Tổng kết lớp tư vấn sức khỏe Thai, Sản số thứ 27

Sáng thứ bảy ngày 06/07/2024, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC phối hợp cùng Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh và Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome tổ chức lớp tư vấn sức khỏe Thai, Sản số 27 tại UBND Phường Cát Lái (số 707 đường Nguyễn Thị Định, phường Cát Lái, Quận 2, TPHCM). Chương trình có sự đồng hành của Công ty Pfizer Việt Nam.

Lớp tư vấn sức khỏe thu hút sự tham gia đông đảo của hàng trăm Ba Mẹ trên địa bàn quận và các quận huyện lân cận để lắng nghe những chia sẻ, tư vấn của chuyên gia về: Cách xử trí và phòng sặc sữa ở trẻ sơ sinh; Những bệnh hô hấp nguy hiểm ở bà bầu và các phản ứng sau tiêm thường gặp; Ăn gì để vào con không vào mẹ, con khỏe mạnh mẹ mi nhon.

Cách xử trí và phòng sặc sữa ở trẻ sơ sinh

Sặc sữa là một trong những nỗi ám ảnh lớn nhất của các bậc phụ huynh khi chăm sóc trẻ sơ sinh. Đây không chỉ là một tai biến đáng sợ mà còn là một tình huống cấp cứu đòi hỏi sự xử lý nhanh chóng và chính xác. Khi trẻ sơ sinh bị sặc sữa, sữa và thức ăn sẽ trào ngược lên khí quản, làm tắc nghẽn đường thở. Lúc này, trẻ sẽ ho sặc dữ dội, mặt đỏ bừng hoặc tím tái, khó thở và có thể ngừng thở nếu không được sơ cứu kịp thời.

Theo TS.BS Cam Ngọc Phượng - Giám đốc Trung tâm Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM, sặc sữa ở trẻ sơ sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như do kỹ thuật cho con bú chưa đúng: tư thế bú không thoải mái, khớp ngậm không chuẩn xác, hoặc sữa mẹ quá nhiều hay núm vú bình sữa quá to khiến sữa chảy quá nhanh. Ngoài ra, việc trẻ không nuốt kịp, khóc, ho, cười hoặc mất tập trung khi bú cũng dễ dẫn đến sặc sữa.

Bên cạnh đó, một số vấn đề về sức khỏe cũng có thể làm tăng nguy cơ sặc sữa. Ví dụ như các dị tật bẩm sinh ở đường tiêu hóa như khe hở thực quản, mềm sụn thanh quản, hoặc các vấn đề về thần kinh khiến trẻ khó kiểm soát quá trình nuốt. Thêm vào đó, dạ dày của trẻ sơ sinh chưa phát triển hoàn thiện, cơ thắt tâm vị và cơ vòng thực quản dưới còn yếu, khiến sữa dễ bị trào ngược, đặc biệt khi trẻ bú quá nhiều hoặc nằm ngay sau khi bú.

Theo TS.BS Ngọc Phượng, việc nhận biết dấu hiệu sặc sữa ở trẻ sơ sinh là vô cùng quan trọng. Khi trẻ bị sặc sữa, các bậc phụ huynh có thể quan sát thấy những biểu hiện sau:

• Trẻ đang bú hoặc đang nằm nghỉ ngơi bỗng nhiên ho sặc dữ dội, mặt tím tái và có thể lịm đi.
• Sữa bị trào ngược ra khỏi mũi hoặc miệng của trẻ.
• Da của trẻ trở nên xanh xao hoặc tím tái, cơ thể có thể mềm nhũn hoặc cứng đờ.
• Trong trường hợp nặng, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc thở hoặc thậm chí ngừng thở.

Sặc sữa ở trẻ sơ sinh là một tình trạng khẩn cấp đòi hỏi phải được xử lý ngay lập tức. Nếu không được sơ cứu kịp thời, sữa tràn vào phổi có thể gây viêm nhiễm nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến tính mạng trẻ. TS.BS Cam Ngọc Phượng cho biết, để phòng tránh tình trạng này, cha mẹ nên cho trẻ bú đúng tư thế, chọn núm vú bình sữa phù hợp và theo dõi trẻ trong quá trình bú. Khi trẻ bị sặc sữa, cha mẹ cần giữ bình tĩnh và thực hiện các bước sơ cứu như sau:

