Bị thủy đậu có được ăn bún không? Cần lưu ý gì?

Thủy đậu điển hình bởi tình trạng nhiễm trùng ngoài da, trong đó có quan niệm kiêng ăn bún vì sợ làm mưng mủ hoặc lâu lành vết thương. Tuy nhiên, liệu điều này có cơ sở khoa học hay chỉ là quan niệm dân gian thiếu căn cứ? Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp trong giai đoạn mắc bệnh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hệ miễn dịch, rút ngắn thời gian phục hồi và giảm nguy cơ biến chứng. Vậy bị thủy đậu có được ăn bún không? Ăn bún có thực sự gây hại? Hãy cùng phân tích dưới góc nhìn y khoa.

Bị thủy đậu có được ăn bún không?

Người bị thủy đậu có thể ăn bún. Bún chủ yếu là tinh bột từ gạo, cung cấp năng lượng nhưng rất ít đạm, chất béo, chất xơ và vitamin - khoáng chất. Vì vậy nên ăn kèm thịt, cá, rau để đủ dinh dưỡng.

Xét về nguyên tắc dinh dưỡng cho người bị thủy đậu, bệnh nhân nên ăn các thức ăn dễ tiêu, mềm và giữ vệ sinh tuyệt đối. Đồng thời thức ăn của người bệnh cần cung cấp đủ năng lượng, đạm, vitamin và khoáng chất để hỗ trợ phục hồi.

Xét riêng về bún, với thành phần chủ yếu là tinh bột, ít xơ và đạm là thức ăn tương đối dễ tiêu, không gây kích ứng niêm mạc tiêu hóa cũng như các vết loét miệng (nếu có). Nếu bún được chế biến kỹ lưỡng, đảm bảo vệ sinh và dùng khi còn nóng, không có dấu hiệu chua/thiu, bệnh nhân thủy đậu hoàn toàn có thể ăn bún để đa dạng khẩu vị và cung cấp năng lượng nhanh.

Tuy nhiên, bún chỉ cung cấp năng lượng mà gần như không cung cấp protein, vitamin và khoáng chất. Điều này khiến bún không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng tăng cao trong giai đoạn cơ thể cần tạo kháng thể và phục hồi tổn thương da do thủy đậu. Do đó, nếu chỉ ăn riêng bún (bún trắng), bệnh nhân có thể bị thiếu hụt dinh dưỡng, đặc biệt là protein cần cho miễn dịch và tái tạo mô.

Ngoài ra, bún có thể gây khó chịu đường tiêu hóa nếu ăn nguội, nguội lạnh hoặc không hợp vệ sinh, vì vậy cần chọn bún rõ nguồn gốc, không sử dụng chất phụ gia độc hại. Nên kết hợp bún cùng các nguồn đạm động vật (thịt nạc, trứng, cá…) và rau xanh để đảm bảo cân bằng dinh dưỡng.

Thận trọng với nước lèo và đồ ăn kèm bún

Ngoài vấn đề bị thủy đậu có được ăn bún không, người bệnh cần thận trọng khi lựa chọn loại nước lèo và đồ ăn kèm với bún. Không phải bất kỳ loại nước lèo và đồ ăn kèm bún nào bệnh nhân thủy đậu cũng có thể tiêu thụ. Một số loại nước lèo và đồ ăn kèm nếu bệnh nhân sử dụng có thể gây kích ứng hoặc bội nhiễm, khiến tình trạng bệnh không được cải thiện mà thậm chí còn nặng hơn.

1. Nước lèo nên ăn và nên tránh

Nước lèo là thành phần quan trọng trong các món súp, phở, bún. Khi ăn bún trong giai đoạn bệnh thủy đậu, người bệnh cần lưu ý lựa chọn nước lèo cẩn thận:

1.1. Nước lèo nên ăn

Đối với người đang bệnh hoặc cần nâng cao miễn dịch (ví dụ bệnh nhân thủy đậu, cúm, đang hồi phục sau bệnh…), loại nước lèo lý tưởng ăn cùng với bún là loại được nấu từ xương ống, thịt nạc, cá tươi hoặc rau củ tự nhiên, đun sôi kỹ và không nêm nếm quá nhiều gia vị.

Nước lèo từ xương cung cấp cho người bệnh các chất dinh dưỡng như protein, collagen, vitamin nhóm B, khoáng chất như canxi, phốt-pho, giúp tăng sức đề kháng và hỗ trợ phục hồi tế bào. Nước lèo dùng rau củ để chế biến như cà rốt, bí đỏ, khoai tây, cải xanh còn chứa thêm chất xơ hòa tan, vitamin A, C tốt cho hệ tiêu hóa và da niêm mạc.

