Các loại vắc xin cho trẻ từ 12 đến 18 tuổi (tuổi thanh thiếu niên)

Thanh thiếu niên (12 đến 18 tuổi) là giai đoạn tăng trưởng và phát triển sâu sắc về mặt sinh học, thể chất, trí tuệ và nhận thức. Đây cũng là độ tuổi cần được tiêm chủng các loại vắc xin cần thiết để “nhắc nhớ” khả năng miễn dịch đối với các bệnh đã tiêm vắc xin từ nhỏ, giảm nguy cơ bệnh tật, chuẩn bị “hành trang” sức khỏe cho tương lai. Vậy vắc xin cho trẻ từ 12 đến 18 tuổi là những loại nào?

Tại sao trẻ từ 12 đến 18 tuổi cần được tiêm chủng?

Nhiều phụ huynh có tâm lý nghĩ rằng vắc xin chỉ cần thiết cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, tuy nhiên tiêm chủng vắc xin là trọn đời và đặc biệt cần thiết ở độ tuổi thanh thiếu niên. Vắc xin giúp cơ thể chống được các bệnh nghiêm trọng, tránh để trẻ trở thành nguồn lây nhiễm bệnh ra cộng đồng, do miễn dịch có được từ vắc xin được tiêm lúc nhỏ đã giảm dần theo thời gian.

Vị thành niên là giai đoạn đánh dấu sự chuyển đổi của trẻ em sang tuổi trưởng thành, đặc trưng bởi sự tăng trưởng, sức khỏe thể chất và tinh thần, một trong những nền tảng để chăm sóc sức khỏe vị thành niên dự phòng được khuyến cáo là tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch.

Theo thống kê của CDC Hoa Kỳ, chỉ có khoảng 39% thanh niên 17 tuổi tiêm đầy đủ 2 liều vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu khuẩn (Menactra – Mỹ) được khuyến nghị, đây là vắc xin bảo vệ trẻ em và người lớn khỏi nguy cơ tử vong và di chứng suốt đời bởi các bệnh như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết do vi khuẩn mô cầu tuýp A, C, Y, W-135.

Thanh thiếu niên là lứa tuổi hình thành “khoảng trống miễn dịch”, do đó rất cần tiêm vắc xin nhắc lại và bắt đầu tiêm rất nhiều vắc xin quan trọng khác để phòng bệnh theo lứa tuổi. Chuyên gia y tế khuyến cáo, tiêm vắc xin đầy đủ cho trẻ thanh thiếu niên là biện pháp phòng dịch bệnh hiệu quả, an toàn, dễ thực hiện và tiết kiệm nhất.

Những loại vắc xin cần thiết cho trẻ 12 đến 18 tuổi

Thanh thiếu niên (12-18 tuổi) là lứa tuổi nhạy cảm với nhiều loại bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là khi chuẩn bị quay trở lại trường học. Ngoài bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân, thanh thiếu niên cần quan tâm đến lợi ích của việc tiêm chủng đối với gia đình và cộng đồng.

Dưới đây là những vắc xin quan trọng được các tổ chức y tế khuyến cáo nên tiêm cho thanh thiếu niên (12-18 tuổi).

1. Vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu khuẩn A, C, Y, W-135

Viêm màng não, viêm phổi, nhiễm trùng huyết, viêm tai giữa… do não mô cầu khuẩn là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính gây ra bởi vi khuẩn Neisseria meningitidis. Theo thống kê, mỗi năm trên thế giới có khoảng 1.2 triệu ca mắc viêm màng não do não mô cầu khuẩn, trong đó có khoảng 135.000 ca tử vong, và cứ 10 thanh thiếu niên mắc viêm màng não sẽ có 1 người vong tử vong, 2 trong số đó mắc các biến chứng suốt đời như: mất thính giác, tổn thương não, tổn thương thận, cắt cụt chi.

Vi khuẩn não mô cầu đe dọa sức khỏe tất cả các nhóm tuổi, tỷ lệ lây nhiễm cao nhất là nhóm trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên từ 15-24 tuổi và người cao tuổi. Ngày nay, với sự phát triển của nền y học hiện đại, mặc dù tỷ lệ mắc và tử vong do não mô cầu đã giảm, nhưng các đợt bùng phát vẫn xảy ra, thanh thiếu niên và gia đình cần cảnh giác về mối đe dọa của bệnh.

