7 cách chữa zona thần kinh tận gốc dứt điểm và nhanh nhất

10:52 14/11/2023

Quản lý Y khoa vùng 3 - Hồ Chí Minh
Hệ thống tiêm chủng VNVC
Zona thần kinh là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Varicella-zoster gây ra với triệu chứng phát ban, nổi mụn nước trên bề mặt da, khiến người bệnh đau, rát, tê hoặc ngứa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh. Vậy, bệnh zona có chữa khỏi được không? Cách chữa zona thần kinh như thế nào?
BS Bùi Thanh Phong - Quản lý Y khoa vùng TP.HCM, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC: “Những người đã từng mắc bệnh thủy đậu có thể mắc zona thần kinh sau khi hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu. Các chuyên gia khuyến cáo, trẻ em nên được tiêm chủng phòng bệnh thủy đậu với đầy đủ 2 liều, một liều khi đủ 12 tháng tuổi và một liều vào khoảng 4 - 6 tuổi. Đối với người lớn, nên tiêm 2 liều vắc xin thủy đậu cách nhau 1 tháng nhằm tạo kháng thể đặc hiệu chủ động, bảo vệ cơ thể khỏi bệnh thủy đậu và giảm nguy virus tái hoạt động và tiến triển thành zona thần kinh trong tương lai.” |
Zona thần kinh là bệnh gì?
Zona thần kinh là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi virus Varicella Zoster - một loại virus thuộc chi Varicellovirus trong phân họ Alphaherpesvirinae của họ Herpesviridae. Ban đầu, virus gây ra bệnh thủy đậu, sau khi khỏi bệnh, virus có thể tồn tại lâu dài và ngủ yên trong hệ thần kinh của người bệnh lên đến hàng chục năm. Khi hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm, virus Varicella Zoster có thể tái hoạt động, gây ra bệnh zona thần kinh. Zona thần kinh thường xảy ra ở những người có hệ miễn dịch yếu, bị suy giảm như người nhiễm HIV/AIDS, ung thư, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hoặc người cao tuổi.

Zona thần kinh có tự khỏi không?
CÓ THỂ. Zona thần kinh hoàn toàn có thể tự khỏi tùy thuộc vào chế độ chăm sóc, vệ sinh và sức đề kháng của cơ thể. Thông thường, thời gian ủ bệnh zona kéo dài từ 2 - 3 ngày từ khi virus phát triển gây bệnh. Sau khi các triệu chứng ban đầu của bệnh khởi phát từ 1 - 2 ngày, sẽ xuất hiện mụn nước li ti trên vùng da bị đau, sau khoảng 10 - 12 ngày, mụn nước sẽ tụ mủ và đóng vảy, sau 2 - 4 tuần, lớp da sẽ khô lại, bong vảy và lành hẳn.
Tuy nhiên, nếu không chăm sóc tốt hoặc vùng da bị nhiễm trùng do zona thần kinh, hiện tượng viêm nhiễm và mưng mủ có thể xảy ra, người bệnh có thể sốt cao và zona có thể lan sang các vùng khác trên cơ thể.

