Viêm tinh hoàn quai bị và cách điều trị

Viêm tinh hoàn quai bị, hay còn gọi là viêm tinh hoàn quai bị Orchite Ourlienne, là biến chứng của bệnh quai bị. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, biến chứng có nguy cơ cao dẫn đến vô sinh ở nam giới.

Viêm tinh hoàn quai bị là gì?

Viêm tinh hoàn quai bị là một loại viêm tinh hoàn đặc hiệu, lây truyền cấp tính do virus tác động lên tuyến nước bọt dưới hàm. Trẻ em và thanh thiếu niên là đối tượng có nguy cơ gặp biến chứng. Ở nam giới trưởng thành, tỷ lệ mắc bệnh viêm tinh hoàn quai bị rơi vào khoảng 20% đến 37%. Trong một số trường hợp, bệnh có thể gây viêm tinh hoàn ở cả hai bên, dẫn đến vô sinh nam giới.

Hiện nay, viêm tinh hoàn quai bị vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu là điều trị triệu chứng. Các chuyên gia khuyến cáo, nam giới cần giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ và quan trọng nhất là sớm tiêm vắc xin phòng bệnh quai bị để tránh những biến chứng nguy hiểm bệnh có thể gây ra.

Xem thêm:

• Bệnh quai bị ở trẻ em: triệu chứng và cách điều trị
• Khi nào cần tiêm vắc xin MMR-II phòng sởi, quai bị, rubella

Nguyên nhân gây ra tình trạng viêm tinh hoàn quai bị

Khi xâm nhập vào cơ thể, vi rút quai bị nhân lên nhanh chóng ở khoang tỵ hầu và hạch bạch huyết. Sau 10 đến 15 ngày, vi rút sẽ bắt đầu lây lan sang những cơ quan khác trong đó có tinh hoàn, gây tổn thương cho các tế bào sinh tinh khiến ống sinh tinh thương tổn, phù nề và xơ hóa. Vì số lượng ống sinh tinh trong mỗi tinh hoàn chỉ từ 400 đến 600, nên nếu tình trạng tổn thương và xơ hóa ống sinh tinh kéo dài có thể dẫn đến hậu quả vô sinh ở nam giới. Ngoài ra, ống sinh tinh tổn thương khiến người bệnh rất dễ chấn thương khi vận động mạnh.

Dấu hiệu và triệu chứng viêm tinh hoàn quai bị

Thông thường, bệnh nhân bị viêm tinh hoàn quai bị cấp tính sẽ có những biểu hiện như tinh hoàn sưng to hơn bình thường (gấp 2 - 3 lần), đau vùng bìu, mào tinh dày bất thường, sốt cao và mệt mỏi. Nếu tình trạng viêm tinh hoàn quai bị cấp tính không được điều trị kịp thời, nguy cơ dẫn đến biến chứng mãn tính sẽ rất cao. Lúc đó, cơn đau sẽ không chỉ giới hạn ở vùng bìu, mà là cả bộ phận sinh dục, háng và phần bụng dưới.

Sau biến chứng viêm tinh hoàn quai bị, có đến 30% bệnh nhân bị teo tinh hoàn. Tùy vào từng trường hợp bệnh mà bệnh nhân có thể bị teo tinh hoàn một hoặc cả hai bên. Teo tinh hoàn ảnh hưởng rất lớn đến số lượng và chất lượng tinh trùng, gia tăng nguy cơ vô sinh, hiếm muộn ở người bệnh. Do đó khi mắc bệnh quai bị, người bệnh cần nhanh chóng điều trị, tránh để bệnh biến chứng dẫn đến tình trạng viêm tinh hoàn.

Phương pháp điều trị viêm tinh hoàn quai bị

Hiện nay, viêm tinh hoàn quai bị vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, việc điều trị chủ yếu tập trung kiểm soát triệu chứng, bao gồm giảm đau và kháng viêm. Bệnh nhân sẽ được theo dõi tiến độ điều trị viêm tinh hoàn quai bị bằng xét nghiệm nồng độ hormone và tinh dịch đồ.