Vắc xin cộng hợp Menactra (ACYW-135) của hãng dược Sanofi Pasteur – sản xuất tại Mỹ và được cấp phép lưu hành tại Việt Nam. Đây là vắc xin cho nhiều ưu điểm vượt trội, tạo miễn dịch sớm, cho hiệu quả bảo vệ cao, phòng các bệnh do não mô cầu khuẩn túyp A, C, Y, W-135.

2. Vắc xin phòng Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván

Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván là “bộ ba” bệnh nguy hiểm đã từng bùng phát thành nhiều “ổ dịch” và cướp đi tính mạng của hàng nghìn người trên thế giới. Mỗi năm, trên toàn cầu có khoảng 30-50 triệu ca mắc và hơn 300.000 người tử vong vì ho gà. Chỉ trong năm 2017, có khoảng 38.000 người chết vì uốn ván và gần 9.000 người mắc bạch hầu. Riêng tại Việt Nam, từ năm 2015 đến nay, có 350 ca mắc uốn ván được báo cáo hằng năm.

Uốn ván là bệnh của hệ thần kinh trung ương do độc tố của vi khuẩn Clostridium tetani tiết ra. Các triệu chứng ban đầu của bệnh là cứng khớp và khó nuốt. Sau đó, các triệu chứng tiến triển nghiêm trọng như: co thắt cơ, động kinh và rối loạn hệ thần kinh. Nghiêm trọng hơn, có đến 10-25% các trường hợp mắc uốn ván có nguy cơ tử vong.

Bạch hầu là căn bệnh không phổ biến, từng “gieo cái chết” hàng loạt cho trẻ em. Vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae chính là “thủ phạm” gây bệnh. Các triệu chứng ban đầu như: đau họng, sốt và chán ăn,… rất dễ nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường. Nếu không phát hiện và điều trị sớm, bệnh sẽ gặp các biến chứng như: tắc nghẽn đường hô hấp trên, viêm cơ tim, bệnh lý thần kinh,… thậm chí 3-23% trường hợp mắc bệnh sẽ tử vong.

Ho gà là bệnh rất dễ lây lan do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Các vi khuẩn này tạo ra độc tố làm tê liệt các bộ phận của tế bào hô hấp, dẫn đến viêm đường hô hấp. Các biến chứng (viêm phổi, co giật, biến chứng não) xảy ra ở 5-6% trường hợp ho gà, viêm phế quản – viêm phổi (5.2%) là vấn đề nổi bật nhất với tỷ lệ tử vong tương đối cao. Thanh thiếu niên và người lớn là “ổ chứa” vi khuẩn ho gà và trở thành nguồn lây cho trẻ em. Vì vậy, giảm tỷ lệ bệnh ở các nhóm tuổi lớn hơn bằng cách tiêm phòng là việc quan trọng để giảm lây truyền cho trẻ nhỏ <2 tháng tuổi chưa được tiêm chủng.

Ủy ban Cố vấn Hoa Kỳ về Thực hành Tiêm chủng (ACIP) (1) khuyến nghị thanh thiếu niên nên tiêm chủng tăng cường 1 mũi phối hợp 3 thành phần Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván ở tuổi 12-18 (hầu hết trẻ sẽ được tiêm 5 liều vắc xin liên quan trước đó khi được 4-6 tuổi). Việc chủng ngừa giúp trẻ được bảo vệ liên tục khỏi nguy cơ mắc bệnh và giảm thiểu lây truyền bệnh cho trẻ nhỏ.

VNVC đang có sẵn 2 loại vắc xin phối hợp phòng cả 3 bệnh Bạch Hầu – Uốn Ván – Ho gà cho trẻ em từ 4 tuổi trở lên và người lớn là: Adacel (Canada) và Boostrix (Bỉ), không chỉ giúp kéo dài hiệu quả bảo vệ phòng tránh bệnh cho bản thân, mà còn góp phần tạo “hàng rào” miễn dịch bảo vệ trong cộng đồng.

