Hạn sử dụng vắc xin là gì? Tiêm vắc xin gần hết hạn có sao không?

Hiểu đúng về hạn sử dụng vắc xin, quy trình bảo quản vắc xin chất lượng giúp người dân an tâm tiêm chủng, tránh bỏ lỡ những mũi vắc xin quan trọng, từ đó giảm nguy cơ mắc và diễn tiến nặng do các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Hạn sử dụng vắc xin là gì?

Hạn sử dụng vắc xin là khoảng thời gian tối đa mà vắc xin vẫn đảm bảo an toàn và hiệu quả khi được bảo quản đúng điều kiện do nhà sản xuất quy định. Sau thời điểm này, vắc xin có thể không còn đạt yêu cầu về chất lượng, hiệu lực bảo vệ hoặc an toàn sử dụng.

Hạn sử dụng của một loại vắc xin là do nhà sản xuất đưa ra dựa trên các nghiên cứu về tính ổn định của sản phẩm trong quá trình sản xuất và lưu hành.

Có một số cách thể hiện hạn sử dụng của vắc xin trên bao bì như sau:

• Nhà sản xuất ghi hạn sử dụng đầy đủ ngày/tháng/năm;
• Nhà sản xuất ghi hạn sử dụng dưới dạng tháng/năm. Trường hợp này theo quy định của thông tư 01/2018 ngày 18/01/2018 của Bộ Y tế về quy định về ghi nhãn thuốc: Hạn sử dụng sẽ là ngày cuối cùng của tháng hết hạn.

Ví dụ: vắc xin Cúm có hạn sử dụng ghi trên vỏ hộp 06/2025, tức hạn sử dụng vắc xin đến hết ngày 30/06/2025; vắc xin 6 trong 1 Hexaxim (Pháp) có hạn sử dụng là 10/12/2025, tức vắc xin được sử dụng đến hết ngày 10/12/2025.

Thời hạn sử dụng của một loại vắc xin là bao nhiêu?

Thời hạn sử dụng của mỗi một loại vắc xin là khác nhau, tùy theo từng loại vắc xin và hãng sản xuất. Trước khi được sử dụng rộng rãi trên thị trường, nhà sản xuất sẽ nghiên cứu trong thời gian thực tế để đưa ra quyết định về hạn sử dụng vaccine.

Thậm chí, vắc xin cận hạn sử dụng (cận date) 1 tháng, 1 tuần hay thậm chí 1 ngày vẫn là vắc xin đạt hiệu quả bảo vệ nguyên vẹn nếu như được bảo quản đúng yêu cầu của nhà sản xuất.

Nhiều loại vắc xin có hạn sử dụng ngắn được sản xuất theo mùa, ví dụ vắc xin cúm tứ giá chỉ có hạn dùng trong 1 năm, trong khi đó vắc xin cúm cần được vận chuyển từ nhà sản xuất (ở nước ngoài) về Việt Nam và đến được người sử dụng cũng đã mất một khoảng thời gian dài. Nên trong quá trình sử dụng, vắc xin cúm thường có hạn sử dụng ngắn hơn các vắc xin khác. Các chuyên gia cho rằng, điều đó là điều hoàn toàn bình thường và nằm trong các tính toán về mức độ an toàn về tính ổn định của vắc xin.

Tuy nhiên có một sự thật quan trọng là chất lượng vắc xin không chỉ liên quan đến hạn sử dụng mà còn là điều kiện bảo quản. Vắc xin nếu được bảo quản đúng theo yêu cầu của nhà sản xuất sẽ đảm bảo chất lượng, sử dụng an toàn, hiệu quả cho đến ngày cuối cùng được in trên bao bì.

Hiểu đúng về thời hạn sử dụng của vắc xin, giúp tránh được tình trạng lãng phí vắc xin trong bối cảnh nhiều loại vắc xin khan hiếm, giúp người dân tiêm đúng liều, đúng lịch, tránh nguy cơ mắc và diễn tiến nặng do các bệnh đã có vắc xin phòng ngừa.

