Trẻ tiêm phế cầu về bị ho có nguy hiểm không? Mẹ cần phải làm gì?

Vắc xin phế cầu bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng máu do vi khuẩn phế cầu khuẩn. Tuy nhiên, một số trẻ sau khi tiêm có thể gặp phải một số phản ứng phụ thông thường như sốt nhẹ, đau tại vị trí tiêm, ho khan… Vậy trẻ tiêm phế cầu về bị ho có nguy hiểm không? Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, cách nhận biết, chăm sóc và các biện pháp giảm thiểu phản ứng sau tiêm, giúp phụ huynh yên tâm hơn khi chăm sóc trẻ.

Tại sao trẻ tiêm phế cầu về bị ho?

Sau tiêm vắc xin phế cầu, cơ thể kích thích hệ thống miễn dịch sản xuất kháng thể để chống lại vi khuẩn phế cầu. Quá trình này có thể gây ra một phản ứng viêm cục bộ hoặc toàn thân nhẹ, biểu hiện qua các triệu chứng như sốt nhẹ, sưng đau tại chỗ tiêm, quấy khóc.

Cơ chế chính xác gây ra ho trong trường hợp này có thể liên quan đến sự kích hoạt nhẹ của hệ thống miễn dịch ở đường hô hấp trên hoặc do sự thay đổi nhất thời trong cân bằng miễn dịch của cơ thể. Thông thường, triệu chứng ho này sẽ tự động thuyên giảm trong vòng vài ngày mà không cần bất kỳ can thiệp y tế đặc biệt nào.

Trong một số trường hợp, khi trẻ tiêm vắc xin phế cầu vẫn có nguy cơ cao nhiễm các bệnh truyền nhiễm khác do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện. Nhất là vào các mùa giao mùa, các virus gây bệnh đường hô hấp (như cúm, viêm họng, ho gà…) rất dễ tấn công trẻ, gây ra các triệu chứng như ho, sổ mũi. Do đó, đôi khi tình trạng ho sau tiêm không phải là phản ứng trực tiếp từ vắc xin, mà là bệnh lý trùng hợp.

Ngoài ra, một số trẻ có cơ địa nhạy cảm có thể dễ dàng phản ứng với thay đổi thời tiết hoặc bị kích thích bởi môi trường xung quanh như bụi bẩn, không khí lạnh, khói thuốc lá. Điều này có thể khiến trẻ bị ho ngay cả khi không liên quan đến việc tiêm phòng.

Cách phân biệt ho nhẹ do tiêm phế cầu ở trẻ và ho do bệnh lý

Không phải trường hợp ho nào sau khi tiêm phế cầu cũng liên quan đến vắc xin. Việc phân biệt rõ ràng giữa ho do phản ứng sau tiêm và ho do các bệnh lý khác là yếu tố then chốt để cha mẹ có thể đưa ra những quyết định chăm sóc phù hợp và kịp thời. Dưới đây là một số điểm khác biệt quan trọng cần lưu ý:

• Thời điểm xuất hiện trẻ tiêm phế cầu về bị ho: Ho do phản ứng sau tiêm thường xuất hiện trong khoảng thời gian ngắn sau khi tiêm, thường là trong vòng 1 đến 3 ngày, và có xu hướng giảm dần theo thời gian. Ngược lại, ho do bệnh lý có thể xuất hiện bất cứ lúc nào và không nhất thiết liên quan đến thời điểm tiêm phòng.
• Tính chất của cơn ho: Ho do phản ứng sau tiêm phế cầu thường là ho khan, không có đờm hoặc chỉ có một lượng rất ít đờm trong. Ho do các bệnh lý như nhiễm trùng đường hô hấp có thể có nhiều dạng khác nhau, bao gồm ho có đờm (đờm trong, vàng, xanh), ho khan kéo dài, ho nhiều về đêm hoặc sáng sớm.
• Các triệu chứng đi kèm: Ho do phản ứng sau tiêm thường đi kèm với các triệu chứng nhẹ khác như sốt nhẹ (dưới 38,5°C), sưng đỏ và đau tại chỗ tiêm, hoặc trẻ có thể quấy khóc hơn bình thường. Trong khi đó, ho do bệnh lý thường đi kèm với các triệu chứng rõ rệt hơn như sốt cao, khó thở, thở khò khè, chảy nước mũi nhiều, mệt mỏi, bỏ ăn hoặc bú kém.
• Thời gian kéo dài: Ho do phản ứng sau tiêm thường chỉ kéo dài trong một khoảng thời gian ngắn, thường là không quá một tuần. Nếu triệu chứng ho kéo dài hơn một tuần và có xu hướng trở nên nghiêm trọng hơn, rất có thể đây là dấu hiệu của một bệnh lý khác cần được thăm khám và điều trị.