Lịch tiêm vắc xin Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván cho trẻ tiền học đường, từ 4 tuổi trở lên và người lớn như sau:

3. Vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu khuẩn tuýp B, C

Viêm màng não do não mô cầu (Meningococcus) là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính có tỷ lệ tử vong cao ngay cả khi được phát hiện và điều trị kịp thời. Não mô cầu khuẩn thường gây các bệnh cảnh như: viêm màng não tủy cấp có mủ, nhiễm khuẩn huyết, viêm khớp, viêm màng trong tim…

Khi biến chứng, bệnh có thể tiềm ẩn rủi ro như: tăng áp lực nội sọ, phù não, áp xe não, nhiễm trùng huyết và tử vong. Những trường hợp may mắn sống sót có nguy cơ mang những di chứng vĩnh viễn như: cắt bỏ các chi, tổn thương não, giảm thính lực, tổn thương thận và các vấn đề về tâm lý.

Đến thời điểm hiện tại, có 13 tuýp vi khuẩn não mô cầu được phát hiện, tuy nhiên, ở Việt Nam phổ biến nhất là 3 tuýp A, B, C. Do đó, trẻ cần phải được tiêm chủng cả 2 vắc xin phòng não mô cầu khuẩn tuýp AC và BC. Hiện nay, việc chủng ngừa bằng vắc xin VA-MENGOC-BC (Cu Ba) là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng ngừa viêm màng não do não mô cầu tuýp B,C – căn bệnh có thể giết chết người khỏe mạnh chỉ sau 24 giờ, ngay khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên.

4. Vắc xin phòng virus HPV

Virus HPV là “kẻ giết người thầm lặng” khi gây ra hàng loạt căn bệnh nguy hiểm như: ung thư cổ tử cung, sùi mào gà, mụn cóc sinh dục, ung thư hậu môn, ung thư âm đạo,… Có đến 80% phụ nữ bị nhiễm HPV ít nhất 1 lần trong đời. Mỗi ngày có 7 phụ nữ tử vong vì ung thư cổ tử cung, 14 trường hợp mới được chẩn đoán mắc bệnh. Không phải ai nhiễm virus HPV cũng sẽ bị ung thư cổ tử cung, tuy nhiên, có hơn 90% các trường hợp ung thư phát hiện do virus HPV gây ra. Chỉ tính riêng tại Việt Nam, khoảng 4.177 trường hợp ung thư cổ tử cung mới được chẩn đoán hằng năm và khoảng 2.420 ca tử vong do ung thư này hàng năm tại Việt Nam (ước tính năm 2018).

Virus HPV có thể lây truyền qua đường tình dục, khi tiếp xúc với bộ phận sinh dục – niêm mạc. Ước tính, hiện có 79 triệu người ở Hoa Kỳ đang bị nhiễm HPV và khoảng một nửa trong số 14 triệu ca nhiễm mới xảy ra mỗi năm là ở những người từ 15 – 24 tuổi. Theo Bộ Y tế, có đến 80% phụ nữ Việt Nam có nguy cơ nhiễm virus HPV ít nhất một lần trong đời gây vô sinh, sức khỏe suy giảm, tài chính kiệt quệ, thậm chí tử vong.

Đáng báo động, tỷ lệ lây nhiễm virus HPV cao đáng kể sau khi phát sinh quan hệ tình dục. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, người trong độ tuổi 9-26 tuổi, đặc biệt thanh thiếu niên (12-18 tuổi), bất kể đã quan hệ tình dục hay chưa, nên được tiêm vắc xin phòng HPV từ sớm để cho đáp ứng và kháng thể miễn dịch cao hơn.

Hiện nay, vắc xin Gardasil (Mỹ) có khả năng phòng ngừa 4 tuýp virus HPV có nguy cơ cao (6, 11, 16 và 18) cho hiệu quả bảo vệ lên đến 90%. Ngoài tác dụng phòng ung thư cổ tử cung, vắc xin này còn có thể phòng các bệnh ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, mụn cóc sinh dục và ung thư hậu môn.

