Cách điều trị ung thư cổ tử cung theo từng giai đoạn của bệnh

Nếu chủ động tầm soát và phát hiện sớm, can thiệp điều trị ung thư cổ tử cung triệt để, khối u có thể hoàn toàn chữa khỏi, bảo tồn thiên chức làm mẹ, thoát khỏi lưỡi hái tử thần. Ung thư cổ tử cung có chữa được không? Điều trị ung thư cổ tử cung bảo tồn mạng sống? Chăm sóc bệnh nhân ung thư cổ tử cung thế nào?…

Ung thư cổ tử cung có chữa khỏi được không?

Ung thư cổ tử cung có thể được chữa khỏi nếu bệnh được phát hiện sớm. Nhiều phụ nữ bị ung thư cổ tử cung phát hiện ở giai đoạn muộn buộc phải cắt bỏ tử cung, buồng trứng, xạ trị, hóa trị làm giảm hay mất chức năng của cơ quan sinh sản. Phụ nữ mắc ung thư cổ tử cung nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ mất khả năng sinh con, làm mẹ, thậm chí tử vong.

Tuy nhiên, không phải ai bị ung thư cổ tử cung cũng mang án tử. Bệnh ung thư cổ tử cung nếu được phát hiện càng sớm thì khả năng chữa khỏi càng cao, 90% bệnh nhân có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu được can thiệp ở giai đoạn sớm. Khi giữ được buồng trứng, tử cung, người phụ nữ vẫn thụ thai tự nhiên và sinh con khỏe mạnh.

Ung thư cổ tử cung là bệnh diễn tiến rất âm thầm, có thể kéo dài âm ỉ từ 10-20 năm. Do đó, phụ nữ nên chủ động tiêm ngừa vắc xin, tầm soát ung thư phụ khoa định kỳ tại các cơ sở y tế chuyên khoa để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, hiệu quả, tránh các biến chứng nguy hiểm, bảo tồn thiên chức làm mẹ.

Tỷ lệ điều trị khỏi ung thư cổ tử cung theo từng giai đoạn

Ung thư cổ tử cung tiến triển âm ỉ trong nhiều năm, kéo dài qua nhiều giai đoạn. Một số trường hợp người bệnh ung thư cổ tử cung được chẩn đoán mắc bệnh khi 40 tuổi nhưng mầm mống virus HPV đã tồn tại âm thầm bên trong cơ thể từ thời thiếu nữ. Do đó, việc phát hiện càng sớm sẽ góp phần gia tăng tỷ lệ chữa khỏi bệnh.

Nếu bệnh phát hiện ở giai đoạn tiền ung thư, khả năng sinh sản và tính mạng của người bệnh vẫn có thể bảo tồn. Tuy nhiên, trường hợp bệnh đã sang giai đoạn tiến triển và xâm lấn, việc người bệnh sống bao lâu sẽ phụ thuộc vào từng giai đoạn cụ thể và quá trình can thiệp điều trị.

Ung thư cổ tử cung phát hiện càng muộn, khi khối u di căn càng xa với số lượng lớn tại nhiều cơ quan trong cơ thể thì biến chứng bệnh càng nặng và mức độ nguy hiểm càng tăng cao. Tiên lượng sống của người bệnh ung thư cổ tử cung phụ thuộc vào nhiều yếu tố: kích thước, khối lượng khối u, giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe có đáp ứng điều trị hay không. Cụ thể:

• Ung thư cổ tử cung giai đoạn 0: Là giai đoạn ung thư khu trú, tỉ lệ chữa khỏi bệnh và sống sót sau 5 năm đạt tới 92%.
• Giai đoạn I: Ở giai đoạn này, tế bào ung thư đã xâm lấn mô chính cổ tử cung, chưa khu trú sang cơ quan khác. Phương pháp điều trị hiệu quả là tiến hành cắt một phần hoặc toàn bộ tử cung hoặc xạ trị, tỷ lệ sống sau 5 năm lên đến 80-90%, tuy nhiên có thể ảnh hưởng đến việc mang thai, tăng nguy cơ dọa sảy thai do hình thành các mô sẹo.
• Giai đoạn II: Ở giai đoạn này, tế bào ung thư đã bắt đầu lan đến âm đạo và các mô xung quanh cổ tử cung, phương pháp điều trị ung thư cổ tử cung cần kết hợp phẫu thuật xạ hóa trị. Tỷ lệ sống sau 5 năm là 50-65%.
• Giai đoạn III: Tỷ lệ sống sau 5 năm ở giai đoạn này chỉ khoảng 25-35%.
• Giai đoạn IV: Khối u đã lan ra vùng chậu, xâm lấn các cơ quan như bàng quang, trực tràng, di căn đến phổi, gan, xương… Việc điều trị ở giai đoạn này rất khó khăn, chủ yếu là kéo dài thêm thời gian sống cho người bệnh. Tiên lượng cho người bệnh phát hiện muộn rất là xấu, tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ còn dưới 15%. (1)