Việc quan sát kỹ lưỡng các triệu chứng và ghi lại nhật ký về tình trạng của trẻ có thể giúp cha mẹ cung cấp thông tin hữu ích cho bác sĩ trong trường hợp cần thiết.

Trẻ bị ho sau khi tiêm phế cầu có nguy hiểm không?

Trong phần lớn các trường hợp, triệu chứng trẻ tiêm phế cầu về bị ho nhẹ xuất hiện sau khi trẻ tiêm vắc xin phế cầu không đáng lo ngại và thường là một phản ứng phụ bình thường, tự giới hạn mà không cần can thiệp các biện pháp y tế. Đây là một phần trong quá trình cơ thể trẻ xây dựng hệ miễn dịch để chống lại vi khuẩn phế cầu.

Tuy nhiên, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý nếu tình trạng ho đi kèm với các triệu chứng bất thường như:

• Trẻ có tiếng ho khò khè hoặc ho ông ổng (có thể gợi ý viêm thanh quản hoặc viêm phổi).
• Khó thở, thở nhanh, rút lõm lồng ngực hoặc trẻ tím tái.
• Sốt cao liên tục kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng hạ sốt.
• Trẻ quấy khóc không ngừng, bỏ bú hoặc lơ mơ, li bì.
• Các dấu hiệu dị ứng nghiêm trọng như phát ban da, sưng phù, hoặc sốc phản vệ.

Khi xuất hiện những triệu chứng đáng lo ngại này, phụ huynh tuyệt đối không nên chủ quan, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức để được thăm khám và điều trị kịp thời. Hoặc, nếu ho kéo dài nhiều ngày mà không cải thiện, việc kiểm tra y tế cũng là cần thiết để loại trừ các nguy cơ tiềm ẩn.

Các phản ứng khác có thể xảy ra cùng với ho sau khi tiêm phế cầu ở trẻ

Ngoài triệu chứng ho, trẻ có thể gặp phải một số phản ứng phụ khác sau khi tiêm vắc xin phế cầu. Các phản ứng này thường nhẹ và thoáng qua, bao gồm:

• Sốt nhẹ: Thường là sốt dưới 38.5°C và có thể tự hạ sau 1 - 2 ngày mà không cần can thiệp y tế đặc biệt. (1)
• Sưng, đau, đỏ tại chỗ tiêm: Đây là phản ứng viêm cục bộ thường gặp tại vị trí tiêm và sẽ giảm dần theo thời gian. (2)
• Quấy khóc, khó chịu: Trẻ có thể cảm thấy khó chịu, bứt rứt hoặc quấy khóc hơn bình thường do đau tại chỗ tiêm hoặc do tác động của vắc-xin lên cơ thể.
• Mệt mỏi, ngủ nhiều hơn bình thường: Một số trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi và có xu hướng ngủ nhiều hơn sau khi tiêm phòng.
• Ăn kém: Tình trạng này thường chỉ kéo dài trong thời gian ngắn và sẽ cải thiện khi các phản ứng khác giảm bớt. (3)

Các phản ứng này thường không nghiêm trọng và sẽ tự khỏi trong vòng vài ngày. Tuy nhiên, nếu trẻ có bất kỳ phản ứng nào nghiêm trọng hoặc kéo dài, cha mẹ cần liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn cụ thể.

Có thể bạn quan tâm: Tiêm phế cầu 13 có sốt không?

Khi nào cần cho trẻ đi khám?