Hướng dẫn cách xem hạn sử dụng vaccine trên bao bì

Theo hướng dẫn của Thông tư 01-2018-TT-BYT, ngày sản xuất, hạn dùng (hoặc hạn sử dụng vắc xin) thường được ghi đầy đủ là “Ngày sản xuất”, “Hạn dùng” hoặc “Hạn sử dụng” và được viết tắt bằng chữ in hoa “NSX”, “HD” hoặc “HSD”. Tiếp sau đó là các thông tin về ngày sản xuất, hạn sử dụng của thuốc.

Có 2 cách ghi hạn sử dụng vắc xin trên bao bì sản phẩm, bao gồm: Hạn sử dụng theo tháng/ năm và hạn sử dụng theo ngày/ tháng/ năm. Mỗi số chỉ ngày, tháng, năm được ghi bằng hai chữ số, riêng đối với số năm còn được phép ghi bằng bốn chữ số.

Số chỉ ngày, tháng, năm của một mốc thời gian phải ghi cùng một dòng và được phân cách ở giữa bằng dấu “/” (ngày/tháng/năm), hoặc dấu “.” (ngày.tháng.năm), hoặc “-” (ngày-tháng-năm), dấu cách (ngày tháng năm) hoặc ghi liền nhau các số chỉ ngày tháng năm.

Trong trường hợp bao bì ngoài của sản phẩm có chứa ống, lọ dung môi pha tiêm hoặc các thành phần khác đi kèm, thì nhãn bao bì ngoài phải thể hiện như sau:

• Trường hợp ngày sản xuất, hạn sử dụng của tất cả các thành phần trong sản phẩm là như nhau thì ghi chung thông tin ngày sản xuất, hạn sử dụng trên nhãn của bao bì ngoài sản phẩm;
• Trường hợp ngày sản xuất, hạn sử dụng của từng thành phần trong sản phẩm là khác nhau thì trên nhãn bao bì ngoài bộ sản phẩm ghi theo hạn dùng ngắn nhất của thành phần hoặc ghi cụ thể hạn dùng của từng thành phần trong bộ sản phẩm.

Theo Điều 29 (Số lô sản xuất, ngày sản xuất, hạn dùng) của Thông tư Số: 01/2018/TT-BYT quy định về nội dung, cách ghi nhãn của thuốc, nguyên liệu làm thuốc và tờ hướng dẫn sử dụng thuốc có 2 cách đọc hạn sử dụng của vacxin như sau.

1. Hạn sử dụng theo tháng/ năm

Trường hợp nhãn gốc ngày sản xuất được ghi theo kiểu “tháng/năm” thì hạn dùng được tính là ngày cuối cùng của tháng hết hạn, nhãn phụ phải ghi dòng chữ: “hạn dùng là ngày cuối cùng của tháng hết hạn”. Ví dụ, vắc xin 6 trong 1 Hexaxim (Pháp) có hạn sử dụng là 12/2022. Vậy vắc xin được sử dụng đến hết ngày cuối cùng của tháng, tức hết ngày 31/12/2022. Không sử dụng sau thời gian này.

2. Hạn sử dụng theo ngày/ tháng/ năm

Trường hợp nhãn gốc ghi ngày sản xuất đầy đủ dạng “ngày/tháng/năm” thì hạn dùng ghi trên nhãn phụ được tính và ghi theo ngày sản xuất được ghi trên nhãn gốc. Ví dụ, vắc xin 6 trong 1 Hexaxim (Pháp) có hạn sử dụng là 16/12/2022. Vậy vắc xin được sử dụng đến hết ngày 16/12/2022, không sử dụng sau ngày này.

⇒ Xem thêm: Xử lý vắc xin đã quá hạn như thế nào? [Giải đáp chi tiết]

Trường hợp nào vắc xin phải sử dụng trước hạn sử dụng in trên bao bì?

Có 3 trường hợp ngoại lệ phải sử dụng vắc xin trước hạn sử dụng được in trên bao bì.