Zona thần kinh chữa được không?
Hiện tại, bệnh zona thần kinh vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm hoàn toàn, tuy nhiên, các loại thuốc có thể giúp giảm triệu chứng và hạn chế tình trạng tái phát cũng như mức độ nghiêm trọng của bệnh. Bệnh nhân cần điều trị càng sờm càng tốt để đẩy nhanh quá trình hồi phục và tránh nhưng biến chứng nghiêm trọng.
Zona thần kinh có thể chữa được, theo các chuyên gia, nếu sau 3 tháng zona không tự khỏi và có dấu hiệu lan rộng, người bệnh nên đi thăm khám và nhận chẩn đoán từ các chuyên gia y tế. Thông qua việc sử dụng các loại thuốc kháng virus, thuốc chống viêm và thuốc giảm đau, như antiviral (1), corticosteroid (2), và analgesic (3), có thể hỗ trợ điều trị, giúp giảm triệu chứng và thời gian hồi phục của zona. Bên cạnh đó, việc chăm sóc vết thương và duy trì vệ sinh cơ bản cũng rất quan trọng để tránh nhiễm trùng và đảm bảo quá trình lành tốt hơn.
Việc thăm khám sớm và điều trị triệt để là quan trọng để ngăn chặn sự lan rộng của zona và giảm tình trạng đau và khó chịu cho bệnh nhân.
⇒ Tham khảo thêm: Zona thần kinh mấy ngày thì khỏi? Làm sao để mau hết bệnh?
Hướng dẫn cách chữa zona thần kinh hiệu quả
Để chữa trị zona thần kinh hiệu quả, người bệnh và những người chăm sóc có thể tham khảo các phương pháp sau đây:
Nguyên tắc điều trị zona thần kinh
- Để tránh nguy cơ để lại sẹo do nhiễm trùng thứ phát, cần hạn chế việc gãi lên vùng bị ngứa. Nếu vùng bị ngứa quá mức, bạn có thể sử dụng thuốc kháng histamin để giảm ngứa.
- Nếu cảm thấy đau và rát, có thể sử dụng thêm thuốc giảm đau. Tuy nhiên, cũng cần tuân theo chỉ định của bác sĩ khi sử dụng những loại thuốc này.
- Để làm dịu cơn đau và làm khô vùng bị viêm nhiễm do zona, có thể dùng băng ép ngâm vào nước lạnh sau đó đặt lên vùng sang thương chảy mủ. Nên thực hiện khoảng 7 - 8 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 20 phút. Khi vùng sang thương đã khô, có thể ngừng áp dụng cách này.
- Để tránh nguy cơ nhiễm trùng, cần vệ sinh vùng thương bằng xà phòng và nước sạch.
- Nên mặc quần áo thoải mái, rộng rãi để tránh cọ xát và đau vùng sang thương.
- Hạn chế tiếp xúc với người khác, đặc biệt là những người chưa từng mắc thủy đậu hoặc có hệ miễn dịch yếu.

Dùng thuốc
Việc sử dụng thuốc để điều trị zona cần theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Dưới đây là một số loại thuốc thường được sử dụng để điều trị và hỗ trợ điều trị zona thần kinh:
- Thuốc giảm đau (acetaminophen), thường được chỉ định sau khi zona đã lành nhưng có xuất hiện các cơn đau dây thần kinh.
- Thuốc kháng virus (acyclovir), thường được sử dụng trong giai đoạn sớm để đạt hiệu quả điều trị cao.
- Nếu bội nhiễm xảy ra, bác sĩ có thể đề xuất sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị.
- Corticoid có tác dụng giảm viêm, nhưng cần thận trọng khi sử dụng do có nhiều tác dụng phụ.
- Tuy nhiên, vẫn cần tuân thủ chỉ định cụ thể của bác sĩ khi sử dụng các loại thuốc trên.
TENS (kích thích dây thần kinh qua da)
TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) là một phương pháp điều trị sử dụng các xung điện nhỏ thông qua da. Thiết bị TENS được mô tả như một chiếc điện thoại thông minh với các miếng dán gọi là điện cực đi kèm. Các điện cực này được đặt lên vùng bị đau và khi cơn đau xảy ra, thiết bị được bật để cung cấp xung điện.
Nguyên lý hoạt động của TENS dựa trên việc gửi các xung điện nhỏ vào da, kích thích các dây thần kinh và gửi tín hiệu về não, làm giảm cảm giác đau. Xung điện có thể được cài đặt với tần số và mức độ thích hợp để tạo ra các hiệu ứng khác nhau như cảm giác nhẹ nhàng, mát mẻ, hoặc như những cú nhấp nháy.
Công dụng chính của TENS là giảm đau, đặc biệt là đau mạn tính như đau thần kinh hoặc đau do viêm. Việc sử dụng TENS có thể giúp giảm cảm giác đau, giảm việc sử dụng thuốc giảm đau hoặc giảm liều lượng thuốc dung nạp vào cơ thể. Ngoài ra, TENS cũng có thể cải thiện tuần hoàn máu và tăng sự thư giãn cơ.
Tuy nhiên, TENS không phải là phương pháp điều trị phù hợp cho tất cả mọi người, TENS không thể sử dụng cho người có bệnh tim, phụ nữ mang thai, hoặc trên các vùng da bị tổn thương.