Nên ưu tiên nước lèo trong, ít dầu mỡ, không dùng các loại chất tạo màu hay hóa chất công nghiệp. Sau khi nấu, cần lọc bỏ bọt và tạp chất, đồng thời ăn khi còn ấm để hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn đường ruột.

1.2. Nước lèo nên tránh

Bệnh nhân thủy đậu không nên sử dụng bún với nước lèo có nhiều dầu mỡ (nước hầm xương bò, nước hầm từ thịt mỡ, nước dùng có váng dầu) vì dễ gây khó tiêu, tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa.

Đặc biệt, người bệnh cần lưu ý tránh nước lèo có nguồn gốc không đảm bảo vệ sinh như hàng quán lề đường, hoặc sử dụng nước lèo pha từ bột ngọt hóa học, chất tạo ngọt công nghiệp, chất bảo quản. Các loại nước lèo có vị cay (nhiều ớt, tiêu, sa tế) hoặc chứa hải sản nấu chưa chín kỹ cũng làm tăng nguy cơ kích ứng đường tiêu hóa, dị ứng hoặc bội nhiễm khi cơ thể đang yếu.

2. Đồ ăn kèm nên ăn và nên tránh

2.1. Đồ ăn kèm nên ăn

Để bổ sung dinh dưỡng, người bệnh thủy đậu nên chọn đồ ăn kèm là các loại thịt nạc luộc, trứng chín kỹ, cá hấp/luộc, đậu phụ luộc, các loại rau xanh luộc hoặc hấp như cải bó xôi, rau ngót, giá luộc…

Đây là các thực phẩm giàu protein, vi chất, các vitamin nhóm B, C, A và khoáng chất, giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ tái tạo mô khi mắc bệnh thủy đậu. Đa số các loại rau, thịt, cá khi được chế biến kỹ (luộc, hấp) giúp đảm bảo vệ sinh, không gây kích thích tiêu hóa, dễ hấp thu, phù hợp cho người bệnh và trẻ nhỏ.

2.2. Đồ ăn kèm nên tránh

Bên cạnh đó, bệnh nhân thủy đậu nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn các loại đồ ăn kèm như chả chiên, nem rán, thịt mỡ, bò viên, xúc xích, giò sống công nghiệp, dăm bông… vì chứa nhiều chất béo bão hòa, phụ gia, nitrate/nitrite, không tốt cho tiêu hóa, thậm chí gây kích ứng, dễ dị ứng với người nhạy cảm.

Mặt khác, giá đỗ, rau sống, các loại rau thơm, dưa chua hoặc thực phẩm muối chua ăn sống nếu không đảm bảo vệ sinh rất dễ gây nhiễm khuẩn, khiến bệnh lâu lành hoặc phát triển biến chứng. Các loại nước chấm có nhiều ớt, tỏi, giấm mạnh cũng cần loại bỏ vì dễ gây nóng, đau rát miệng và dạ dày, đặc biệt ở trẻ em hoặc người đang tổn thương niêm mạc miệng/họng.

Các món từ bún có thể ăn và nên kiêng cho người bị thủy đậu

Sau khi tìm hiểu về việc bị thủy đậu có được ăn bún không, người bệnh cần lên danh sách các món bún có thể ăn và nên kiêng. các món bún có thể ăn ở người bệnh thủy đậu có thể kể đến như: Bún sườn non/mọc heo, bún thịt nạc băm, bún chay. Các món bún nên kiêng có thể kể đến như: Bún bò Huế, bún riêu cua, bún cá, bún mắm, bún đậu mắm tôm.

1. Các món bún có thể ăn

1.1. Bún sườn non/mọc heo

Bún sườn non hoặc mọc heo cung cấp lượng tinh bột dễ tiêu và năng lượng cho bệnh nhân thủy đậu. Sườn non, mọc heo giàu protein và có giá trị sinh học cao bao gồm: các vitamin nhóm B, kẽm và sắt hỗ trợ tái tạo mô, nâng cao sức đề kháng. Ngoài ra, nước dùng từ xương chứa collagen, khoáng chất như canxi, magiê, phốt pho tốt cho hồi phục tế bào.

Tóm lại đây là món ăn giàu năng lượng, protein dễ hấp thu, duy trì sức đề kháng và tạo điều kiện phục hồi da, niêm mạc tổn thương do thủy đậu, phù hợp khi người bệnh chán ăn.

Cách chế biến:

• Sườn non rửa sạch, chần sơ rồi rửa lại để loại hết bọt bẩn, ninh sườn với nước.
• Nêm nhạt, tránh nhiều mì chính, hạt nêm công nghiệp.
• Mọc (thịt nạc lợn xay nhuyễn, thêm chút tiêu, mộc nhĩ, hành củ, nắm viên nhỏ) thả vào nồi nước dùng khi sườn đã mềm.
• Khi ăn, chan nước dùng nóng lên bún, ăn kèm rau luộc chín nhừ (không dùng rau sống).

