Tổng kết lớp tư vấn sức khỏe Thai, Sản số 31

Sáng ngày 17/08/2024, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC phối hợp cùng Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh và Hệ thống Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tổ chức Lớp tư vấn sức khỏe Thai, Sản số 31 tại Trung tâm tiêm chủng VNVC Quận 9 (Sài Gòn Villas Hill, 99 Đường Lê Văn Việt, P.Tăng Nhơn Phú, TP.HCM). Chương trình có sự đồng hành của Công ty Pfizer Việt Nam, Công ty Dược phẩm Zuellig Pharma và Thương hiệu mỹ phẩm hữu cơ Eau Thermale Jonzac (Pháp).

Lớp tư vấn sức khỏe thu hút sự tham gia đông đảo của các ông bố, bà mẹ trên địa bàn thành phố tham gia trực tiếp và hàng trăm Ba Mẹ trên toàn quốc tham gia lớp học trực tuyến để lắng nghe những chia sẻ, tư vấn của các chuyên gia về: Các vắc xin quan trọng phòng viêm phổi viêm não cho trẻ và Những điều cần biết trong thời gian hậu sản.

Bài 1: Những điều cần biết trong thời gian hậu sản và cho con bú

Thời gian hậu sản và cho con bú là một giai đoạn quan trọng, đầy thách thức nhưng cũng vô cùng ý nghĩa trong cuộc đời của mỗi người mẹ. Đây là khoảng thời gian mẹ và con cùng trải qua những thay đổi lớn lao, cả về mặt thể chất lẫn tinh thần.

Sau 9 tháng 10 ngày mang thai và quá trình sinh nở, cơ thể mẹ cần thời gian để phục hồi. Trong 6 tuần đầu, các cơ quan sinh sản dần trở lại bình thường, tuy nhiên, nhiều mẹ bầu vẫn phải đối mặt với những vấn đề như đau nhức, mệt mỏi và những thay đổi về tâm lý. Việc chăm sóc bản thân đúng cách trong giai đoạn này không chỉ giúp mẹ nhanh chóng hồi phục mà còn đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Theo BS.CKI Nguyễn Thị Anh Thư, Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, sau khi sinh, cơ thể người mẹ cần thời gian để hồi phục. Tuy nhiên, sự mất máu, đau nhức và sức đề kháng giảm sút khiến các bà mẹ dễ bị nhiễm trùng. Những vết rách, vết khâu và vùng âm đạo là những "cánh cửa" mở, tạo điều kiện cho tác nhân gây bệnh xâm nhập, gây ra các bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe. Sau khi sinh, nếu mẹ không được chăm sóc tốt, có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như băng huyết sau sinh, nhiễm trùng hậu sản, nhiễm trùng tiết niệu, viêm vú, áp xe vú, trầm cảm sau sinh…

Sau khi vượt cạn thành công, cơ thể người mẹ sẽ có những thay đổi sinh lý như:

• Trong 24 giờ đầu, tử cung sẽ ở ngay dưới rốn, khối cầu an toàn trên xương mu, sản dịch đỏ tươi hơi sậm, cần sử dụng nhiều băng vệ sinh và tuyến vú mềm, căng nhẹ.
• Sau 3 - 5 ngày, tử cung ngang hoặc dưới xương mu, sản dịch có màu đỏ sậm lẫn nhầy, lượng máu ra vừa và tuyến vú bắt đầu lên sữa căng cứng, núm vú ngắn.
• Sau 4 tuần, tử cung trở lại bình thường, sản dịch có màu đỏ sậm hoặc nâu đen, lượng máu ra ít và tuyến vú tiết sữa, núm vú dài, tĩnh mạch dưới da nổi rõ.
• Sau 6 tuần, tử cung bình thường, sản dịch không còn và tuyến vú căng đầy, tiết sữa.
• Ngoài ra, sau khi sinh, việc thay đổi nội tiết tố, mất máu quá nhiều... cũng có thể khiến mẹ gặp tình trạng tiểu buốt rắt, bí tiểu, són tiểu khi ho rặn, da sẫm màu, rụng tóc, tâm trạng buồn bã, lo lắng, mệt mỏi… trầm cảm, lạnh run đột ngột về đêm.

Sau khi vượt cạn thành công, cơ thể người mẹ sẽ có những thay đổi sinh lý khiến cơ thể mệt mỏi.

Bên cạnh đó, BS.CKI Nguyễn Thị Anh Thư cũng nhấn mạnh, hậu sản là giai đoạn nhạy cảm, các mẹ cần theo dõi sức khỏe sát sao. Nếu mẹ bỉm có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Theo BS.CKI Anh Thư, các dấu hiệu bất thường có thể xảy ra ở mẹ bỉm sau sinh cần chú ý gồm:

• Sốt;
• Nôn ói;
• Ra huyết âm đạo nhiều, tăng dần;
• Tiểu khó, tiểu buốt rát, bí tiểu;
• Đau bụng dưới nhiều, ngày càng tăng;
• Đau, sưng chân;
• Đau sưng đỏ 2 vú;
• Đau hoặc tiết dịch vết mổ, vết may tầng sinh môn ngày càng tăng;
• Âm đạo tiết dịch hôi;
• Trầm cảm kéo dài.