5. Vắc xin thủy đậu

Thủy đậu (Varicella) là một bệnh lý có tính chất lây nhiễm rất cao, do virus thuộc họ Herpesviridae có tên khoa học là Varicella Zoster (VZV) gây ra. 90% người chưa có miễn dịch với thủy đậu sẽ nhiễm bệnh ít nhất 1 lần trong đời. Nhiều người chủ quan nghĩ rằng thủy đậu là bệnh ngoài da nên không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, kịp thời, bệnh sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm như: nhiễm trùng da, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm não, zona (giời leo) – do virus Varicella Zoster có khả năng “ngủ lại” trong cơ thể và bùng phát khi có điều kiện thuận lợi,…

Bác sĩ Trương Hữu Khanh khuyến cáo: “Nguy hiểm hơn, phụ nữ mang thai nếu mắc thủy đậu sẽ gây hậu quả khôn lường. Phụ nữ mang thai mắc thủy đậu (đặc biệt là khi thai kỳ trong khoảng 8-20 tuần) có thể dẫn đến sảy thai hoặc để lại dị tật cho thai nhi (dị dạng ở sọ, đa dị tật ở tim, trẻ sơ sinh mắc chứng đầu nhỏ…). Trẻ sơ sinh nếu lây truyền thủy đậu từ mẹ diễn biến cũng rất nghiêm trọng với tỷ lệ tử vong lên đến 30%.”

“Việc tiêm chủng vắc xin phòng bệnh thủy đậu trước hoặc sau mùa dịch là “lá chắn” quan trọng, giúp mọi người có kháng thể miễn dịch trong cơ thể, chuẩn bị sẵn sàng cho đợt dịch thủy đậu có thể xảy đến. Vì thế, chúng ta cần tiêm phòng thủy đậu trước mùa dịch ít nhất 1 tháng. Tại Việt Nam, mùa dịch thủy đậu thường xuất hiện vào tháng 2-6 hằng năm”. Bác sĩ Trương Hữu Khanh nhấn mạnh.

Tại VNVC, vắc xin phòng thủy đậu hiện có 3 loại, lịch tiêm và độ tuổi được khuyến cáo như sau:

6. Vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella

Sởi – Quai bị – Rubella đã và đang là những căn bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm vì khả năng lây nhiễm cao trong cộng đồng và có nhiều tác động bất lợi lên sức khỏe, đặc biệt là những biến chứng gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống người bệnh.

• Sởi là nguyên nhân phổ biến đe dọa sức khỏe ở trẻ em. Bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như: viêm phổi, nhiễm trùng tai, động kinh, tổn thương não,… thậm chí tử vong.
• Quai bị có thể dẫn đến điếc, viêm màng não, sưng đau tinh hoàn hoặc buồng trứng dẫn đến vô sinh. Nếu mẹ bầu mắc quai bị trong tam cá nguyệt thứ 1 và thứ 3, có thể gây dị tật bẩm sinh, sinh non và thai lưu.
• Rubella: Mẹ bầu nhiễm Rubella trong 3 tháng đầu thai kỳ có nguy cơ gây dị tật thai nhi và sảy thai (có thể tới 70-80% với những tổn thương ở mắt, hệ thần kinh, xương, tim,…)

Để phòng ngừa chủ động, an toàn và hiệu quả bệnh Sởi – Quai bị – Rubella, hiện nay đã có loại vắc xin phối hợp “3 trong 1” MMR II (Mỹ) rất hiệu quả và an toàn. Vắc xin phối hợp MMR được Hiệp hội Bác sĩ gia đình Mỹ, Hiệp Hội Nhi khoa Mỹ, Ủy ban Tham vấn thực hành tiêm chủng Mỹ (ACIP) và CDC Hoa Kỳ khuyến cáo nên sử dụng 2 liều để đạt khả năng bảo vệ tối ưu cho trẻ em trong việc phòng bệnh (tới 99,7%).

Phác đồ tiêm vắc xin MMR II (Mỹ) phòng Sởi – Quai bị – Rubella có sự khác nhau giữa các độ tuổi:

7. Vắc xin viêm gan A

Không giống bệnh viêm gan B và viêm gan C, bệnh viêm gan siêu vi A (Hepatitis A) không gây ra suy gan mạn tính mà tự hồi phục hoàn toàn trong 1-2 tháng. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, bệnh tiến triển nặng có thể tiềm ẩn rủi ro như: suy gan, cứng động mạch (xơ vữa động mạch),…

Hiện nay, viêm gan A chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Điều may mắn, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vắc xin. Tiêm chủng phòng viêm gan A là biện pháp đơn giản, hiệu quả và an toàn nhất giúp cơ thể chống lại sự tấn công của virus.