• Vỗ lưng: Đặt trẻ nằm sấp đầu thấp trên tay hoặc đùi, vỗ liên tiếp 5 cái đủ mạnh vào vùng giữa 2 bả vai của trẻ theo hướng xuống dưới và ra trước. Sau khi vỗ xong, nhẹ nhàng lật trẻ ngược lại. Nếu trẻ khóc lớn và hít thở bình thường, đã tự thở được, da đã hồng hơn là thành công. Nếu trẻ chưa hồi phục, cần tiến hành ấn ngực.
• Ấn ngực: Giữ trẻ ở tư thế ngửa, dùng ngón 2 và ngón 3 tay trái ấn vuông góc xuống ⅓ dưới xương ức, ngay dưới đường nối 2 núm vú. Tốc độ ấn 1 lần/giây, ấn dứt khoát 5 lần liên tiếp nhau. Nếu trẻ chưa hồi phục tiếp tục vỗ lưng, ấn ngực cho đến khi trẻ có dấu hiệu hồi phục. Trong quá trình vỗ lưng, ấn ngực cần làm thông thoáng đường thở cho trẻ bằng cách hút mũi miệng. Khi trẻ đã hồi phục cần đưa trẻ đến trung tâm y tế gần nhất để theo dõi tiếp.

Chắc hẳn các bậc phụ huynh đều từng lo lắng khi thấy con mình ho sặc sữa. Để giúp bé yêu luôn khỏe mạnh và an toàn, hãy cùng tham khảo những lời khuyên sau đây về cách phòng tránh sặc sữa:

• Bế trẻ tư thế đầu cao 30 độ khi cho bú và khoảng 10-15 phút sau bú.
• Quan sát trẻ trong khi bú, nếu trẻ không muốn bú, sữa còn trong miệng thì nên ngừng lại.
• Không cho trẻ ăn khi đang khóc, ho, đang ngủ, miệng còn ngậm vú, sữa vẫn chảy không nuốt.
• Khi sữa mẹ quá nhiều, để giảm bớt lượng sữa xuống quá nhanh nên vắt bớt sữa mẹ khoảng 1 phút trước khi cho bé bú. Dùng hai ngón tay kẹp bớt đầu vú để kiểm soát dòng chảy của sữa để tránh tình trạng sữa chảy nhanh.
• Nên chọn núm vú cao su có lỗ thông phù hợp với trẻ. Dưới 1 tháng dùng size SS, 2 tháng dùng size S và 3 tháng dùng size M. Không nghiêng đáy bình sữa lên quá cao so với núm vú.
• Sau khi trẻ bú xong nên bế trẻ nằm sấp trên vai, cho trẻ ợ.

Những bệnh hô hấp nguy hiểm ở bà bầu và các phản ứng sau tiêm thường gặp

BS Huỳnh Trần An Khương – Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết, thời kỳ mang thai là giai đoạn vô cùng quan trọng, quyết định đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Tuy nhiên, trong thời gian này, hệ miễn dịch của mẹ bầu thường suy yếu, dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công. Việc mắc bệnh, đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp như cúm, phế cầu, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho thai nhi.

Phế cầu khuẩn là một "kẻ thù" nguy hiểm, đặc biệt đối với phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. Viêm phổi do phế cầu không chỉ đe dọa sức khỏe của mẹ bầu mà còn có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như sảy thai, sinh non, thậm chí tử vong. Nguy hiểm hơn, trẻ sơ sinh sinh ra từ những bà mẹ bị nhiễm phế cầu cũng đối mặt với nguy cơ cao mắc các bệnh lý nặng như viêm màng não, nhiễm trùng huyết, suy hô hấp.

Bên cạnh viêm phổi, cúm cũng là một trong những bệnh lý đường hô hấp nguy hiểm đối với phụ nữ mang thai. Bệnh dễ dàng lây qua các giọt bắn, khí dung hay khi tiếp xúc trực tiếp với mầm bệnh. Ở phụ nữ mang thai, bệnh cúm có thể tiến triển nặng hơn và nguy cơ gây ra viêm phổi, khiến mẹ bầu dễ bị kích thích co bóp tử cung làm sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non. Virus cúm thậm chí còn có thể gây ra dị tật cho thai nhi.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc mẹ bầu phải nhập viện trong thai kỳ, đặc biệt là do các bệnh nhiễm trùng như cúm có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ sơ sinh. Trẻ sinh ra từ những bà mẹ này thường bị sinh non, nhẹ cân và có tỷ lệ tử vong cao hơn đáng kể. Ví dụ, trong đợt dịch cúm H1N1 năm 2009, hơn 60% trẻ sinh ra từ các bà mẹ mắc bệnh đã sinh non và gần 30% có chỉ số Apgar thấp, cho thấy tình trạng sức khỏe yếu ớt.