1.2. Bún thịt nạc băm

Tương tự bún sườn non/ mọc heo, bún thịt nạc băm giàu protein, chất sắt, vitamin nhóm B, ít mỡ và tốt cho hệ miễn dịch. Nước dùng từ thịt cung cấp thêm cho người bệnh nhiều khoáng chất. Ngoài ra, bún còn là nguồn tinh bột nhanh cho cơ thể.

Thịt nạc băm nhỏ, nấu mềm phù hợp cho người bị lở miệng, đau rát khi thủy đậu. Bún thịt nạc băm là món ăn đơn giản, không gây kích ứng, giúp dưỡng chất được hấp thu tối ưu, hỗ trợ quá trình lành bệnh.

Cách chế biến:

• Thịt nạc băm nhuyễn, xào sơ với hành tím.
• Cho lượng nước vừa đủ, nấu sôi, vớt bọt.
• Nêm nhạt, không dùng nhiều gia vị.
• Chan lên bún tươi, ăn kèm rau củ luộc hoặc rau xay nhuyễn.

1.3. Bún chay

Bún chay sử dụng các loại rau củ như cà rốt, bí đỏ, khoai tây, củ cải, đậu phụ, nấm, các loại củ quả giúp bổ sung chất xơ hòa tan, vitamin C, A, E, acid amin, magie, kali...

Đây là món ăn bổ sung đa dạng vitamin, chất chống oxy hóa, giúp mát gan, tốt cho da, hạn chế táo bón hoặc tiêu chảy phụ khi dùng thuốc điều trị thủy đậu. Món chay còn ít dầu mỡ, phù hợp với người khó tiêu hoặc mệt mỏi.

Cách chế biến:

• Đun nước với củ quả (cà rốt, củ cải, bí đỏ…) cho ngọt tự nhiên.
• Đậu phụ, nấm cắt lát luộc hoặc hấp chín rồi thả vào nồi.
• Chan nước súp rau củ lên bún, ăn kèm rau luộc mềm hoặc giá trụng.

2. Các món bún cần kiêng

2.1. Bún bò Huế

Bún bò Huế có nước dùng và gia vị đậm như ớt, tiêu, mắm ruốc... Ngoài ra, bún bò còn sử dụng bò gân, giò heo, dầu mỡ và đôi khi có tiết heo cùng với đó là nhiều chất béo bão hòa, hàm lượng cholesterol cao.

Gia vị cay nóng, mắm ruốc trong bún bò dễ gây kích ứng da và dạ dày, làm gia tăng tình trạng viêm nhiễm, khiến bệnh nhân nổi thêm mụn nước hoặc làm vết loét nặng hơn. Ngoài ra bún bò nhiều dầu mỡ khiến bệnh nhân tiêu hóa khó khăn trong giai đoạn miễn dịch suy yếu, làm tăng nguy cơ biến chứng tiêu hóa, khó phục hồi vết thương.

2.2. Bún riêu cua, bún cá

Bún riêu cua/bún cá có chứa cua hoặc cá xay, nước dùng chua cay. Khi chế biến nhiều nơi còn sử dụng dầu chiên, gia vị hóa chất, bột ngọt. Một số món còn phối hợp rau sống chưa rửa sạch, chứa hóa chất độc hại.

Trong đó, cua và cá là nguồn đạm dễ gây dị ứng với người đang có vấn đề sức khỏe hoặc hệ miễn dịch yếu kém. Nước lèo chua cay dễ kích thích tổn thương niêm mạc miệng, tại các vết loét da. Nguy cơ nhiễm khuẩn từ rau sống hoặc đồ ăn không hợp vệ sinh cũng tăng biến chứng thủy đậu.

2.3. Bún mắm

Bún mắm thường sử dụng chung với nước mắm cá, mắm tôm, mắm nêm đi kèm với lượng muối và đạm lên men cao. Ngoài ra, khi ăn người dùng thường cho thêm ớt, tỏi sống, rau sống, tóp mỡ và thịt quay.

Bún mắm là món ăn có vị nồng, nhiều muối và gia vị lên men kích ứng mạnh vết tổn thương, làm tăng ngứa, viêm rát da, gây mất nước và tăng nguy cơ bội nhiễm, dị ứng rất nguy hiểm khi thủy đậu nặng.

2.4. Bún đậu mắm tôm

Mắm tôm trong món ăn có hàm lượng natri rất cao, đi kèm đậu rán, thịt mỡ, chả cốm, rau thơm sống. Vi sinh vật sẽ rất dễ phát triển nếu không đảm bảo vệ sinh chế biến.

Bún đậu là món ăn nhiều dầu mỡ, mắm tôm kích ứng niêm mạc, dễ gây đau bụng, tiêu chảy, thậm chí ngộ độc nếu kém vệ sinh. Rau sống tăng nguy cơ nhiễm ký sinh trùng, nhiễm khuẩn kéo dài thời gian hồi phục bệnh thủy đậu.