U cổ tử cung có những biểu hiện và triệu chứng khác nhau qua từng giai đoạn. Tùy thuộc vào mức độ tiến triển bệnh, sự xâm lấn và di căn của các tế bào ung thư mà bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị khác nhau ở từng bệnh nhân như xạ trị, hóa trị, phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tử cung, buồng trứng. Do đó, khả năng mang thai, sinh nở của phụ nữ mắc ung thư cổ tử cung sẽ phụ thuộc vào phương pháp điều trị. Tuy nhiên, nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, bác sĩ sẽ cân nhắc phác đồ điều trị phù hợp để bảo tồn chức năng sinh sản cho người bệnh.

Các cách điều trị ung thư cổ tử cung

Để điều trị ung thư cổ tử cung hiệu quả, tùy từng giai đoạn tiến triển bệnh, kích thước khối u và sức khỏe tổng thể của người bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp, các cách điều trị ung thư cổ tử cung có thể kể đến là:

1. Phẫu thuật

Khi bệnh được phát hiện sớm, ở giai đoạn khối u khu trú nằm trong cổ tử cung, chưa xâm lấn đến tế bào đáy cũng như di căn đến hạch bạch huyết thì các phương pháp phẫu thuật có thể được áp dụng để loại bỏ ung thư hoàn toàn như:

• Cắt bỏ cổ tử cung (tức là cắt bỏ một phần trên của âm đạo, giữ nguyên tử cung): Áp dụng cho người phát hiện bệnh ung thư ở giai đoạn rất sớm và được khuyến khích cho phụ nữ muốn bảo toàn khả năng sinh sản. So với cắt bỏ tử cung hoặc phẫu thuật vùng chậu, ưu điểm của phương pháp này là tử cung vẫn nguyên vẹn, nghĩa là vẫn bảo tồn chức năng sinh sản, vẫn có thể có con.
• Cắt bỏ tử cung: Khi tế bào ung thư lan rộng, đôi khi người bệnh cần cắt bỏ cả buồng trứng và ống dẫn trứng. Phương pháp chữa trị ung thư cổ tử cung này cũng được sử dụng cho người bệnh ở giai đoạn sớm, thường kết hợp xạ trị sau phẫu thuật để ngăn ngừa ung thư tái phát. Tuy nhiên, nếu tế bào ung thư đã xâm chiếm đến các hạch bạch huyết và cơ quan lân cận thì phải mở rộng khu vực cắt bỏ. Khi đã cắt bỏ hoàn toàn, bệnh nhân không thể mang thai và sinh con.
• Phẫu thuật vùng chậu: Khi khối u đã xâm lấn ở nhiều cơ quan sinh sản hoặc vùng bụng dưới, vùng chậu thì phải cắt bỏ nhiều bộ phận hơn tùy theo mức độ lây lan như: cổ tử cung, âm đạo, tử cung, bàng quang, buồng trứng, ống dẫn trứng, trực tràng,… mới có thể loại bỏ tế bào ung thư triệt để. Tuy nhiên, phẫu thuật toàn bộ này ít được chỉ định do ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe và chất lượng sống của bệnh nhân sau này.

2. Xạ trị

Xạ trị ung thư cổ tử cung là phương pháp sử dụng bức xạ năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư. Xạ trị có thể được áp dụng riêng hoặc kết hợp với phẫu thuật trong giai đoạn đầu ung thư cổ tử cung. Xạ trị cũng có thể sử dụng kết hợp với hóa trị để kiểm soát chảy máu và đau đớn cho người bệnh.