Thủy đậu, một căn bệnh tưởng chừng như lành tính, lại trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. Virus VZV gây bệnh thủy đậu có thể lây truyền dễ dàng và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Đặc biệt, nếu mẹ bầu nhiễm bệnh trong giai đoạn đầu của thai kỳ, trẻ sơ sinh có thể bị dị tật bẩm sinh. Thậm chí, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh mắc thủy đậu có thể lên đến 20% nếu không được điều trị kịp thời.

Bên cạnh những bệnh trên, sởi, quai bị, rubella, bạch hầu, ho gà, uốn ván cũng là mối nguy hiểm tiềm ẩn đối với phụ nữ mang thai. Bệnh có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của bào thai, gây thai lưu, sảy thai, sinh non hoặc trẻ mang dị tật bẩm sinh. Đặc biệt, hội chứng rubella bẩm sinh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho trẻ sơ sinh như điếc, đục thủy tinh thể, tim bẩm sinh, viêm màng não, chậm phát triển tâm thần vận động, thậm chí gây tử vong.

Trong buổi tư vấn sức khỏe thai, sản số 27, bác sĩ Huỳnh Trần An Khương nhấn mạnh, để bảo vệ sức khỏe toàn diện cho cả mẹ và thai nhi, bên cạnh việc kiểm tra sức khỏe trước khi mang thai, xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, lối sống lành mạnh, khám thai định kỳ,... phụ nữ cần tiêm chủng vắc xin đầy đủ trước và trong quá trình mang thai. Tiêm vắc xin giúp cơ thể mẹ sản sinh kháng thể, giúp bảo vệ mẹ bầu khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, giúp mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh, giảm thiểu các biến chứng có thể xảy ra. Bên cạnh đó, kháng thể người mẹ nhận được từ vắc xin sẽ truyền thụ động sang thai nhi qua nhau thai và truyền cho trẻ sơ sinh qua sữa mẹ, giúp bảo vệ toàn diện bé khỏe mạnh, an toàn.

Một số loại vắc xin phụ nữ có thể tiêm trước và trong quá trình mang thai như:

• Vắc xin phòng bệnh phế cầu: Tiêm 1 mũi trước thời điểm mang thai, tốt nhất là 1 tháng.
• Vắc xin phòng cúm tứ giá thế hệ mới: Tiêm 1 mũi, có thể tiêm trong thai kỳ, mỗi năm nhắc lại 1 lần.
• Vắc xin ngừa bệnh thủy đậu: Tiêm 2 mũi cách nhau ít nhất 1 tháng, phụ nữ có dự định mang thai nên tiêm trước khi có thai ít nhất 1 – 3 tháng.
• Vắc xin ngừa bệnh sởi, quai bị, rubella: Tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng, phụ nữ có dự định mang thai nên tiêm trước khi mang thai 3 tháng.
• Vắc xin ngừa bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván: Phụ nữ mang thai nên có 1 mũi Tdap trong thai kỳ từ 3 tháng giữa.
• Vắc xin ngừa bệnh viêm màng não do não mô cầu: Hoàn thành phác đồ trước mang thai tốt nhất 1 tháng.
• Vắc xin ngừa các bệnh sinh dục sinh dục do HPV: Phụ nữ mang thai nên hoàn thành lịch tiêm vắc xin trước khi mang thai tốt nhất 1 tháng.
• Vắc xin ngừa bệnh viêm gan A, B: Hoàn thành phác đồ trước mang thai tốt nhất 1 tháng.

Bên cạnh những thông tin về các loại bệnh nguy hiểm và các vắc xin cần tiêm phòng đề bảo vệ sức khỏe cho mẹ bầu và thai nhi, bác sĩ An Khương còn mang đến nhiều kiến thức quan trọng như các phản ứng sau khi tiêm chủng. Theo bác sĩ Khương, sau khi tiêm vắc xin, mẹ bầu có thể gặp một số phản ứng như:

• Phản ứng tại chỗ: Sưng/đau/đỏ, đau khớp, bầm tím, chảy máu,... tại vị trí tiêm. Thường tình trạng này sẽ tự khỏi trong vòng vài ngày đến 1 tuần và có thể điều trị bằng cách sử dụng thuốc giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ. Lưu ý, tuyệt đối không được chườm đắp bất cứ cái gì lên vết tiêm, không đụng chạm vết tiêm.
• Phản ứng toàn thân: Sau khi tiêm các mẹ bầu có thể gặp tình trạng sốt. Với tình trạng này, các mẹ nên uống nhiều nước, bổ sung nhiều chất dinh dưỡng và mặc quần áo thoáng mát, nằm chỗ thoáng. Nếu gặp các biểu hiện bất thường cần liên hệ với bác sĩ và đến ngay trung tâm y tế gần nhất để thăm khám và điều trị kịp thời.