Mặc dù ho sau tiêm phế cầu thường không đáng lo ngại, cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu sau ở trẻ và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám ngay lập tức:

• Ho kèm theo các dấu hiệu khó thở: Thở nhanh, thở rít, thở khò khè, cánh mũi phập phồng, hoặc có dấu hiệu co kéo lồng ngực.
• Sốt cao: Sốt trên 38,5°C và không có dấu hiệu hạ sau khi đã sử dụng thuốc hạ sốt theo đúng liều lượng.
• Trẻ li bì, lơ mơ, khó đánh thức: Tình trạng thay đổi ý thức là một dấu hiệu nghiêm trọng cần được đánh giá y tế ngay lập tức.
• Bỏ bú, bú kém, quấy khóc liên tục: Trẻ có dấu hiệu mệt mỏi, không chịu ăn hoặc bú, và quấy khóc không ngừng.
• Da xanh tái, tím tái: Đây là dấu hiệu của tình trạng thiếu oxy và cần được cấp cứu kịp thời.
• Ho kéo dài hơn một tuần và có xu hướng nặng hơn: Nếu triệu chứng ho không cải thiện mà còn trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian.
• Xuất hiện các triệu chứng bất thường khác: Phát ban lan rộng, sưng phù mặt, môi, lưỡi, hoặc có các cơn co giật.

Việc thăm khám kịp thời sẽ giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe của trẻ, loại trừ các nguyên nhân bệnh lý nghiêm trọng và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nếu cần thiết

Cách chăm sóc trẻ bị ho sau khi tiêm chủng phế cầu

Khi trẻ có triệu chứng ho nhẹ sau khi tiêm vắc xin phế cầu, cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc tại nhà để giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn:

• Đảm bảo trẻ được bú mẹ hoặc uống đủ nước: Duy trì lượng chất lỏng cần thiết giúp làm dịu cổ họng và tránh tình trạng mất nước. Đối với trẻ còn bú mẹ, hãy tăng cường cho bé bú sữa mẹ vì sữa mẹ không chỉ cung cấp dinh dưỡng mà còn chứa các kháng thể tự nhiên giúp tăng cường hệ miễn dịch. Với trẻ lớn hơn, phụ huynh cần cho trẻ uống đủ nước ấm, có thể bổ sung thêm các loại nước hoa quả giàu vitamin C (như nước cam, nước chanh pha loãng) để cải thiện sức đề kháng và làm dịu cổ họng.
• Tạo môi trường nghỉ ngơi yên tĩnh và thoải mái: Đảm bảo không gian nghỉ ngơi của trẻ thông thoáng, sạch sẽ và tránh xa khói thuốc lá hoặc mùi hóa chất. Nếu thời tiết lạnh, cần giữ ấm cho trẻ, đặc biệt là vùng cổ, ngực và họng, vì hệ hô hấp của trẻ nhỏ rất nhạy cảm với nhiệt độ thay đổi để trẻ có đủ giấc ngủ, giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.
• Theo dõi nhiệt độ thường xuyên: Nếu trẻ sốt nhẹ, có thể cho trẻ mặc quần áo thoáng mát và chườm ấm. Chỉ sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.
• Vệ sinh mũi họng cho trẻ: Nếu trẻ có nghẹt mũi, có thể sử dụng nước muối sinh lý dạng nhỏ giọt hoặc xịt nhẹ để làm sạch đường thở.
• Hỗ trợ làm dịu cổ họng và kiểm soát ho: Nếu trẻ ho khan, mẹ có thể sử dụng biện pháp dân gian như nhỏ vài giọt nước ấm kèm mật ong (đối với trẻ trên 1 tuổi) để làm dịu cổ họng. Tuyệt đối không tự ý cho trẻ sử dụng các loại thuốc ho hoặc kháng sinh nếu chưa có sự đồng ý của bác sĩ, đặc biệt là trường hợp ho nhẹ sau tiêm.
• Tránh khói bụi và các chất kích ứng: Đảm bảo môi trường sống của trẻ sạch sẽ, không có khói thuốc lá hoặc các chất gây ô nhiễm khác có thể làm trầm trọng thêm tình trạng ho.
• Quan sát các triệu chứng khác: Theo dõi sát sao tình trạng ho và các triệu chứng đi kèm để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Lưu ý quan trọng là cha mẹ không nên tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc ho hoặc thuốc nào khác cho trẻ mà không có sự chỉ định của bác sĩ. Việc tự ý dùng thuốc có thể gây ra những tác dụng không mong muốn và làm chậm trễ việc điều trị các bệnh lý thực sự.