Để quá trình hồi phục sau sinh diễn ra thuận lợi, bác sĩ Nguyễn Thị Anh Thư khuyến cáo mẹ bỉm nên xây dựng chế độ dinh dưỡng cân đối, kết hợp với việc tập luyện nhẹ nhàng. Chế độ ăn uống giàu chất dinh dưỡng sẽ giúp mẹ có đủ sữa cho bé và nhanh chóng hồi phục sức khỏe. Sau khoảng 4 - 6 tuần khi vết mổ lành hẳn, mẹ có thể bắt đầu đi bộ, tập cơ sàn chậu, cơ bụng để tăng cường sức khỏe, cải thiện vóc dáng và phòng tránh trầm cảm sau sinh.

Sau sinh, nhiều mẹ thường cảm thấy đau nhức ở vùng bụng dưới, lưng, tầng sinh môn và ngực do co hồi tử cung, vết mổ, rách tầng sinh môn hoặc căng sữa. Mẹ có thể dùng thuốc giảm đau, chườm nóng lạnh, thay đổi tư thế và cho bé bú thường xuyên.

Thời kỳ hậu sản, mẹ bỉm thường đối mặt với nhiều vấn đề như trầm cảm, mệt mỏi, thiếu ngủ. Việc thăm khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp mẹ được tư vấn và hỗ trợ để vượt giai đoạn khó khăn.

Bài 2: Những vắc xin quan trọng phòng viêm phổi và viêm não cho trẻ

Bên cạnh việc chăm sóc bản thân, mẹ bỉm còn phải đối mặt với những lo lắng về sức khỏe của con. Trẻ sơ sinh với hệ miễn dịch non yếu, rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp và não bộ. Việc bảo vệ trẻ khỏi những tác nhân gây bệnh là một trong những ưu tiên hàng đầu của các bậc phụ huynh không chỉ trong giai đoạn sơ sinh mà quan trọng đối với mọi giai đoạn phát triển của trẻ.

Huỳnh Thị Anh Đào, Bác sĩ trưởng Trung tâm tiêm chủng VNVC Quận 9, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết, hệ hô hấp của trẻ sơ sinh còn rất non nớt, dễ bị tổn thương bởi các tác nhân gây bệnh. Khi bị nhiễm trùng, trẻ dễ mắc các bệnh về đường hô hấp, đặc biệt là viêm phổi. Viêm phổi là bệnh nhiễm trùng bên trong phổi, do virus, vi khuẩn, nấm hay hóa chất… tấn công và tạo ra những ổ nhiễm trùng, gây tổn thương phổi, rối loạn chức năng hô hấp. Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là đối tượng dưới 2 tháng tuổi với hệ hô hấp và hệ miễn dịch còn non nớt, chưa hoàn thiện nên có nguy cơ mắc và tử vong do viêm phổi cao nhất.

Theo thống kê, mỗi năm có khoảng 2 triệu trẻ tử vong do viêm phổi trên toàn thế giới. Ước tính, mỗi ngày trên toàn thế giới có khoảng 4.300 trẻ tử vong do căn bệnh này, cứ 20 giây trôi qua lại có 1 trẻ tử vong do viêm phổi. Tại Việt Nam, hàng năm có khoảng 2,9 triệu trẻ mắc viêm phổi, trong đó có 4.000 trẻ tử vong.

Viêm phổi có các triệu chứng điển hình như thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực, sốt, tay chân lạnh run, ho có đờm... Bệnh diễn tiến nhanh chóng, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như: Nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu), viêm màng não, tràn mủ màng phổi, hội chứng suy hô hấp cấp…, thậm chí tử vong. Trường hợp may mắn sống sót sau bệnh, nguy cơ di chứng tàn tật suốt đời vẫn tồn tại với tỷ lệ rất cao do các biến chứng gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ hô hấp và thần kinh của trẻ.

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của trẻ.

Để ngăn ngừa bệnh viêm phổi và những biến chứng xấu có thể xảy ra, BS. Huỳnh Thị Anh Đào nhấn mạnh phụ huynh cần lưu ý phòng ngừa bằng các cách sau:

Cách phòng ngừa không đặc hiệu:

• Đeo khẩu trang, đeo găng tay khi ở những khu vực công cộng hoặc khi tiếp xúc với người bệnh.
• Rửa tay, khử khuẩn, vệ sinh mũi họng thường xuyên để loại bỏ vi khuẩn và virus, giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
• Giữ khoảng cách trong các tình huống đông người hoặc nơi có nguy cơ lây nhiễm cao nhằm hạn chế sự lây lan của các giọt bắn từ ho hoặc hắt hơi.
• Hạn chế tiếp xúc với nhiều người, giảm nguy cơ tiếp xúc với nguồn lây nhiễm.
• Không sử dụng các vật dụng cá nhân chung như khăn tắm, bàn chải đánh răng hoặc đồ ăn uống với người khác....