Hiện nay, tại VNVC có 2 loại vắc xin phòng viêm gan A là: Avaxim (Pháp) và Havax (Việt Nam). Phác đồ tiêm chủng cụ thể như sau:

8. Vắc xin viêm gan B

Hiện nay, viêm gan B vẫn đang là mối đe dọa lớn đến sức khỏe toàn cầu. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 400 triệu người mắc viêm gan B mạn tính trên thế giới. Tại Việt Nam, qua điều tra dịch tễ học, có khoảng 15% dân số, tương đương 12 triệu người mắc viêm gan B (gấp hơn 40 lần so với số người nhiễm HIV/ AIDS).

Các nhà nghiên cứu cho biết, nguồn gốc lây nhiễm viêm gan B ở nước ta có khoảng 25% từ mẹ sang con lúc chưa sinh, 50% lây nhiễm ở tuổi thiếu nhi và khoảng 25% chưa rõ nguyên nhân. Cũng theo WHO, mỗi năm thế giới có hơn 500.000 người tử vong do ung thư gan thì 80% là do viêm gan B. Đặc biệt, viêm gan B dễ lây lan vì virus này có thể tồn tại ngoài cơ thể con người tới 7 ngày.

Đáng ngại, hầu hết những người mắc viêm gan B đều nhiễm virus HBV khi còn là thanh thiếu niên hoặc thanh niên. Thanh thiếu niên trên 18 tuổi có nguy cơ lây nhiễm bệnh cao hơn, do họ đang hoạt động tình dục, sống trong cùng hộ gia đình với người bị nhiễm viêm gan B hoặc do tính chất công việc. Thông thường, vắc xin phòng viêm gan B sẽ được tiêm ngay cho trẻ nhỏ trong vòng 24h đầu sau sinh. Đặc biệt, thanh thiếu niên nếu chưa tiêm vắc xin viêm gan B đều cần tiêm các mũi vắc xin ngừa virus này để tránh nguy cơ gặp phải các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

Hiện nay, có 3 loại vắc xin phòng viêm gan B gồm: Engerix B (Bỉ), Euvax B (Hàn Quốc) và Twinrix (Bỉ). Tùy theo từng độ tuổi sẽ có phác đồ tiêm chủng khác nhau.

9. Vắc xin phòng viêm gan A+B

Viêm gan B vẫn đang là gánh nặng bệnh tật lớn ở nước ta. Việt Nam đang thuộc nhóm nước mắc ung thư gan cao nhất thế giới. Trung bình cứ 100.000 người thì có 23.2 người bị ung thư gan, đặc biệt nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 3 lần nữ giới.

Viêm gan A là bệnh truyền nhiễm cấp tính tại gan, có thể gây biến chứng dẫn đến suy gan. Trong khi đó, viêm gan B được xem là nguyên nhân gây ung thư hàng đầu, xếp thứ 2 chỉ sau thuốc lá.

Hiện nay, bệnh viêm gan A+B đã có thể phòng ngừa được bằng vắc xin. Là vắc xin Twinrix (Bỉ) với công dụng “2 trong 1” là vắc xin duy nhất trên thế giới phòng được cùng lúc cả 2 bệnh viêm gan A và viêm gan B, mang đến nhiều công dụng vượt trội với hiệu quả bảo vệ cao và lâu dài.