Vệ sinh sạch sẽ
Để giảm nguy cơ lây lan nhiễm trùng, nên làm sạch vùng mụn nước hàng ngày. Tắm nước mát để làm dịu da, nước mát có thể giúp giảm cơn đau do mụn nước zona và làm dịu cơn ngứa.
Ngoài ra, người bệnh cũng có thể thêm khoảng 1 - 2 cốc bột yến mạch dạng gel hoặc bột ngô vào nước tắm ấm và ngâm trong 15 - 20 phút. Lưu ý tránh sử dụng nước quá nóng, vì nước nóng có thể làm tăng lưu lượng máu và làm gia tăng tình trạng mụn nước zona.
Sau khi tắm, cần lau khô cơ thể hoàn toàn và giặt khăn sạch riêng để tránh lây lan virus cho người khác. Người bệnh nên tuân thủ quy tắc vệ sinh cá nhân và các biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng để hạn chế sự lây lan của vi khuẩn và virus.
Chườm mát vùng phát ban
Để điều trị zona thần kinh, ngoài việc tắm để giảm đau và ngứa, chườm mát vùng phát ban cũng có thể giúp giảm triệu chứng. Người bệnh có thể ngâm một miếng vải vào nước lạnh, sau đó vắt kiệt nước và đặt miếng vải lên vùng phát ban, phồng rộp và có mụn nước trong khoảng 20 phút mỗi lần. Điều này không chỉ giúp làm giảm ngứa mà còn giữ cho vùng mụn nước sạch sẽ, từ đó giúp tránh nhiễm trùng da. Tuy nhiên, nếu vùng phồng rộp không còn rỉ ra, hãy ngừng chườm lạnh. Nếu người bệnh đang sử dụng các loại kem hoặc miếng dán trị liệu khác trên vùng phát ban, hãy đảm bảo không sử dụng chườm lạnh cùng lúc.
Sử dụng kem làm dịu da
Sử dụng kem làm dịu da có thể hỗ trợ cho quá trình lành vết thương nhanh chóng, đồng thời hạn chế cảm giác đau rát, mang lại sự thoải mái cho người bệnh. Cần chú ý sử dụng kem và thuốc một cách vừa phải, sử dụng quá nhiều kem có thể làm cho vùng loét bị ẩm và kéo dài quá trình lành vết thương. Cũng vì lý do này, người bệnh zona thần kinh không nên bôi thuốc mỡ kháng sinh lên vùng loét.
Thay vào đó, nên ưu tiên lựa chọn loại kem làm dịu da chứa thành phần tự nhiên capsaicin. Capsaicin là một chất hoạt chất có trong ớt, có tác dụng chống viêm và giúp giảm đau. Ban đầu, cơn đau có thể tăng lên sau khi thoa kem nhưng sau đó sẽ dần mất đi. Kem này hoạt động bằng cách giảm các tín hiệu đau được gửi đến não.
Ngoài ra, người bệnh cũng có thể thoa kem dưỡng da calamine sau khi tắm, để làm dịu vùng da bị kích ứng và giúp làm khô mụn nước. Hoặc có thể sử dụng hỗn hợp dimethyl sulfoxide lỏng (DMSO) và idoxuridine để giảm sưng tấy và số lượng mụn nước. Chất diệp lục, một chất hóa học tạo màu xanh cho cây cũng có thể được sử dụng trực tiếp trên vết phát ban dưới dạng kem hoặc dung dịch muối.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng các loại kem và thuốc chỉ là giảm triệu chứng và không thể thay thế cho sự điều trị đầy đủ từ bác sĩ. bạn gặp các triệu chứng nghiêm trọng hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, cần tham khảo ý kiến và sự hướng dẫn của bác sĩ để được tư vấn và điều trị một cách thích hợp.

Thay đổi chế độ ăn uống
Hệ thống miễn dịch suy yếu làm bệnh zona trở nên trầm trọng hơn. Một số thay đổi và chế độ ăn uống có thể tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn và ngăn ngừa bệnh zona lây lan sang các bộ phận khác trên cơ thể bạn. Thực hiện các bước để tăng cường chức năng của hệ thống miễn dịch bằng cách ăn một số loại thực phẩm và tránh những loại khác.
Chế độ ăn dành cho bệnh zone bao gồm các thực phẩm có vitamin A, B-12, C và E và axit amin lysine. Thực phẩm thúc đẩy chữa bệnh bao gồm: trái cây màu cam và màu vàng, rau xanh, thịt đỏ, trứng, thịt gà, cá, sản phẩm bơ sữa, ngũ cốc nguyên hạt, cây họ đậu, hạt điều, cà chua, rau chân vịt,...
Bên cạnh đó, người bệnh nên tránh một số loại thực phẩm như thực phẩm và nước trái cây có lượng đường cao, thực phẩm giàu arginine (bao gồm socola, gelatin và các loại hạt carbohydrate tinh chế), thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa,... Ăn quá nhiều những thực phẩm này có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và có khả năng kéo dài thời gian loại bỏ virus.