Bên cạnh những cách phòng ngừa trên, BS. Huỳnh Thị Anh Đào cũng nhấn mạnh, cách để phòng ngừa viêm phổi đơn giản, hiệu quả và tiết kiệm nhất là tiêm đầy đủ, đúng lịch các loại vắc xin phòng bệnh viêm phổi, bao gồm:

• Vắc xin phòng viêm phổi do phế cầu khuẩn: Synflorix (Bỉ), Prevenar 13 (Bỉ), Pneumovax 23 (Mỹ)
• Vắc xin phòng viêm phổi do cúm: Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan)
• Vắc xin phòng viêm phổi do vi khuẩn lao: BCG (Việt Nam)
• Vắc xin phòng viêm phổi do vi khuẩn Hib: Quimi Hib (Cuba), vắc xin phối hợp 6 trong 1 Hexaxim (Pháp), Infanrix Hexa (Bỉ), vắc xin 5 trong 1 Pentaxim (Pháp)
• Vắc xin phòng biến chứng viêm phổi do sởi: Vắc xin sởi đơn liều MVVac (Việt Nam), vắc xin phối hợp 3 trong 1 phòng sởi - quai bị - rubella MMR-II (Mỹ), Priorix (Ý)
• Vắc xin phòng biến chứng viêm phổi do thủy đậu: Varicella (Hàn Quốc), Varivax (Mỹ), Varilrix (Bỉ)
• Vắc xin phòng biến chứng viêm phổi do não mô cầu khuẩn: Bexsero (Ý), Mengoc-BC (Cuba), Menactra (Mỹ), MenQuadfi (Mỹ), Nimenrix (Bỉ).

Tiêm chủng không chỉ là biện pháp bảo vệ sức khỏe của trẻ hiệu quả mà còn là một giải pháp kinh tế, giúp gia đình tiết kiệm chi phí điều trị khi trẻ mắc bệnh.

Bên cạnh viêm phổi, BS. Huỳnh Thị Anh Đào cũng nhấn mạnh, các bệnh về não như viêm não và viêm màng não cũng là những mối đe dọa lớn đối với sức khỏe, thậm chí là tính mạng của trẻ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Viêm não Nhật Bản không chỉ gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như hôn mê, co giật mà còn để lại những di chứng thần kinh lâu dài. Theo thống kê cho thấy, có khoảng 1 - 20% số người mắc viêm não Nhật Bản sẽ phát triển thành bệnh viêm não.

Ngoài ra, viêm màng não do não mô cầu là cũng một căn bệnh rất nguy hiểm, có thể gây tử vong chỉ trong vòng 24 giờ. Bệnh tấn công nhanh chóng, khởi phát đột ngột và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như tổn thương não, mất thính lực, lú lẫn, mơ hồ, hôn mê kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, nhiễm khuẩn huyết, xuất hiện các tử ban buộc phải cắt cụt chi để ngăn chặn nhiễm trùng lan rộng. Đặc biệt, bệnh có tỷ lệ tử vong cao, cứ mỗi 10 người mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu, sẽ có 1 người tử vong và 2 người phải đối mặt với những di chứng tàn tật suốt đời về hệ thần kinh, vận động, tuần hoàn như đoạn chi, thiểu năng trí tuệ...

Theo đó, cách phòng bệnh an toàn, hiệu quả nhất chính là tiêm vắc xin phòng các bệnh về não. Các loại vắc xin có thể tiêm cho trẻ để phòng bệnh viêm não bao gồm:

• Vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu khuẩn: Bexsero (Ý), Mengoc-BC (Cuba), Menactra (Mỹ)
• Vắc xin phòng viêm não Nhật Bản: Jevax (Việt Nam), Imojev (Thái Lan), Jeev (Ấn Độ)

Tóm lại, thời kỳ hậu sản là giai đoạn vô cùng quan trọng, đòi hỏi mẹ bỉm cần chăm sóc bản thân và bé một cách chu đáo. Với sự kết hợp giữa chế độ dinh dưỡng khoa học, nghỉ ngơi đủ giấc, tập luyện nhẹ nhàng và khám sức khỏe định kỳ, mẹ và bé sẽ vượt qua giai đoạn này một cách an toàn và khỏe mạnh. Việc cho con bú sớm và tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch khuyến cáo sẽ giúp bé tăng cường sức đề kháng, bảo vệ bé khỏi các bệnh nhiễm trùng đã có thể phòng ngừa bằng vắc xin. Gia đình và xã hội cũng cần tạo điều kiện thuận lợi để mẹ bỉm được nghỉ ngơi và chăm sóc bản thân, giúp mẹ vượt qua giai đoạn này một cách thuận lợi nhất.

Chùm ảnh lớp tư vấn sức khỏe Thai, Sản số 31