Lưu ý khi tiêm phế cầu ở trẻ để giảm nguy cơ các phản ứng sau tiêm

Để giảm thiểu nguy cơ trẻ gặp phản ứng phụ như ho sau khi tiêm vắc xin phế cầu, phụ huynh cần lưu ý những điều sau:

1. Lưu ý trước khi tiêm

• Kiểm tra sức khỏe trước khi tiêm: Luôn đảm bảo thực hiện khám sàng lọc trước khi tiêm. Đảm bảo trẻ không bị sốt, nhiễm trùng hoặc bệnh lý cấp tính trước ngày tiêm. Thông báo cho bác sĩ nếu trẻ có tiền sử dị ứng, phản ứng với vắc xin trước đó hoặc bệnh nền.
• Không tiêm khi trẻ đang có triệu chứng bệnh lý cấp tính: Nếu trẻ đang bị sốt, ho nặng, tiêu chảy, hoặc bất kỳ vấn đề sức khỏe nào khác, cần hoãn tiêm chủng cho đến khi trẻ hoàn toàn hồi phục. Điều này giúp giảm nguy cơ phản ứng nghiêm trọng và tránh việc các triệu chứng vốn đã hiện hữu bị nhầm lẫn với phản ứng sau tiêm.
• Chọn cơ sở y tế uy tín: Tiêm vắc xin tại các trung tâm tiêm chủng đáng tin cậy, nơi có đầy đủ các loại vắc xin phế cầu cho trẻ em và người lớn, đảm bảo vắc xin chính hãng, đội ngũ nhân viên được đào tạo và trang thiết bị đầy đủ để xử lý các tình huống khẩn cấp. Vắc xin phải được bảo quản trong hệ thống kho lạnh và dây chuyền lạnh từ 2 - 8°C) theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Một số cơ sở y tế không đạt điều kiện bảo quản có thể làm giảm hiệu quả và tăng nguy cơ phản ứng sau tiêm.
• Dinh dưỡng hợp lý trước ngày tiêm: Đảm bảo trẻ ăn uống đầy đủ, không để trẻ bụng đói khi đi tiêm để tránh nguy cơ hạ đường huyết.
• Giúp trẻ giữ tinh thần thoải mái: Đối với trẻ lớn, hãy giải thích nhẹ nhàng về việc tiêm chủng để trẻ không quá sợ hãi. Với trẻ nhỏ, cha mẹ có thể mang theo đồ chơi yêu thích để giúp bé bình tĩnh.
• Tuân thủ lịch tiêm chủng: Tiêm đúng độ tuổi và liều lượng theo khuyến cáo để đảm bảo hiệu quả bảo vệ tối ưu và giảm nguy cơ phản ứng không mong muốn.

2. Lưu ý sau khi tiêm

• Theo dõi sau tiêm: Sau khi tiêm, giữ trẻ ở lại cơ sở y tế ít nhất 30 phút để theo dõi dấu hiệu dị ứng tức thời. Ghi lại mọi triệu chứng bất thường trong 24 - 48 giờ sau tiêm.
• Tăng cường dinh dưỡng: Trước và sau khi tiêm, cung cấp chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin C, kẽm và các dưỡng chất để tăng cường sức đề kháng cho trẻ.

Việc chuẩn bị kỹ lưỡng giúp giảm thiểu nguy cơ phản ứng phụ và đảm bảo vắc xin phát huy hiệu quả tốt nhất trong việc bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nguy hiểm.

Trẻ tiêm phế cầu về bị ho thường là phản ứng nhẹ, lành tính, cho thấy cơ thể đang xây dựng miễn dịch chống lại vi khuẩn phế cầu khuẩn. Tuy nhiên, phụ huynh cần phân biệt rõ ho do vắc xin và ho do bệnh lý để xử lý kịp thời. Việc chăm sóc đúng cách, theo dõi sát sao và đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường sẽ giúp đảm bảo an toàn cho trẻ. Đồng thời, tuân thủ các lưu ý trước và sau khi tiêm góp phần giảm nguy cơ phản ứng phụ, mang lại sự yên tâm cho phụ huynh.