Ngoài bún, người bị thủy đậu nên ăn gì và kiêng gì?

Vậy, ngoài bún ra người bệnh thủy đậu nên ăn gì, kiêng gì?

Các thực phẩm nên ăn ở bệnh nhân thủy đậu có thể kể đến như:

• Thực phẩm giàu protein dễ tiêu: Có tác dụng hỗ trợ tái tạo mô, tăng cường sức đề kháng và phục hồi tổn thương da. Các lựa chọn tốt bao gồm thịt nạc (lợn, gà, cá), trứng luộc, đậu phụ, tôm hấp…
• Các loại sữa chua, sữa thực vật: Sữa chua giàu protein, canxi, các lợi khuẩn (probiotic), giúp hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường miễn dịch.
• Trái cây tươi giàu vitamin C, A: Cam, quýt, đu đủ, xoài chín, dưa hấu, chuối, thanh long… bổ sung vitamin C, A, chất chống oxy hóa làm tăng sức đề kháng, giảm viêm, giúp vết thương nhanh lành.
• Rau củ mềm, giàu vitamin: Rau ngót, mồng tơi, bí đỏ, cà rốt, khoai lang, khoai tây ninh nhừ hoặc luộc mềm, xay nhuyễn, hấp hoặc nấu súp. Đây là nguồn cung cấp chất xơ, vitamin nhóm B, A, E, khoáng chất cần thiết cho sự phục hồi tổn thương da niêm mạc và tránh táo bón khi dùng thuốc.
• Thức ăn giàu nước, dễ nuốt: Cháo loãng, súp, canh, khoai tây nghiền… giúp bổ sung nước, làm mềm niêm mạc, tăng lượng chất điện giải, giảm nguy cơ mất nước khi sốt hoặc tổn thương miệng.

Các thực phẩm nên kiêng ăn ở bệnh nhân thủy đậu có thể kể đến như:

• Thực phẩm cay, mặn, chua, nhiều gia vị: Ớt, tiêu, tỏi, gia vị cay nồng; thực phẩm muối chua, dưa muối, nước mắm, mắm tôm, các món chua gắt gây kích ứng da, làm tăng cảm giác đau, ngứa, tổn thương miệng và đường tiêu hóa.
• Đồ ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn: Các món rán/xào nhiều dầu, thức ăn nhanh, xúc xích, thịt hun khói, bánh snack… chứa chất béo bão hòa, phụ gia và chất bảo quản có thể gây nóng trong, kích ứng da, khó tiêu và bất lợi cho quá trình phục hồi vết thương.
• Thực phẩm chưa nấu chín, rau sống, gỏi, đồ tái: Các thực phẩm này tiềm ẩn vi khuẩn, ký sinh trùng, nguy cơ gây nhiễm trùng nặng hơn khi da đang tổn thương, suy giảm miễn dịch.
• Đồ ngọt, bánh kẹo, nước ngọt có ga: Hàm lượng đường cao tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, tăng nguy cơ viêm nhiễm và dễ sinh nóng, mụn nhọt, kéo dài thời gian hồi phục.
• Chất kích thích: Cà phê, trà đặc, nước tăng lực, nước có ga: Chúng làm mất nước, tăng nguy cơ tim mạch và không cung cấp giá trị dinh dưỡng thiết yếu.

⇒ Bạn nên đọc thêm: Bị thủy đậu kiêng ăn gì?

Gợi ý thực đơn cho người mắc bệnh thủy đậu

Vậy, chế độ ăn của người bệnh thủy đậu có thể tiêu thụ một số loại thực phẩm tốt cho sức khỏe và tăng nhanh tốc độ hồi phục bệnh. Sau đây là thực đơn được gợi ý cho người mắc bệnh thủy đậu bao gồm các món ăn trong ngày và các món ăn phối hợp.

Lưu ý:

• Nên uống đủ nước: Bệnh nhân thủy đậu nên bổ sung nước đầy đủ với nước lọc, có thể thêm nước canh hoặc nước hoa quả (cam, quýt) pha loãng.
• Tránh thực phẩm cay, nóng hoặc dầu mỡ: Để bảo vệ hệ tiêu hóa và da trong thời gian hồi phục bệnh thủy đậu.

Vậy, bị thủy đậu có được ăn bún không? Bị thủy đậu có thể ăn bún nhưng cần lưu ý ăn các món bún thanh đạm, gia vị ôn hòa, bổ sung thêm thịt, rau củ quả để tăng thêm dưỡng chất và sự hấp dẫn của món ăn. Ngoài ra, nên tránh những món bún có gia vị cay nồng, nhiều dầu mỡ hoặc ăn kèm với các thức ăn, rau sống không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.