Ăn gì để vào con không vào mẹ, con khỏe mạnh mẹ mi nhon?

Ăn gì để vào con không vào mẹ, con khỏe mạnh mẹ mi nhon là một trong những vấn đề được khá nhiều mẹ bầu quan tâm. ThS. BS Nguyễn Anh Duy Tùng - Chuyên gia Dinh dưỡng Nutrihome cho biết, có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi như di truyền, chế độ dinh dưỡng, sức khỏe của mẹ, tuổi của mẹ, hoạt động thể chất trong thai kỳ,... Trong đó, yếu tố dinh dưỡng là quan trọng và cần thiết nhất để bé phát triển toàn diện. Nếu muốn mẹ khỏe, con khỏe khi mang thai, các mẹ bầu cần xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ các nhóm dinh dưỡng sau:

• Protein: cần thiết để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi, đặc biệt là cơ bắp, các mô tế bào và hệ thần kinh. Cung cấp protein từ các nguồn như thịt gà, cá, trứng, đậu và các sản phẩm từ sữa.
• Carbohydrate: cung cấp năng lượng cho mẹ và cả thai nhi, đặc biệt là não và hệ thần kinh của thai nhi. Có thể chọn các nguồn carbohydrate tốt như lúa mì nguyên hạt, gạo lứt, ngũ cốc, khoai tây, bắp…
• Chất béo: cần thiết cho sự hình thành cấu trúc tế bào, bảo vệ cơ quan và hỗ trợ sự phát triển của thai nhi, bao gồm các tế bào não. Cung cấp năng lượng dự trữ và hỗ trợ hấp thụ các vitamin tan trong mỡ như vitamin A, D, E, K. Chọn từ các nguồn như dầu thực vật, dầu cá, hạt, trái cây và sản phẩm sữa ít béo.
• Axit Folic: giúp phòng tránh nguy cơ khiếm khuyết ống thần kinh của con, cần bổ sung ngay từ trước khi có thai và 3 tháng đầu thai kỳ. Axit Folic thường có trong: trứng, bông cải xanh, cải bó xôi, quả bơ, sữa có bổ sung…
• Sắt, Kẽm và vitamin C: cần thiết trong suốt thai kỳ. Thiếu sắt làm mẹ thiếu máu, ảnh hưởng trí não con, sảy thai, đẻ non. Thiếu kẽm làm con chậm phát triển, thấp còi, suy dinh dưỡng bào thai. Thức ăn động vật thường giàu sắt và kẽm như: thịt, trứng, cá, thủy hải sản. Trái cây giàu vitamin C (cam, táo, bưởi, dâu…) giúp tăng hấp thu sắt.
• Canxi: cần cho việc xây dựng hệ xương và mầm răng. Thiếu canxi gây còi xương ở con và loãng xương ở mẹ. Canxi có nhiều trong: sữa, sữa chua, phô mai, cá tép nhỏ ăn cả xương cả vỏ, rau màu xanh đậm…
• DHA, Omega 3, Omega 6: cần cho phát triển não, thần kinh và mắt, có nhiều trong: cá béo, hạt có dầu, quả bơ, sữa có bổ sung…
• I-ốt: cần cho trí thông minh và sự tăng trưởng của thai nhi. Thiếu I-ốt gây chậm trí tuệ, khuyết tật, sinh non, sẩy thai,…

Bên cạnh đó, ThS. BS Nguyễn Anh Duy Tùng cho biết thêm, nhu cầu về dinh dưỡng và năng lượng của cả mẹ và con đều thay đổi đáng kể ở mỗi giai đoạn của thai kỳ. Vì thế, chế độ dinh dưỡng của mẹ bầu cần linh hoạt thay đổi một cách khoa học trong các giai đoạn như sau:

Giai đoạn 3 tháng đầu thai kỳ

• Mẹ bầu nên ăn đa dạng, tăng thức ăn động vật, nên ăn cá nhiều hơn thịt, phối hợp rau, củ quả, đậu đỗ, rong biển, nên dùng muối I-ốt, bổ sung sữa, sữa chua, phô mai. Trong giai đoạn này, số lần và số lượng ăn nên duy trì như trước, chưa cần tăng.
• Nếu bị nghén, nên chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, không nên để bụng đói, hãy nhấm nháp vài cái bánh quy, vài lát gừng hay ít sữa, tránh ăn quá no, không ăn nhiều đồ béo.