Sử dụng thuốc vi lượng đồng căn
Việc sử dụng thuốc vi lượng đồng căn hoặc thảo dược để điều trị zona thần kinh là một lựa chọn có thể được xem xét bổ sung vào liệu pháp thông thường. Tuy nhiên, hiện tại không có đủ bằng chứng khoa học để chứng minh tính an toàn và hiệu quả của thuốc vi lượng đồng căn trong việc điều trị bệnh zona. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ cũng không quản lý tính an toàn và hiệu quả của các biện pháp vi lượng đồng căn.
Nếu người bệnh đang xem xét sử dụng thuốc vi lượng đồng căn hoặc bất kỳ biện pháp vi lượng đồng căn nào khác, cần thảo luận với bác sĩ trước khi áp dụng. Bác sĩ sẽ có kiến thức chuyên môn và thông tin cụ thể về tình trạng sức khỏe của người bệnh để đưa ra những tư vấn và hướng dẫn phù hợp.
Y học cổ truyền Trung Quốc
Những phương pháp điều trị này nhằm mục đích khôi phục lại sự cân bằng trong cơ thể bạn. Chúng bao gồm châm cứu, phương pháp cổ xưa là đưa những chiếc kim rất mỏng vào da của bạn tại những điểm cụ thể. Ngoài ra, moxibustion và giác hơi, hai loại liệu pháp nhiệt, được cho là có tác dụng thải độc tố. Những phương pháp điều trị này có thể được thực hiện kết hợp.
Y học cổ truyền Trung Quốc là một hệ thống y học truyền thống có nguồn gốc từ Trung Quốc đã được phát triển và sử dụng trong hàng ngàn năm. Nó dựa trên triết lý cân bằng và lưu thông năng lượng trong cơ thể để duy trì sức khỏe và điều trị bệnh tật. Y học cổ truyền Trung Quốc thường xem cơ thể con người là một hệ thống nội tạng và kết hợp các phương pháp như châm cứu, dược liệu, moxibustion, giác hơi và các phương pháp khác để điều trị và phòng ngừa bệnh tật.
Một trong những phương pháp phổ biến là châm cứu, trong đó các kim mỏng được đặt vào các điểm cụ thể trên cơ thể để kích thích lưu thông năng lượng và cân bằng cơ thể. Châm cứu có thể giúp giảm đau, giảm viêm và khôi phục cơ thể.
Moxibustion là một phương pháp sử dụng nhiệt để kích thích các điểm châm cứu. Thông qua đốt các cỏ khô có tên là moxa, nhiệt độ được truyền vào vùng cần điều trị, giúp thúc đẩy lưu thông năng lượng và khắc phục sự cản trở trong cơ thể khi bị zona.
Giác hơi là một phương pháp sử dụng hơi nước nóng để điều trị bệnh. Bằng cách hít hơi nước nóng thông qua các loại thảo dược, cơ thể từ từ hấp thụ các chất thảo dược và hơi nóng, giúp kích thích lưu thông năng lượng và tạo ra hiệu ứng thải độc tố trong cơ thể.
Tuy nhiên, quan điểm của y học cổ truyền Trung Quốc không được chấp nhận hoàn toàn trong y học hiện đại và không có đủ bằng chứng khoa học để xác nhận tính hiệu quả của các phương pháp này.

