quan trọng để duy trì hiệu lực bảo vệ; do đó, phụ huynh cần đảm bảo trẻ không bỏ qua bất kỳ mũi nhắc nào. Tương tự, vắc xin Rota thường cần được nhỏ theo một lịch trình cụ thể để đảm bảo hoàn chỉnh chuỗi tiêm chủng và đạt hiệu quả phòng bệnh tối ưu.

Sau khi tiêm, phụ huynh nên trao đổi với bác sĩ hoặc nhân viên y tế để hiểu rõ hơn về tác dụng của từng loại vắc xin, các phản ứng phụ có thể xảy ra và cách chăm sóc trẻ sau tiêm chủng. Việc chăm sóc trẻ đúng cách sau khi tiêm và nhỏ vắc xin không chỉ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục mà còn giảm thiểu các tác dụng phụ có thể xảy ra.

Để giảm đau và sưng tại chỗ tiêm, phụ huynh có thể chườm lạnh nhẹ nhàng bằng khăn mềm và nước đá sạch, nhưng tránh chườm quá lâu để tránh gây tổn thương da. Nếu trẻ bị sốt nhẹ sau khi tiêm, hãy thường xuyên đo nhiệt độ của trẻ, đảm bảo dinh dưỡng lành mạnh và đầy đủ, cho trẻ uống đủ nước và mặc trang phục thoáng mát để giúp hạ nhiệt cơ thể.

Nếu trẻ sốt cao trên 38,5°C, có thể sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ dẫn của bác sĩ. Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ và hạn chế vận động quá sức. Nếu trẻ cảm thấy khó chịu hoặc quấy khóc, bố mẹ cần kiên nhẫn vỗ về và an ủi bằng cách bế ẵm và nói chuyện nhẹ nhàng với trẻ nhằm giúp trẻ cảm thấy an toàn và thoải mái hơn trong quá trình hồi phục.

Phụ huynh nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ để được chỉ định chủng ngừa thích hợp bởi mỗi trẻ sẽ có tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh lý, dị ứng và lịch sử chủng ngừa khác nhau. Ngoài ra, phụ huynh cần đảm bảo trẻ được tiêm đầy đủ các vắc xin quan trọng trong độ tuổi và giúp trẻ tiêm ngừa đúng lịch theo khuyến cáo của bác sĩ, đặc biệt là vắc xin Rota. Bởi sau khi qua tuần tuổi thứ 32, trẻ sẽ không được chủng ngừa Rota nữa, làm trẻ đánh mất cơ hội được bảo vệ khỏi căn bệnh tiêu chảy cấp đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em.

Vậy, thắc mắc “uống Rota và tiêm phế cầu cùng lúc được không” đã được giải đáp, trên góc độ khoa học việc chủng ngừa nhiều loại vắc xin cùng lúc là hoàn toàn an toàn và đảm bảo hiệu quả đáp ứng miễn dịch cần thiết của từng loại vắc xin, chính vì thế có thể uống Rota và tiêm phế cầu cùng lúc.