Giai đoạn 3 tháng giữa thai kỳ

• Ăn nhiều hơn cả về lượng và chất: tiếp tục ăn đa dạng, tăng thức ăn động vật, ít nhất 3 lần cá/tuần (cá hồi, cá trích, cá mòi…), bổ sung hạt có dầu (hạt bí, hướng dương, quả óc chó…), tăng rau, củ, quả tươi, rong tảo biển, nên ăn cá tép nhỏ luôn xương luôn vỏ, dùng muối I-ốt. Số lần và số lượng ăn mỗi lần cần tăng hơn so với 3 tháng đầu.
• Uống 2 ly sữa/ ngày, có thể dùng sữa dành cho mẹ bầu.

Giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ

• Ăn đa dạng nguồn thực phẩm với lượng nhiều hơn so với 3 tháng giữa
• Chú ý bổ sung đầy đủ các thực phẩm giàu đạm, sắt, canxi, kẽm, DHA, I-ốt…, uống đủ nước
• Uống 2-3 ly sữa/ngày, có thể dùng sữa dành cho mẹ bầu.
• Tuyệt đối không để bụng đói, hãy chia nhỏ thành nhiều bữa ăn giàu dưỡng chất trong ngày.

Cuối buổi tư vấn sức khỏe, ThS. BS Nguyễn Anh Duy Tùng cũng nhấn mạnh, trong quá trình bổ sung dinh dưỡng vào chế độ ăn của mẹ bầu, các mẹ bầu cần lưu ý một số vấn đề quan trọng sau:

• Việc uống bổ sung thêm các viên sinh tố và khoáng chất trong thai kỳ cần được bác sĩ tư vấn và cho phép để tránh các hậu quả không mong muốn.
• Các dưỡng chất bổ sung liều cao như Canxi, Sắt, Kẽm… khi uống phải cách xa nhau từ 2-3 giờ, không được uống chung.
• Nên uống Canxi cùng với sữa. Nhưng viên Sắt hay Kẽm không được uống chung với sữa. Canxi uống ban ngày, uống nhiều nước và nên uống kèm với vitamin D.
• Tất cả Canxi, Sắt và Kẽm đều không được uống chung với trà hay cà phê vì các loại nước này làm giảm hấp thu thuốc.
• Không ăn các món chưa nấu chín kỹ (sống, tái…) vì có thể gây ngộ độc do nhiễm khuẩn, giun sán.
• Không ăn mặn vì dễ gây phù, cao huyết áp
• Không ăn nhiều đồ ngọt (bánh, kẹo, kem, chè, mứt, trái cây sấy/ phơi khô, nước ngọt, si rô, mật ong, đồ uống/nước ép có đường…) và đồ béo, béo trans (thịt mỡ, bơ, đồ chiên xào quay, margarine, shortening, mì gói…).
• Không nên ăn quá nhiều tinh bột (cơm trắng, xôi nếp, bánh mì trắng…) vì dễ gây tăng cân quá mức dẫn đến đái tháo đường thai kỳ.
• Không ăn thức ăn chế biến sẵn (giò chả, xúc xích, lạp xưởng, thịt cá xông khói, đồ hộp…) vì chứa nhiều muối, hóa chất, phụ gia.
• Không ăn thường xuyên cá biển lớn (cá ngừ, cá mú biển, cá kiếm…) vì có thể chứa hàm lượng thủy ngân cao làm ảnh hưởng xấu cho thai.
• Không dùng cà phê, rượu, tránh xa thuốc lá và khói thuốc lá vì ảnh hưởng xấu tới thai nhi.

Chùm ảnh lớp tư vấn sức khỏe Thai, Sản số 27 tại UBND phường Cát Lái

Lớp học tư vấn sức khỏe Thai, Sản số 27 của Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đã diễn ra thành công tốt đẹp. Sau đây hãy cùng ngắm nhìn những hình ảnh tại lớp tư vấn sức khỏe nhé!