Có 2 loại xạ trị được sử dụng phổ biến trong điều trị ung thư cổ tử cung gồm xạ trị chiếu ngoài và xạ trị áp sát. Bức xạ có thể được nhắm vào cổ tử cung từ một máy bên ngoài cơ thể (xạ trị chiếu ngoài – xạ trị gia tốc). Hoặc bức xạ có thể được đưa vào âm đạo gần cổ tử cung (xạ trị áp sát – xạ trị nội bộ). Trong hầu hết trường hợp, bác sĩ thường kết hợp giữa cả xạ trị chiếu ngoài và xạ trị áp sát.

3. Hóa trị

Hóa trị là dùng các loại thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chúng phát triển, khi phẫu thuật và xạ trị không đạt hiệu quả tốt. Người bệnh thường được can thiệp hóa trị kết hợp với xạ trị (hóa xạ trị) để chữa bệnh ung thư cổ tử cung, hoặc nó có thể được sử dụng như là một phương pháp điều trị duy nhất cho ung thư giai đoạn muộn nhằm làm chậm quá trình tiến triển của bệnh và giảm triệu chứng.

Tuy nhiên, điều trị ung thư bằng hóa trị khiến người bệnh gặp nhiều tác dụng phụ như: Tiêu chảy, rụng tóc, nôn, mệt mỏi, da thay đổi, nhiệt miệng, chán ăn, mãn kinh sớm,…

4. Liệu pháp điều trị bằng thuốc nhằm mục tiêu cho bệnh ung thư cổ tử cung

Liệu pháp điều trị ung thư cổ tử cung bằng thuốc (liệu pháp nhắm trúng đích) là nền tảng của y học chính xác, đây cũng là một trong những phương pháp quan trọng trong điều trị đa mô thức ung thư bằng cách nhắm vào sự phát triển, phân chia và lan rộng của tế bào ung thư cho bệnh nhân ung tử cung. Liệu pháp nhắm trúng mục tiêu ung thư hoạt động bằng cách tấn công và ngăn chặn các gen hay protein chuyên biệt mà những gene và protein này được tìm thấy ở tế bào ung thư hoặc những tế bào có liên quan đến sự phát triển của khối u ở cổ tử cung.

5. Liệu pháp miễn dịch cho bệnh ung thư cổ tử cung

Liệu pháp miễn dịch là phương pháp điều trị tăng cường hệ thống miễn dịch của bệnh nhân ung thư cổ tử cung hoặc sử dụng các phiên bản nhân tạo từ những bộ phận của hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào ung thư. Những loại thuốc tăng cường miễn dịch được dùng đường tiêm tĩnh mạch.

Tuy nhiên, liệu pháp miễn dịch có thể gây ra nhiều tác dụng phụ khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc được sử dụng. Những loại thuốc này có thể khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, đau bụng, phát ban,… Hầu hết những phản ứng này sẽ biến mất sau khi điều trị kết thúc.

Phương pháp điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn 0

Giống như các bệnh ung thư nguy hiểm khác, việc phát hiện ung thư cổ tử cung càng sớm thì hiệu quả điều trị càng cao, tiên lượng càng tốt. Ung thư cổ tử cung giai đoạn 0 (tiền ung thư) là khi các tế bào bất thường mới xuất hiện trong lớp lót cổ tử cung, chưa ăn sâu vào mô chính và lan ra các bộ phận khác. Để điều trị bệnh ở giai đoạn tiền ung thư, các bác sĩ có thể áp dụng các phương pháp điều trị tại chỗ như: cắt một phần nhỏ cổ tử cung theo hình nón, laser hoặc phẫu thuật bằng vòng cắt đốt,…

Phương pháp điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn 1

Với phụ nữ phát hiện ung thư cổ tử cung giai đoạn 1 (giai đoạn đầu), phương pháp điều trị phổ biến và đạt hiệu quả cao nhất là phẫu thuật loại bỏ khối u. Tùy vào mong muốn sinh con và mức độ phát triển của khối u mà bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn 1 phù hợp như:

• Phẫu thuật khoét chóp: Loại bỏ khối u cổ tử cung và cả tế bào ung thư ăn sâu vào thành cổ tử cung. Nếu phẫu thuật khoét chóp chưa loại bỏ hết, có thể xem xét áp dụng xạ trị.
• Phẫu thuật loại bỏ khối u/ Laser/ Phẫu thuật lạnh: Áp dụng cho trường hợp ung thư giai đoạn khu trú, khối u nhỏ và chưa xâm lấn, ăn sâu vào thành cổ tử cung.
• Phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ cổ tử cung hoặc tử cung: Áp dụng thực hiện khi khối u kích thước lớn hoặc người bệnh không còn mong muốn sinh con để có thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ.
• Phẫu thuật nạo vét hạch: Ít được áp dụng trong điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn 1. Nhưng nếu phát hiện khối u đã xâm lấn tới hạch thì cần thực hiện.

