Bệnh sởi và thủy đậu có giống nhau không? Điểm khác là gì?

Sởi và thủy đậu đều là bệnh nhiễm trùng do virus với tốc độ lây lan cực kỳ nhanh chóng, chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ nhỏ, biểu hiệu các nốt ban đặc trưng trên da và một số tương đồng về phương thức và con đường lây truyền. Vậy 2 bệnh này có giống nhau không? Đâu là điểm khác biệt giữa hai căn bệnh này? Chuyên gia sẽ giải đáp trong bài viết dưới đây!

Bảng so sánh nhanh sởi và thủy đậu khác nhau như thế nào?

Đây là hai bệnh hoàn toàn khác nhau, nhưng do một số đặc điểm tương đồng về phương thức lây truyền và biểu hiện tổn thương trên da gây nhầm lẫn trong chẩn đoán bệnh ban đầu. Phân biệt nhanh 2 bệnh ngay sau đây:

Bảng so sánh nhanh sởi và thủy đậu

Bệnh sởi và thủy đậu có giống nhau không?

Bệnh sởi và thủy đậu là hai bệnh khác nhau hoàn toàn nhưng lại có nhiều điểm tương đồng với nhau. Điển hình là cả hai bệnh đều do virus gây bệnh, chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ nhỏ, rất dễ lây nhiễm và lây lan nhanh, khả năng bùng phát thành ổ dịch lớn.

Cách thức lây truyền của 2 bệnh này cũng tương tự nhau, chủ yếu lây truyền qua đường hô hấp do hít phải các giọt hô hấp từ người bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, cả hai loại virus này cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với dịch cơ thể bị nhiễm bệnh, chẳng hạn như dịch hô hấp trong trường hợp sởi và dịch từ các mụn nước vỡ trong trường hợp thủy đậu.

Điểm đặc trưng nhất của hai bệnh này là đều phát triển các tổn thương trên da với các nốt ban đỏ ban đầu nên rất dễ gây nhầm lẫn trong chẩn đoán bệnh. Cả hai bệnh đều biểu hiện lành tính trong hầu hết trường hợp bệnh nhẹ và người bệnh thể trạng khỏe mạnh, nhưng một khi xuất hiện biến chứng sẽ rất nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng. Đặc biệt, cả hai bệnh đều đã có vắc xin phòng bệnh an toàn, với hiệu quả bảo vệ rất cao, tạo miễn dịch chủ động bền vững, thường không phải tiêm nhắc lại.

1. Nguyên nhân gây bệnh sởi và thủy đậu

Bệnh sởi là bệnh do virus, một loại virus ribonucleic acid (RNA) có vỏ bọc, sợi đơn, hướng âm thuộc chi Morbillivirus trong họ Paramyxoviridae gây ra. Virus sởi không có ổ chứa ở động vật, chỉ xảy ra ở người, rất dễ lây lan, một người nhiễm bệnh có thể lây lan cho 14 - 18 người khi tiếp xúc gần do hít phải các giọt bắn hô hấp. (1)

Ban đầu virus sẽ lây vào tế bào lympho, tế bào dạng sợi và đại thực bào phế nang của đường hô hấp, sau đó lan sang mô lymphoid lân cận và phát tán khắp máu, dẫn đến tình trạng nhiễm virus huyết và lan đến các cơ quan xa.

Virus sởi trú ngụ trong các tế bào dạng sợi và tế bào lympho di chuyển đến các tế bào biểu mô của đường hô hấp, bong ra và đẩy ra ngoài dưới dạng các giọt bắn hô hấp trong khi ho, hắt hơi, lây nhiễm cho người khác và duy trì chu kỳ. Tình trạng viêm ban đầu dẫn đến các triệu chứng sổ mũi, viêm kết mạc và ho.

Trong khi đó, bệnh thủy đậu do virus Varicella Zoster, một loại virus Herpes gây bệnh. Virus này lây lan từ người sang người thông qua các giọt bắn hoặc tiếp xúc trực tiếp từ người bị nhiễm bệnh giải phóng bằng hành động hắt hơi, nói chuyện, ho… Bên cạnh đó, bệnh còn lây nhiễm thông qua tiếp xúc với chất dịch bên trong mụn nước bị vỡ hoặc bị trầy xước. Hầu hết các trường hợp tiếp xúc gần đều có nguy cơ cao nhiễm bệnh, trừ khi đã được tiêm phòng hoặc đã từng bị bệnh. (2)

2. Dấu hiệu nhận biết thủy đậu và sởi

Biểu hiện đặc trưng của bệnh sởi là những nốt ban đỏ nổi thành từng mảng, loang lổ khắp cơ thể. Ở giai đoạn đầu khi vừa tiếp xúc với virus, người bệnh chưa nổi ban đỏ ngay mà sẽ bắt đầu với các triệu chứng như cảm lạnh như sốt cao (có thể tăng hơn 40 độ C), ho, sổ mũi, mắt đỏ.. xuất hiện từ 7 - 14 ngày sau khi nhiễm virus. (3)

Sau đó 2 - 3 ngày, các đốm trắng nhỏ (Koplik) xuất hiện bên trong miệng và 3 - 5 ngày sau khi các triệu chứng bắt đầu, phát ban sởi sẽ xuất hiện từ chân tóc rồi lan xuống cổ, thân, cánh tay, chân và bàn chân.