10. Vắc xin cúm mùa

Đại dịch Covid-19 không chỉ đẩy hệ thống y tế toàn cầu rơi vào khủng hoảng mà còn kéo theo cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng nhất kể từ Đại suy thoái vào những năm 30 của thế kỷ trước. Mùa Xuân – Hè sắp tới, nỗi lo này lại tăng lên khi bệnh cúm “vào mùa”.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh cho biết, tại Việt Nam, cúm mùa xuất hiện quanh năm và phát triển mạnh mẽ vào thời điểm giao mùa với nhiều diễn tiến nguy hiểm như: viêm phổi, viêm phế quản, hen suyễn, nhiễm trùng tai và thậm chí tử vong. Năm 2019, cả nước đã ghi nhận hơn 400.000 người mắc cúm, 10 ca tử vong. Chuyển mùa Xuân – Hè, nhiệt độ thay đổi thất thường; cùng với ô nhiễm môi trường tăng cao; điều kiện đi lại, giao thương ngày càng gia tăng giữa các khu vực,… tạo điều kiện thuận lợi cho virus cúm dễ dàng phát triển và lan truyền. Do đó, tiêm chủng cúm cho mọi đối tượng là cách an toàn và hiệu quả nhất để phòng bệnh.

Theo thống kê, tỷ lệ thanh thiếu niên chủng ngừa cúm thấp hơn nhiều so với trẻ nhỏ. Cơ sở dữ liệu về tỷ lệ bao phủ vắc xin cúm năm 2015–2016 cho trẻ em từ 6 tháng – 17 tuổi, chỉ có 46.8% thanh thiếu niên từ 13-17 tuổi được tiêm vắc xin, chiếm tỷ lệ thấp nhất trong tất cả các nhóm tuổi trẻ em. Trong khi đó, 75.3% trẻ sơ sinh từ 6-23 tháng tuổi được chủng ngừa cúm.

Chủng ngừa cúm hàng năm được khuyến cáo ở mọi lứa tuổi, bắt đầu từ 6 tháng tuổi, đặc biệt các nhóm có nguy cơ cao biến chứng (trẻ em <5 tuổi, người già, phụ nữ có thai và người bị suy giảm miễn dịch). Các loại vắc xin phòng cúm dành cho trẻ em và người lớn hiện có bao gồm: Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan), GC Flu (Hàn Quốc) và Ivacflu-S (Việt Nam).

11. Vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn

Người mắc đồng thời Covid-19 và bệnh phế cầu xâm lấn có nguy cơ không qua khỏi cao gấp 7 lần so với người chỉ mắc bệnh phế cầu xâm lấn. Chính vì vậy, ngăn ngừa đồng nhiễm 2 bệnh này bằng vắc xin phế cầu chính là cách để bảo vệ lá phổi và hệ hô hấp – thông tin theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Phế cầu gây bệnh phổ biến ở 3 nhóm tuổi chính, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người lớn trên 60 tuổi và người có bệnh lý nền. Ngay khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn phế cầu tấn công vào phổi đầu tiên và nặng nề nhất, gây viêm phổi và các bệnh viêm tai giữa, viêm màng não, nhiễm trùng huyết.

Các chuyên gia khuyến cáo, ngay trong thời điểm này, người lớn, người cao tuổi, người có bệnh lý nền như lao phổi, tắc nghẽn phổi mãn tính COPD, tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp… cần ưu tiên tiêm các loại vắc xin phòng bệnh hô hấp, đặc biệt là vắc xin cúm và vắc xin phế cầu.

Thanh thiếu niên (12-18 tuổi) chỉ cần tiêm tiêm một mũi vắc xin phế cầu Prevenar 13 (Bỉ) để tăng cường đề kháng hô hấp, bảo vệ lá phổi trước sự tàn phá thảm khốc của Covid-19, đồng thời giảm tình trạng nhập viện, điều trị y tế khẩn cấp, tránh nguy hiểm tính mạng nếu chẳng may đồng nhiễm cả Covid-19 và vi khuẩn phế cầu.

12. Viêm não Nhật Bản

Viêm não Nhật Bản là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus thuộc nhóm B họ Togaviridae, giống Flavivirus gây ra. Bệnh vô cùng nguy hiểm do chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, có tỷ lệ tử vong và di chứng cao – lên đến 25-30%; 50% bệnh nhân gánh chịu di chứng nặng sau điều trị như: viêm phế viêm, loét nhiễm trùng, phù não, xuất huyết tiêu hóa, động kinh và Parkinson,…

Tại Việt Nam, bệnh viêm não Nhật Bản lưu hành trên cả nước, thường “vào mùa” khoảng tháng 3-7. Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng nhất phổ biến nhất ở trẻ dưới 15 tuổi, do trẻ có hệ miễn dịch yếu hơn người trưởng thành và chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh đầy đủ. Theo ghi nhận, các trường hợp mắc bệnh thường không được tiêm phòng, không tiêm nhắc lại hoặc phụ huynh nhầm lẫn với bệnh cảm sốt thông thường nên đưa trẻ tới bệnh viện muộn.