1. Hoàn nguyên

Hầu hết các loại vắc xin sẵn sàng sử dụng trong lọ hoặc ống tiêm, tuy nhiên vẫn có một số loại vắc xin cần được hoàn nguyên trước khi đưa vào sử dụng. Để hoàn nguyên vắc xin, vắc xin dạng đông khô phải được pha trộn với dung dịch pha loãng. Dung dịch được thiết kế để hòa tan vắc xin và đáp ứng các yêu cầu cụ thể của từng loại vắc xin về thể tích, độ vô trùng, độ PH và cân bằng hóa học. Một số chất pha loãng vắc xin còn bao gồm một số kháng nguyên và thành phần của vắc xin. Khi vắc xin hoàn nguyên thành dạng lỏng sẽ có một khung thời gian giới hạn mà vắc xin có thể sử dụng.

2. Lọ đa liều

Lọ đa liều được định nghĩa là một vật chứa nhiều liều vắc xin, thường chứa chất bảo quản chống vi sinh vật. Chính vì vậy, ngoài hạn sử dụng được in trên bao bì là ngày hết hạn của sản phẩm, lọ đa liều còn có thêm thời hạn sử dụng sau khi mở nắp. Lọ đa liều được thiết kế để có thể lấy thuốc nhiều lần, nhờ có chứa chất bảo quản chống vi sinh vật. Nếu điều kiện bảo quản lọ đa liều không phù hợp sau khi mở nắp, có thể gây ra tình trạng giảm chất lượng vắc xin nhiễm khuẩn từ môi trường bên ngoài hoặc nhiễm trùng chéo.

3. Nhà sản xuất rút ngắn thời hạn sử dụng

Nếu điều kiện bảo quản không phù hợp, hiệu lực của vắc xin có thể bị giảm trước hạn sử dụng được in trên nhãn. Một số yếu tố có thể làm ảnh hưởng đến hiệu lực của vắc xin có thể kể đến như:

• Nhiệt độ cao: Vắc xin khi tiếp xúc với nhiệt độ cao (trên +8 độ C) có thể bị mất hiệu lực sau một thời gian.
• Đông băng: Nhiệt độ bảo quản của từng loại vắc xin là khác nhau. Đa số các vắc xin cần được bảo quản trong nhiệt độ từ +2 đến +8 độ C theo yêu cầu nhà sản xuất. Ngoài ra, một số loại vắc xin cần được bảo quản ở nhiệt độ đông băng như vắc xin phòng Covid-19. Nếu bảo quản trong nhiệt độ không phù hợp có thể ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu lực của vắc xin.
• Sự nhạy cảm với ánh sáng: Một số loại vắc xin rất nhạy cảm với ánh sáng, tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời và ánh sáng đèn huỳnh quang có thể làm giảm hiệu lực vắc xin. Để khắc phục tình trạng này, các nhà sản xuất thường sử dụng lọ thủy tinh sẫm để bảo quản.

Nếu hiệu lực của vắc xin bị giảm trước thời hạn sử dụng được in trên bao bì, nhà sản xuất có thể xem xét vắc xin đó có thể được đưa vào sử dụng hay loại bỏ. Nếu có thể đưa vào sử dụng, ngày hết hạn của vắc xin sẽ bị rút ngắn.

Tiêm vắc xin gần hết hạn có sao không? Vắc xin còn hiệu quả không?

Hiện nay nhiều người quan tâm đến hạn sử dụng nhưng lại chưa quan tâm đến điều kiện bảo quản trong khi đây mới là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới chất lượng vắc xin. Ví dụ, khi vắc xin cúm chỉ còn một tuần sẽ hết hạn nhưng nhiều người thẳng thừng từ chối tiêm mà không quan tâm đến điều kiện bảo quản. Vắc xin nếu được bảo quản tốt sẽ còn nguyên vẹn giá trị sử dụng cho đến ngày cuối cùng được in trên bao bì, chính vì vậy việc tiêm vắc xin cận date, dù HSD chỉ còn 1 ngày hoàn toàn không ảnh hưởng đến chất lượng hoặc sự an toàn của vắc xin.

Tại VNVC, 100% vắc xin được nhập khẩu từ các hãng dược uy tín hàng đầu thế giới, bảo quản, vận chuyển đúng yêu cầu của nhà sản xuất, theo tiêu chuẩn GDP (thực hành tốt phân phối thuốc) của Bộ Y tế.