Trong thời gian điều trị bệnh, người bệnh nên nằm nghỉ ngơi khi tinh hoàn còn sưng đau, mặc quần trong để treo tinh hoàn, hạn chế chấn thương khi di chuyển. Bên cạnh đó, người bệnh nên uống thuốc giảm đau, kháng viêm đầy đủ theo đúng chỉ định của bác sĩ. Nếu biến chứng tiến triển đến mức tinh hoàn không còn khả năng sinh tinh, người bệnh có thể đến những cơ sở y tế chuyên về nam khoa để điều trị vô sinh hoặc lưu trữ tinh trùng khi chất lượng tinh trùng chưa giảm quá nhiều.

Phương pháp phòng ngừa viêm tinh hoàn quai bị

Để chủ động phòng ngừa biến chứng viêm tinh hoàn quai bị, người dân cần có ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, đeo khẩu trang để bản thân tránh tiếp xúc với viêm nhiễm dẫn đến bệnh quai bị. Ngoài giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường xung quanh như nơi ở, nơi học tập, làm việc,... cũng đặc biệt quan trọng.

Đối với trẻ em, thanh thiếu niên, người trưởng thành chưa có miễn dịch cần được tiêm phòng vắc xin ngừa bệnh quai bị. Hiện nay, vắc xin 3 trong 1 MMR II (Mỹ), MMR (Ấn Độ), Priorix (Ý) phòng ngừa bệnh Sởi - Quai bị - Rubella và vắc xin 4 trong 1 Sởi - Quai bị - Rubella - Thủy đậu ProQuad (Mỹ) đang được lưu hành rộng rãi tại Việt Nam.

MMR II là vắc xin phòng ngừa bệnh Sởi - Quai bị - Rubella được chỉ định để tạo miễn dịch cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên, với phác đồ tiêm cụ thể như sau:

Vắc xin MMR-II cho trẻ từ 12 tháng tuổi – < 7 tuổi (chưa tiêm Sởi đơn hay MMR II) có lịch tiêm 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: 3 tháng sau mũi 1 (ưu tiên) hoặc hẹn mũi 2 lúc 4-6 tuổi.

Vắc xin MMR-II cho trẻ từ 7 tuổi và người lớn có lịch tiêm 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1.

Lịch tiêm khi có dịch sởi: Trẻ nhỏ từ 6 – 12 tháng tuổi. 

Các cơ quan y tế địa phương có thể khuyến cáo tiêm chủng vắc xin sởi cho trẻ từ 6 – 12 tháng tuổi trong các trường hợp có dịch. Với lịch tiêm này, trẻ nên tiêm mũi thứ 2 lúc 12 – 15 tháng tuổi và tái chủng lúc 4 – 6 tuổi.

* Phụ nữ nên hoàn tất lịch tiêm trước khi có thai ít nhất 1 tháng (tốt nhất là 3 tháng).

Phác đồ tiêm vắc xin ProQuad phòng Sởi - Quai bị - Rubella - Thủy đậu:

Trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên:

• Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi.
• Mũi 2: Cách 3 tháng sau mũi 1 (ít nhất 1 tháng).

Trẻ từ 9 tháng tới dưới 12 tháng tuổi: Có thể chỉ định vắc xin ProQuad theo khuyến cáo chính thức hoặc khi sự bảo vệ sớm được xem là cần thiết. Dữ liệu về tính sinh miễn dịch và tính an toàn cho thấy có thể sử dụng ProQuad cho nhóm tuổi này, lịch tiêm: 2 mũi cách nhau 3 tháng và khuyến cáo mũi 3 sau mũi 2 là 3 năm hoặc khi trẻ 4 – 6 tuổi.

Trung tâm Tiêm chủng VNVC có nhiều loại vắc xin phòng bệnh cho Trẻ em và Người lớn, trong đó có vắc xin 3 trong 1 MMR II và MMR phòng bệnh Sởi - Quai bị - Rubella. Bên cạnh đó, khi đến VNVC khách hàng sẽ được khám sàng lọc trước tiêm miễn phí, được theo dõi tình trạng sức khỏe sau tiêm và dặn dò, cung cấp tài liệu tiêm chủng cần thiết trước khi ra về. Ngoài ra, 100% đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng của VNVC có chứng chỉ an toàn tiêm chủng, được đào tạo bài bản kiến thức và thực hành an toàn tiêm chủng, mang đến sự an tâm cho khách hàng.

Để được tư vấn và đặt lịch tiêm vắc xin, bạn có thể đăng ký tại đây hoặc gọi vào hotline 028.7102.6595, nhắn tin cho Fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn hoặc liên hệ trực tiếp hệ thống các trung tâm tiêm chủng VNVC trên cả nước.