Hiện nay, Việt Nam đang lưu hành 2 loại vắc xin phòng viêm não Nhật Bản là Imojev (Thái Lan) và Jevax (Việt Nam).

13. Tả

Bệnh tả (Cholera) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi trùng Vibrio cholerae gây ra, bệnh rất dễ bùng phát thành dịch. Độc tố của vi trùng Vibrio cholerae có thể gây tiêu chảy nặng, mất nước nhanh, mất điện giải trầm trọng, thậm chí gây tử vong trong vài giờ. Từng là “cái chết đen” – bệnh tả đã giết chết hàng triệu người trên khắp các châu lục ở thế kỷ 19. Hiện nay, ước tính mỗi năm trên thế giới có khoảng 1.3 – 4 triệu trường hợp mắc bệnh tả, trong đó 21.000 – 143.000 trường hợp tử vong trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, bệnh tả vẫn đang là mối đe dọa sức khỏe tiềm ẩn cho trẻ em và người lớn.

Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo: Để phòng ngừa bệnh tả an toàn và hiệu quả nhất, người dân nên tạo miễn dịch chủ động bằng vắc xin. Ngoài ra những người có ý định đi du lịch đến những nơi có thể phơi nhiễm với bệnh tả nên tiêm vắc xin tả đầy đủ trước khi thực hiện hành trình.

14. Thương hàn

Thương hàn vẫn đang là nỗi lo của toàn thế giới khi có khả năng lây lan nhanh trong cộng đồng, ước tính mỗi năm có khoảng 16 triệu ca mắc mới và 600.000 ca tử vong do bệnh. Đây là bệnh truyền nhiễm khởi phát rất đột ngột với sốt cao kéo dài, mệt mỏi, đau đầu, chán ăn, nôn khan, tiêu chảy,… Bệnh có thể gây loét thanh mạc, thủng ruột chảy máu,… thậm chí tử vong nếu không can thiệp kịp thời.

Để phòng ngừa bệnh thương hàn hiệu quả, cần kiểm tra kỹ nguồn nước trước khi sử dụng, thực phẩm hàng ngày phải luôn tươi mới, đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ và trên hết là đảm bảo “ăn chín – uống sôi”. Bên cạnh đó, cần chủ động tiêm vắc xin để dự phòng bệnh.

Hiện nay, Việt Nam đang lưu hành 2 loại vắc xin phòng thương hàn là Typhim VI (Pháp) và Typhoid VI (Việt Nam). Phác đồ tiêm cụ thể như sau:

15. Dại

Bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm đáng sợ nhất lịch sử nhân loại. 100% trường hợp người khi lên cơn dại đều tử vong. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có trên 10 triệu người bị động vật dại hoặc nghi dại cắn phải đi điều trị dự phòng bằng vắc xin dại, có khoảng 60.000 – 70.000 người tử vong do dại, chủ yếu ở các nước đang phát triển. Tính ta, cứ 15 phút thì có 1 người chết vì bệnh dại. Ở nước ta, chó là nguồn truyền bệnh dại cho người nhiều nhất (chiếm 96-97%), sau đó là mèo.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh nhấn mạnh: “Bệnh dại là nguyên nhân gây hơn 70 trường hợp tử vong mỗi năm tại Việt Nam. Chết vì bệnh dại là cái chết ám ảnh và thương tâm nhất, người bệnh sẽ tỉnh táo chờ đợi cái chết trong đau đớn, vật vã cho đến phút cuối cùng, người chứng kiến cũng không thể tránh khỏi tổn thương tâm lý nặng nề. Đa số các trường hợp tử vong do dại thường thiếu hiểu biết về phòng bệnh, đặc biệt là không chủ động tiêm ngừa vắc xin ngay sau khi bị động vật nghi dại cắn”.