Một số lưu ý khi điều trị zona thần kinh
Khi điều trị zona thần kinh, có những lưu ý quan trọng bạn nên lưu ý để đảm bảo hiệu quả và sự an toàn, bao gồm:
- Khi nghi ngờ mắc zona thần kinh, cần nhanh chóng tìm kiếm sự tư vấn và thăm khám bác sĩ để đạt được chẩn đoán chính xác và nhận hướng dẫn điều trị đúng.
- Cần đảm bảo bạn uống đủ nước trong suốt quá trình điều trị. Việc cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể giúp giảm nguy cơ mất nước và đảm bảo quá trình hồi phục tốt hơn.
- Khi sử dụng thuốc điều trị, tuân thủ đúng liều lượng và lịch trình được khuyến nghị bởi bác sĩ. Điều này giúp đảm bảo hiệu quả và giảm nguy cơ phản ứng phụ không mong muốn.
- Giữ vùng da bị zona sạch và khô, tránh cọ rửa quá mạnh và sử dụng các sản phẩm nhẹ nhàng, không kích ứng. Điều này giúp tránh việc làm tổn thương vùng da và ngăn ngừa lây lan nhiễm trùng.
- Để tránh lây lan virus zona, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người khác, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch yếu.
- Ngoài điều trị zona, cần đảm bảo sức khỏe tổng quát của người bệnh, bao gồm việc ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn và đủ giấc ngủ. Một hệ thống miễn dịch mạnh mẽ và cơ thể khỏe mạnh sẽ giúp tăng cường quá trình hồi phục.
- Cần lưu ý theo dõi triệu chứng và tiến độ hồi phục của người bệnh. Nếu có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ hoặc có bất kỳ vấn đề không mong muốn xảy ra, cần tham khảo bác sĩ để được tư vấn và điều chỉnh điều trị.
- Cần duy trì một tâm trí bình tĩnh và thư giãn, người bệnh có thể đối phó với sự khó chịu của các triệu chứng thông qua các động tác thiền, đi bộ ( phải che kín vết phồng rộp), luyện tập yoga
- Đôi khi cơn ngứa có thể khiến người bệnh mất kiểm soát về hành vi, gây nhiễu loạn cảm xúc nhưng người bệnh cần lưu ý, phải cố gắng không gãi hoặc làm vỡ các mụn nước.
- Cần cố gắng ngủ ngon và nghỉ ngơi bất cứ lúc nào người bệnh cần.
Việc tuân theo hướng dẫn của bác sĩ và thảo luận với họ về phương pháp điều trị là rất quan trọng để đạt được sự hỗ trợ và hiệu quả tốt nhất trong việc quản lý zona thần kinh.
Mời bạn xem thêm video về cách chữa bệnh zona thần kinh tại đây
Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh
Khi chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh, có một số biện pháp hữu ích bạn có thể thực hiện để giảm triệu chứng và khôi phục sức khỏe. Dưới đây là hướng dẫn cách chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh:
- Giữ vùng da sạch và khô, tránh cọ rửa quá mạnh.
- Ngâm mình trong bồn nước mát để xoa dịu ngứa, có thể thêm bột yến mạch.
- Sử dụng kem chống ngứa như calamine để giảm ngứa và khó chịu.
- Sử dụng thuốc giảm đau như paracetamol theo liều lượng được khuyến nghị.
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người khác khi da còn nổi mụn nước.
- Đảm bảo chế độ ăn uống lành mạnh và đủ giấc ngủ để tăng cường sức khỏe tổng quát.
- Chọn quần áo thoải mái từ chất liệu sợi tự nhiên, như cotton hoặc lanh.
- Tạo môi trường thoải mái với nhiệt độ và độ ẩm phù hợp, sử dụng chăn và áo quần mềm mại.
- Đặt lịch hẹn với bác sĩ để kiểm tra và nhận chỉ định điều trị thích hợp.

Việc áp dụng các cách chữa zona thần kinh như sử dụng thuốc kháng virus, thuốc giảm đau và các biện pháp khác như chườm lạnh, bôi kem, TENS,... chỉ có thể giúp giảm đi cảm giác đau, ngứa và cải thiện tình trạng da, hỗ trợ phục hồi nhanh chóng hơn. Điều quan trọng nhất vẫn phải phòng ngừa bệnh bằng việc tiêm ngừa vắc xin phòng zona thần kinh và vắc xin phòng bệnh thủy đậu, nhất là những đối tượng chưa từng mắc thủy đậu.



- Professional, C. C. M. (n.d.). Antivirals. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/drugs/21531-antivirals
- NHS inform. (2023, November 15). Corticosteroids. NHS Inform. https://www.nhsinform.scot/tests-and-treatments/medicines-and-medical-aids/types-of-medicine/corticosteroids/
- Bloom, F. E. (2024, January 15). Analgesic | Types, uses & side effects. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/science/analgesic