Hầu hết các người bệnh ung thư cổ tử cung giai đoạn đầu điều đáp ứng điều trị tốt với phẫu thuật, rất ít trường hợp còn sót tế bào ung thư và ung thư di căn sớm. Song để phòng ngừa nguy cơ, người bệnh sau phẫu thuật điều trị ung thư cổ tử cung nên thường xuyên tái khám kiểm tra, thực hiện các xét nghiệm sàng lọc ung thư.

Điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn 2

Tùy vào vị trí khối u, giai đoạn, mức độ lan rộng (di căn) của khối u tới các cơ quan khác trong cơ thể, bệnh nhân ung thư cổ tử cung giai đoạn 2 có thể được điều trị theo phương pháp:

• Điều trị phẫu thuật: Do kích thước khối u đã lớn và bắt đầu xâm lấn ra ngoài cổ tử cung nên người bệnh cần phẫu thuật triệt để cắt bỏ toàn bộ cổ tử cung, tử cung, buồng trứng và nạo vét hạch. Sau phẫu thuật này bệnh nhân sẽ không còn khả năng mang thai. Nếu cần, bác sĩ cũng có thể chỉ định điều trị bổ trợ sau phẫu thuật bằng hóa trị hoặc xạ trị.
• Xạ trị: Ở giai đoạn 2, khối u đã bắt đầu xâm lấn tới các hạch và cơ quan quanh vùng chậu thì người bệnh thường phải kết hợp 2 phương pháp xạ trị để kiểm soát khối u.
• Hóa trị: Đây là phương pháp tiêu diệt tế bào ung thư bằng hóa chất. Hóa chất điều trị ung thư có thể thâm nhập vào khắp các cơ quan trong cơ thể và tiêu diệt các tế bào ung thư. Bác sĩ cũng có thể chỉ định hóa trị kết hợp xạ trị để tăng hiệu quả điều trị cho bệnh nhân giai đoạn sớm hơn trước hoặc sau phẫu thuật.

Điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn 3

Ở giai đoạn 3 của ung thư cổ tử cung, các tế bào ung thư đã xâm lấn nhiều đến các vùng lân cận như thận, bàng quang,… Lúc này, bác sĩ sẽ dựa vào tình trạng bệnh, khả năng đáp ứng của mỗi bệnh nhân để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, có thể kể đến như:

• Phẫu thuật: Người bệnh sẽ được cắt bỏ các hạch bạch huyết vùng chậu. Sau đó, người bệnh sẽ được kết hợp xạ trị bổ trợ để loại bỏ nốt những tế bào ung thư còn sót lại.
• Xạ trị: Được áp dụng đơn lẻ hoặc kết hợp cùng phương pháp phẫu thuật và hóa trị để tối ưu hiệu quả, giúp tiêu diệt tế bào ung thư cổ tử cung tại chính vị trí bị tổn thương.
• Hóa trị: Có thể kết hợp với phẫu thuật và xạ trị. Đặc biệt, bác sĩ có thể tiến hành hóa trị trước phẫu thuật nhằm thu nhỏ khối u để việc cắt bỏ diễn ra thuận lợi hơn.

Trong trường hợp sử dụng hóa trị kết hợp xạ trị, 2 phương pháp này sẽ được thực hiện song song trong khoảng 5 tuần. Việc này sẽ nâng cao hiệu quả kiểm soát khối u tại chỗ, đồng thời giảm tỉ lệ di căn xa.

Điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn 4

Ở giai đoạn 4, các khối đã lan rộng ra ngoài vùng chậu, xâm lấn và di căn đến các bộ phận xa hơn bàng quang, trực tràng, phổi, gan, xương,… Điều trị ung thư tử cung giai đoạn 4 tập trung chủ yếu ở điều trị triệu chứng, kiểm soát diễn tiến và cải thiện chất lượng sống. Các bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị bằng các phương pháp:

• Phẫu thuật: Nếu khối u mới lan ra khỏi cổ tử cung và còn khu trú ở vùng chậu thì phẫu thuật một phần chậu hoặc toàn phần sẽ đạt hiệu quả điều trị tốt. Song đây là cuộc đại phẫu nên người bệnh cần được kiểm tra sức khỏe xem có đáp ứng phẫu thuật cũng như hồi phục sau phẫu thuật không.
• Hóa xạ trị: Khi tế bào ung thư lan rộng, di căn nhiều nơi thì hóa xạ trị giúp tiêu diệt tốt hơn so với phẫu thuật. Những bệnh nhân giai đoạn cuối không thể chữa khỏi cũng có thể cải thiện chất lượng sống, giảm đau đớn cho người bệnh.
• Liệu pháp trúng đích hoặc liệu pháp miễn dịch có thể đạt hiệu quả, giúp bệnh nhân giảm đau đớn. Tuy nhiên, chi phí của liệu pháp này tương đối cao nên chưa phổ biến.

Chăm sóc bệnh nhân ung thư cổ tử cung

Ung thư cổ tử cung là bệnh vô cùng nguy hiểm và việc điều trị bệnh là cả một quá trình lâu dài và khó khăn. Do đó, việc chăm sóc đúng cách sẽ là yếu tố quyết định giúp bệnh nhân ung thư cổ tử cung có tâm lý thoải mái, loại bỏ những lo lắng, ý nghĩ tiêu cực để vượt qua nỗi đau bệnh tật:

1. Chăm sóc tại bệnh viện

Hầu hết quá trình phẫu thuật, xạ trị (mỗi liệu trình thường từ 5–8 tuần) và hóa trị cho người bệnh ung thư cổ tử cung đều được thực hiện tại bệnh viện dưới sự kiểm soát của các bác sĩ và nhân viên y tế. Lúc này, người nhà cần tìm hiểu chăm sóc sau phẫu thuật, chăm sóc khi xạ trị, hóa trị và trao đổi với bác sĩ nếu thấy người bệnh xuất hiện bất kỳ triệu chứng hay vấn đề sức khỏe nào. Các bác sĩ cũng sẽ giúp bệnh nhân kiểm soát các tác dụng phụ trong điều trị cụ thể và hướng dẫn cách chăm sóc bệnh nhân.

2. Chăm sóc tại nhà

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, lành mạnh: Dinh dưỡng có thể giảm khả năng phát triển và lây lan của tế bào ung thư. Các chất dinh dưỡng ở trong một số loại thực phẩm giúp chống oxy hóa, chống ung thư, vô hiệu hóa ảnh hưởng của các gốc tự do vì vậy giúp làm giảm tiến trình bệnh ung thư cổ tử cung.
• Các thực phẩm giàu protein, vitamin, dinh dưỡng mà người bệnh ung thư cổ tử cung nên ăn gồm: trứng, sữa chua, bơ, ngũ cốc, gia cầm và cá,…. Ăn nhiều trái cây như dưa đỏ, xoài, đu đủ, nho, mơ, đào, cam, chuối,… sẽ rất tốt cho người bệnh.
• Thay đổi lối sống và sinh hoạt: Giữ tinh thần thoải mái và lạc quan: Việc kiểm soát mức độ căng thẳng sẽ hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh và ảnh hưởng tốt đến sức khỏe của người bệnh.
• Điều trị vật lý: Sau khi trải qua các giai đoạn điều trị, người nhà nên giúp đỡ bệnh nhân thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng, yoga, dưỡng sinh giúp cho người bệnh có thêm cảm giác hưng phấn, vui vẻ hơn để giúp bệnh nhanh hồi phục.

Sau khi bị ung thư cổ tử cung, người bệnh không cần phải kiêng quan hệ tình dục vợ chồng nhưng chỉ nên quan hệ từ 6-8 tuần sau khi được phẫu thuật nếu muốn. Khi quan hệ nên nhẹ nhàng, tránh gây khó chịu, tổn thương cho người bệnh.

Việc phát hiện, điều trị ung thư cổ tử cung càng sớm càng tốt rất cần thiết, bởi đem lại hiệu quả điều trị tối đa, giữ thiên chức làm mẹ và chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Phụ nữ nên chủ động chủng ngừa vắc xin sớm, quan tâm đến những biểu hiện bất thường, theo dõi chặt chẽ sức khỏe, thường xuyên thăm khám phụ khoa để không phải lo lắng về căn bệnh nguy hiểm này.