Tiêm chủng vắc xin phòng bệnh dại được xem là biện pháp an toàn và cho hiệu quả cao nhất. Hiện nay tại Việt Nam đang có 2 loại vắc xin phòng dại gồm: Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ). Đây đều là những loại vắc xin được sản xuất theo công nghệ mới, cải thiện vượt bậc so với các loại vắc xin phòng dại thế hệ cũ. Vắc xin dại đều đã được kiểm định an toàn, khẳng định khả năng đáp ứng miễn dịch cao sau khi tiêm đủ liều. Tùy theo từng mức độ đã phơi nhiễm hay chưa phơi nhiễm mà vắc xin dại có những phác đồ tiêm chủng khác nhau.

Tiêm vắc xin cho trẻ 12 đến 18 tuổi có an toàn không?

Vắc xin là chế phẩm sinh học được dùng để bảo vệ trẻ em và người lớn khỏi những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm từng gieo rắc cái chết cho hàng tỷ người trên thế giới. Vắc xin sẽ giúp “huấn luyện” hệ miễn dịch của cơ thể, tăng cường sự đề kháng của bạn để chống lại sự xâm nhập của mầm bệnh nhanh hơn và hiệu quả hơn.

Vắc xin rất an toàn. Bất kỳ loại vắc xin nào được cấp phép đều được kiểm tra nghiêm ngặt qua nhiều giai đoạn thử nghiệm trước khi được chấp thuận sử dụng và thường xuyên được đánh giá lại sau khi được đưa vào sử dụng. Các nhà khoa học cũng liên tục theo dõi thông tin để tìm bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy vắc xin có thể gây ra rủi ro cho sức khỏe.

Hãy nhớ rằng, bạn có nguy cơ gặp biến chứng, thậm chí là tử vong do một căn bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin hơn là do tác dụng phụ của vắc xin. Chẳng hạn, bệnh uốn ván có thể gây đau đớn tột độ, co cứng cơ (khớp xương hàm) và đông máu, bệnh sởi có thể gây viêm não, động kinh và mù lòa. Lợi ích của việc chủng ngừa lớn hơn rất nhiều rủi ro, và nhiều bệnh tật và tử vong sẽ xảy ra nếu không có vắc xin.

Tiêm vắc xin cho trẻ em từ 12 đến 18 tuổi ở đâu?

Với Hệ thống hơn 130 Trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, VNVC tự hào là “địa chỉ vàng” tiêm chủng của hàng triệu gia đình Việt tin tưởng và lựa chọn. Trong bối cảnh nhiều dịch bệnh truyền nhiễm lây lan, đe dọa sức khỏe cộng đồng, VNVC đã luôn nỗ lực cung ứng hàng chục loại vắc xin uy tín dành cho cả trẻ em và người lớn, số lượng lên đến hàng triệu liều đến tận tay người dân trên khắp mọi miền của Tổ quốc, tạo điều kiện để trẻ em được phát triển toàn diện, bảo vệ sức khỏe cho cả người lớn, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy giảm.

Với những chủng loại vắc xin đa dạng từ các loại vắc xin được quan tâm nhiều và khuyến khích tiêm hiện nay như: vắc xin cúm, sởi – quai bị – rubella, thủy đậu, bạch hầu – ho gà – uốn ván…, đến các loại vắc xin thường xuyên khan hiếm như: Vắc xin 5 trong 1 Pentaxim (Pháp), 6 trong 1 Infanrix Hexa (Bỉ), Hexaxim (Pháp)… và cả những vắc xin thế hệ mới nhất như: Imojev (Thái Lan) phòng viêm não Nhật Bản, Prevenar 13 (Bỉ) và Synflorix (Bỉ) phòng các bệnh do phế cầu khuẩn, Menactra (Mỹ) phòng viêm màng não do não mô cầu ACYW, Boostrix (Bỉ) phòng bạch hầu – ho gà – uốn ván…

Trên đây là tất cả các loại vắc xin cho trẻ 12 đến 18 tuổi cần tiêm, giúp trẻ có được hệ thống miễn dịch khỏe mạnh để phòng ngừa các bệnh nguy hiểm.