Các cục u nhỏ nhô lên cũng có thể xuất hiện phía trên các đốm đỏ phẳng. Các đốm có thể dính lại với nhau khi lan từ đầu đến các phần còn lại của cơ thể. Khi phát ban xuất hiện, nhiệt độ cơ thể người bệnh có thể tăng cao.

Đối với bệnh thủy đậu, sau khi nhiễm virus, thường bệnh mất trung bình 2 tuần để các triệu chứng bắt đầu, có thể sớm hơn hoặc muộn hơn tùy vào thời gian ủ bệnh. Những người bị bệnh này thường cảm thấy khó chịu lúc đầu, đau cơ, nhức đầu và nhiệt độ cơ thể tăng lên. Sốt kéo dài từ 3 - 5 ngày, nhưng hiếm khi cao hơn 39 độ C.

Phát ban ngứa đặc trưng của bệnh thủy đậu sẽ phát triển tiếp theo với những đốm đỏ nhỏ và cục u, sau đó biến thành mụn nước, thường nổi ở mặt và thân trước, sau đó lan ra đầu, cánh tay và chân, thậm chí niêm mạc và bộ phận sinh dục cũng bị ảnh hưởng.

Các mụn nước chứa chất dịch trong suốt bên trong, sau đó chuyển sang đục. Sau một ngày, mụn nước sẽ vỡ, khô lại, hình thành vảy và sớm rụng. Thường mất khoảng 3 - 5 ngày để các mụn nước lành lại. Tổng số mụn nước thay đổi tùy theo cơ địa và tình trạng nhiễm trùng mỗi người.

3. Các biến chứng của bệnh sởi và thủy đậu

Bệnh sởi có thể biểu hiện từ các triệu chứng nhẹ đến các biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng của người bệnh. Một số biến chứng của bệnh gồm nhiễm trùng tai, mất nước (do sốt, tiêu chảy nặng), viêm phế quản, viêm thanh quản, viêm phổi, mù lòa, viêm não, viêm não bán cấp xơ cứng, viêm não thể vùi và nặng nhất là tử vong. Nếu bị nhiễm sởi khi mang thai, có thể ảnh hưởng đến kết quả thai kỳ như sinh non, sảy thai hoặc trẻ sinh ra bị nhẹ cân.

Đáng lưu ý, virus sởi có khả năng gây ức chế miễn dịch kéo dài trong nhiều tuần đến nhiều năm,làm tăng khả năng mắc các bệnh nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn và các bệnh nhiễm trùng khác. Nhiều nghiên cứu chỉ ra nhiễm trùng sởi gây ra sự tăng sinh của tế bào lympho đặc hiệu sởi, làm thay thế các tế bào trí nhớ đã được thiết lập trước đó, gây ra tình trạng “mất trí nhớ miễn dịch”. Chuyên gia cho biết, nhiễm trùng sởi có thể phá hủy từ 11 - 73% lượng kháng thể dự trữ của một người, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng.

Đối với thủy đậu, người bệnh hoàn toàn có thể tự hồi phục mà không có biến chứng nếu người bệnh được chăm sóc đúng cách.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể biểu hiện nghiêm trọng, đặc biệt ở người bị suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai, có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như: nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn biểu hiện dưới dạng viêm mô tế bào, chốc lở hoặc ban đỏ dẫn đến sẹo; viêm phổi (nguy cơ tử vong từ 10 - 30%) nguy hiểm hơn là viêm phổi do virus thuỷ đậu có tỷ lệ tử vong rất cao lên đến 80%, vấn đề thần kinh trung ương như viêm não, chứng mất điều hòa tiểu não cấp tính và hội chứng Guillain-Barré, phát triển thành bệnh zona thần kinh. (4)

Bệnh thủy đậu ở mẹ trong 20 tuần đầu thai kỳ có liên quan đến tỷ lệ mắc hội chứng thủy đậu bẩm sinh ở trẻ sau sinh, chiếm tỷ lệ 2%. Các dị tật bẩm sinh tiềm ẩn có thể xảy ra như sẹo da, bất thường về mắt, teo vỏ não, chậm phát triển tâm thần vận động, thiếu sản chi… Trẻ có mẹ bị bệnh này trong thời kỳ mang thai có thể bị zona thần kinh sớm mà chưa từng bị thủy đậu ngoài tử cung.