VNVC đầu tư bài bản và vận hành chuyên nghiệp hệ thống kho lạnh, dây chuyền lạnh bảo quản vắc xin (Cold Chain) hiện đại và quy mô lớn hàng đầu Việt Nam, với khả năng lưu trữ hơn 400 triệu liều cùng lúc trong điều kiện đạt chuẩn GSP chất lượng quốc tế.

VNVC chú trọng xây dựng mạng lưới bảo quản vắc xin gồm các kho lạnh tổng ở 3 miền Bắc - Trung - Nam, hàng trăm kho lạnh trung tâm, gần 40 xe lạnh chuyên dụng và các tủ bảo quản đạt tiêu chuẩn GSP tại mỗi phòng tiêm, đảm bảo duy trì nhiệt độ tiêu chuẩn từ 2 - 8 độ C theo đúng yêu cầu nghiêm ngặt của nhà sản xuất. Đặc biệt, VNVC sở hữu 3 kho lạnh âm sâu đến -86°C, đủ điều kiện lưu trữ vắc xin đặc biệt như vắc xin COVID-19 Pfizer (-70°C).

Mỗi kho lạnh của VNVC được tích hợp các giải pháp an toàn vượt trội, bao gồm: hệ thống 3 nguồn điện dự phòng, tự động kích hoạt trong 20 giây khi có sự cố; hệ thống cảnh báo liên tục qua còi, đèn, tin nhắn, email để đảm bảo xử lý kịp thời. Dàn xe lạnh vận chuyển vắc xin của VNVC được ví như các “kho bảo quản di động”, hỗ trợ cung ứng vắc xin nhanh chóng, kể cả trong các vùng dịch hay điều kiện khẩn cấp.

Tại các trung tâm tiêm chủng, vắc xin được vận chuyển từ kho lạnh tổng đến phòng tiêm qua thùng chuyên dụng, sau đó thu hồi về kho lạnh trung tâm vào cuối ngày để bảo quản nghiêm ngặt. Quy trình này đảm bảo tất cả vắc xin luôn an toàn và hiệu quả tối đa, mang lại sự an tâm cho khách hàng.

⇒ Xem thêm: Tiêm vắc xin hết hạn có sao không?

VNVC phát triển quy trình tiêm chủng toàn diện, nâng từ 4 bước cơ bản theo hướng dẫn của Bộ Y tế lên 8 bước khép kín, đảm bảo mọi thao tác đều chính xác và an toàn. 100% bác sĩ và điều dưỡng tại VNVC đều có chứng chỉ An toàn tiêm chủng, tuân thủ nghiêm quy định Bộ Y tế và được đào tạo chuyên sâu định kỳ.

Tại phòng tiêm, điều dưỡng VNVC thực hiện công bố đầy đủ thông tin vắc xin (tên, tác dụng, nhà sản xuất, hạn dùng, tính toàn vẹn…) trước sự giám sát của 3 bên: điều dưỡng tiêm, điều dưỡng hỗ trợ, và khách hàng hoặc người nhà khách hàng. Quy trình này giúp đảm bảo "5 đúng" theo quy định: Đúng đối tượng – Đúng lịch tiêm – Đúng vắc xin (loại, hạn sử dụng) – Đúng liều lượng – Đúng đường dùng. Sau tiêm, khách hàng được hướng dẫn lưu giữ thông tin vắc xin và VNVC xử lý rác thải y tế theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt.

VNVC còn đi đầu với việc theo dõi và xử trí phản ứng sau tiêm ngay tại trung tâm trong 30 phút, kèm hướng dẫn theo dõi tại nhà. Đặc biệt, Tổng đài hỗ trợ 24/7 của VNVC không chỉ phục vụ khách hàng VNVC mà còn hỗ trợ tất cả người dân trên cả nước.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm vắc xin, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tìm trung tâm VNVC gần nhất TẠI ĐÂY;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, quý Khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY

Hiểu sai về hạn sử dụng vắc xin có thể khiến bạn bỏ lỡ cơ hội phòng bệnh sớm, tăng nguy cơ mắc bệnh và diễn tiến nặng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tốn kém nhiều chi phí cho việc điều trị.