Bệnh thủy đậu có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và có khả năng gây tử vong ở những người bị suy giảm miễn dịch. Những trường hợp này thường có phát ban trên da rộng hơn và bất thường, đôi khi kèm theo các tổn thương xuất huyết . Phổi, gan và hệ thần kinh trung ương chủ yếu bị ảnh hưởng. Các biến chứng thường gặp bao gồm viêm gan, viêm cầu thận,  viêm khớp, viêm cơ tim, viêm tụy, viêm tinh hoàn và viêm mạch máu.

4. Điều trị bệnh sởi và thủy đậu

Hiện không có liệu pháp kháng virus cụ thể cho bệnh sởi, việc điều trị chủ yếu mang tính hỗ trợ. Phương pháp điều trị chính là kiểm soát giảm nhẹ triệu chứng như hạ sốt, phòng ngừa và ngăn ngừa tình trạng mất nước, uống vitamin A liều cao, đảm bảo dinh dưỡng, kiểm soát nhiễm trùng bao gồm cả việc cách ly ngay khi nghi ngờ mắc sởi, phát hiện và điều trị sớm các biến chứng.

Đối với bệnh thủy đậu, việc điều trị chủ yếu tập trung vào hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng, bao gồm hạ nhiệt và chăm sóc tổn thương da. Điều trị bằng kháng virus có tác dụng giảm mức độ nặng và thời gian bị bệnh, đặc biệt có chỉ định đối với những trường hợp suy giảm miễn dịch.

Tiêm vắc xin sởi và thủy đậu cùng lúc có được không?

Theo chuyên gia y tế, vắc xin sởi và vắc xin thủy đậu có thể tiêm cùng lúc và tiêm ở các chi khác nhau trên cơ thể. Tuy nhiên, việc thực hiện tiêm chủng cần dưới sự tư vấn của bác sĩ để phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại và lịch tiêm chủng của mỗi người nhằm đảm bảo an toàn và phát huy hiệu quả bảo vệ tối ưu của vắc xin.

Vắc xin có thành phần Sởi và vắc xin Thuỷ đậu là những loại vắc xin sống giảm độc lực, có thể tiêm đồng thời trong cùng buổi tiêm chủng để phòng ngừa sớm những bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm này. Việc tiêm cùng lúc không làm tăng những phản ứng bất lợi sau tiêm và vẫn đảm bảo hiệu quả phòng bệnh không thua kém so với việc tiêm riêng lẻ từng mũi vắc xin.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin phòng bệnh cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok: https://www.tiktok.com/@vnvc.vn
• Đặt mua các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng chính hãng, chất lượng cao từ các thương hiệu uy tín hàng đầu quốc tế như Nestlé Health Science (Thụy Sĩ), Asahi – Wakodo (Nhật Bản), ECO Green (sản xuất tại Mỹ) với giá ưu đãi tại VNVC SHOP TẠI ĐÂY.

Quý Khách hàng có thể cài đặt ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng” – app VNVC dễ dàng thông qua 2 đường dẫn sau:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY

Bên cạnh tiêm chủng vắc xin, mỗi người cần kết hợp các biện pháp phòng bệnh chủ động để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm bệnh và lây lan mầm bệnh trong cộng đồng, cụ thể như sau:

• Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay thường xuyên;
• Vệ sinh vật dụng xung quanh như đồ chơi, tay nắm cửa, điện thoại và các bề mặt thường xuyên tiếp xúc;
• Không dùng chung vật dụng cá nhân như khăn tắm, ly uống nước, bàn chải đánh răng…
• Tránh tiếp xúc với người đang mắc bệnh;
• Đeo khẩu trang và giữ khoảng cách ở nơi công cộng;
• Tăng cường miễn dịch tự nhiên bằng cách đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, ngủ đủ giấc, rèn luyện thể thao và tránh căng thẳng kéo dài;
• Nếu có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, cần theo dõi và thăm khám bác sĩ để được can thiệp kịp thời.

⇒ Tham khảo thêm: Phân biệt sốt phát ban và thủy đậu

Sởi và thủy đậu là hai bệnh do các tác nhân gây bệnh khác nhau gây bệnh nhưng đều có biểu hiện tổn thương trên da đặc trưng, phổ biến ở trẻ em nên thường bị nhầm lẫn trong chẩn đoán lâm sàng và điều trị. Bài viết trên giúp phân biệt chi tiết 2 bệnh này, hỗ trợ quá trình nhận biết sớm bệnh để đưa ra cách xử trí phù hợp.